Những dự án trên được thanh tra trên cơ sở các hồ sơ, tài liệu có liên quan do chủ đầu tư, các sở, ngành và địa phương cung cấp. Quá trình thanh tra, TTCP đã làm rõ các nội dung: việc chấp thuận chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư; việc giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; việc xác định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; thực hiện nghĩa vụ tài chính từ đất; phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch chi tiết; cấp phép xây dựng và quản lý xây dựng; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất…
Trong giai đoạn trên, qua thanh tra 18 dự án sử dụng đất tại TP Hải Phòng, thanh tra phát hiện 11 dự án có hạn chế thiếu sót về công tác quy hoạch. Có 2 dự án bị phát hiện hạn chế, thiếu sót trong lựa chọn chủ đầu tư thực hiện nhà ở.
Cụ thể, kết luận nêu dự án Làng Việt kiều quốc tế không đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư theo quy định pháp luật về nhà ở. TTCP cũng phát hiện 3 dự án có hạn chế, thiếu sót trong việc giao đất, cho thuê đất. Có dự án giao đất cho chủ đầu tư cả diện tích đất thuộc phạm vi quy hoạch công trình hạ tầng ngoài dân dụng, không thuộc dự án.
Theo thông báo kết luận thanh tra, UBND TP Hải Phòng giao đất nhưng chưa xác định rõ cơ cấu sử dụng đất, hình thức và thời hạn giao đất dẫn đến phải ban hành quyết định điều chỉnh làm cơ sở để quản lý và xác định nghĩa vụ tài chính. Đáng chú ý, kết luận nêu đối với sai phạm tại một số dự án, quá trình UBND TP Hải Phòng thực hiện rà soát, xử lý nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật về hình sự thì phải chuyển sang cơ quan điều tra xử lý.
Theo đó, tại dự án Làng Việt kiều quốc tế do Công ty cổ phần đầu tư và phát triển Việt Anh làm chủ đầu tư, theo thanh tra, việc chấp thuận chủ trương đầu tư mà không thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo pháp luật về nhà ở.
Ở dự án này, đến thời điểm thanh tra đã cơ bản hoàn thành, chủ đầu tư đã thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất với Nhà nước, đã bán chuyển nhượng nhà, đất cho hộ gia đình, cá nhân. Việc đấu thầu dự án có sử dụng đất nhằm lựa chọn chủ đầu tư có năng lực thực hiện dự án, thời điểm lựa chọn chủ đầu tư chưa liên quan tới việc tính giá đất khi được giao đất, cho thuê đất.
Để đảm bảo ổn định cho người dân mua nhà ở lâu dài, tránh phát sinh khiếu kiện phức tạp, Thanh tra Chính phủ kiến nghị UBND TP Hải Phòng căn cứ quy định, rà soát các thủ tục pháp lý của dự án đảm bảo phù hợp với pháp luật và thực tiễn. Đồng thời rà soát lại nghĩa vụ tài chính đất đai, xác định lại tiền sử dụng đất đảm bảo tính đúng, tính đủ theo quy định của pháp luật, không để thất thoát ngân sách nhà nước. Qua kiểm tra, rà soát và thực hiện kết luận thanh tra, nếu phát hiện có vi phạm pháp luật về hình sự thì chuyển vụ việc sang cơ quan điều tra để xử lý theo quy định.
Trong khi đó, đối với dự án tòa nhà Matexim Hải Phòng Plaza (số 20 đường Trần Phú, quận Ngô Quyền) do Công ty cổ phần Matexim Hải Phòng - Animex làm chủ đầu tư, theo thanh tra, UBND TP Hải Phòng có quyết định cho chủ đầu tư thuê để xây dựng trung tâm thương mại, văn phòng cho thuê, căn hộ để bán nhưng "chưa thực hiện trình tự, thủ tục chuyển mục đích từ thuê đất sang giao đất thực hiện dự án".
Điều này không đúng quy định Luật Đất đai, dẫn đến chưa xác định được tiền sử dụng đất theo mục đích của dự án. Cục Thuế thành phố vẫn đang xác định tiền thuê đất hàng năm theo mục đích sử dụng cũ.
Đến thời điểm thanh tra, dự án chậm tiến độ đầu tư, chưa được UBND TP Hải Phòng phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, chưa ký hợp đồng thuê đất và chưa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Cơ quan thanh tra kiến nghị UBND TP Hải Phòng kiểm tra, rà soát lại thủ tục pháp lý về đất đai, đầu tư, liên doanh, liên kết, đồng thời thực hiện đúng trình tự, thủ tục chuyển mục đích từ thuê đất sang giao đất. Qua kiểm tra, rà soát và thực hiện kết luận, nếu phát hiện có vi phạm pháp luật về hình sự thì chuyển vụ việc sang cơ quan điều tra để xử lý theo quy định, cơ quan thanh tra kiến nghị.
TTCP cũng cho biết, để xảy ra hạn chế, thiếu sót tại các dự án được nêu trong kết luận thanh tra, trách nhiệm của Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng phụ trách lĩnh vực thời kỳ có liên quan. Thanh tra Chính phủ cho rằng trách nhiệm cũng thuộc về hội đồng thẩm định giá đất TP Hải Phòng thời kỳ có liên quan. Cùng đó là lãnh đạo các sở, ngành, cục thuế, lãnh đạo các quận, huyện thời kỳ có liên quan…
