“Đất vàng” nhưng bán giá…bèo
Khu đất số 8-12 đường Lê Duẩn (diện tích 4.896 m2) được nhiều nhà đầu tư gọi đây là khu đất “trung tâm của trung tâm", với 3 mặt tiền tiếp giáp các tuyến đường trung tâm quận 1 (đường Lê Duẩn, Hai Bà Trưng và Nguyễn Văn Chiêm).
Tháng 6-2011, CTCP Đầu tư Lavenue được UBND TPHCM chấp thuận cho sử dụng toàn bộ khu đất trên để đầu tư xây dựng khách sạn cao cấp, thương mại – dịch vụ, căn hộ cho thuê với thời hạn sử dụng đất 50 năm. Hình thức sử dụng đất như sau: Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất đối với khu đất tại số 8 Lê Duẩn và Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê hàng năm đối với khu đất số 12 Lê Duẩn. Trong đó, duyệt giá trị quyền sử dụng đất và giá trị công trình xây dựng trên đất tại số 8 Lê Duẩn (3.433 m2), theo giá trị trường hơn 621,7 tỷ đồng. Duyệt đơn giá thuê đất tại số 12 Lê Duẩn theo giá thị trường hơn 3,5 triệu đồng/m2/năm.
Thanh tra Chính phủ cho rằng, hiện nay giá đất tại khu vực đường Lê Duẩn khu trung tâm thành phố có giá trên 400 triệu đồng/m2; mức giá này dựa vào kết quả trúng đấu giá đất tại khu đất số 23 Lê Duẩn trước đó là Trung tâm Xổ số Kiến thiết TPHCM (2 mặt tiền) có diện tích 3.020 m2 giá trúng đấu giá 1.430 tỷ đồng, tương đương 470 triệu đồng/m2.
Theo Chứng thư thẩm định giá số 97 và 98 năm 2011 của CTCP Tư vấn dịch vụ về tài sản – bất động sản DATC, đơn giá quyền sử dụng đất là 174.578.156 đồng/m2. Sau đó, Sở Tài chính TPHCM đã tiến hành thẩm định giá lại kết quả của đơn vị tư vấn, đơn giá quyền sử dụng đất của khu đất số 8 Lê Duẩn là 176.447.795 đồng/m2 (cao hơn đơn giá quyền sử dụng đất do đơn vị tư vấn trình là gần 1,9 triệu đồng/m2) và đơn giá cho thuê đất trả tiền hàng năm của khu đất số 12 Lê Duẩn là 3.528.956 đồng/m2/năm.
Tuy nhiên, Thanh tra Chính phủ cho rằng để phản ánh đúng giá trị quyền sử dụng khu đất số 8-12 đường Lê Duẩn với những lợi thế nêu trên, cần thiết phải áp dụng đơn giá cho thuê thương mại, dịch vụ và khách sạn cao cấp cao hơn đơn giá Sở Tài chính đề xuất và trình UBND TPHCM phê duyệt.
Do vậy, nếu đấu giá khu đất 8-12 Lê Duẩn có vị trí tốt (3 mặt tiền) với diện tích 4.896m2 sẽ thu về trên 2.000 tỷ đồng. Việc thực hiện sai trái nhằm chuyển dịch tài sản 2 khu đất có vụ trí trung tâm đang thuộc quyền quản lý sử dụng của nhà nước sang cho tư nhân với giá rẻ là không đúng quy định. Do vậy, cơ quan thanh tra đã kiến nghị thu hồi toàn bộ (4.896 m2) để đấu giá theo quy định và bồi thường cho nhà đầu tư.
Có dấu hiệu làm trái
Theo Thanh tra Chính phủ, năm 2007, UBND TPHCM có chủ trương sử dụng khu đất 8-12 Lê Duẩn xây dựng khách sạn tiêu chuẩn 5 sao và một phần trung tâm thương mại; giao Công ty TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà TPHCM thu hồi và quản lý mặt bằng trong thời gian chuẩn bị đầu tư xây dựng dự án. Đồng thời giao Sở Kế hoạch-Đầu tư thành phố chủ trì phối hợp các cơ quan, đơn vị liên quan tiến hành các bước đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư, tham mưu cho UBND TP quyết định lựa chọn chủ đầu tư có uy tín, có kinh nghiệm trong lĩnh vực khách sạn để đầu tư vào khu đất số 8-12 Lê Duẩn, không áp dụng hình thức liên doanh (Thông báo 826/TB-VP ngày 20-11-2007 của Văn phòng HĐND và UBND TP truyền đạt kết luận của Chủ tịch UBND TP Lê Hoàng Quân).
Tuy nhiên, theo đề nghị của Bộ Công Thương và sau nhiều lần thay đổi về chủ trương và phương thức đầu tư; tháng 10-2010, UBND TPHCM đã đồng ý về phương án thành lập CTCP để thực hiện dự án trên (các cổ đông sáng lập và tỷ lệ vốn góp như sau: Công ty TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà TPHCM giữ tỷ lệ vốn góp 50% và 50% còn lại do 4 công ty thuộc Bộ Công Thương, mỗi công ty góp 12,5%). 4 đơn vị thuộc Bộ Công Thương bao gồm: CTCP Thiết bị phụ tùng Sài Gòn, CTCP Kim khí Thành phố, CTCP Hóa chất vật liệu điện TP và CTCP Vận tải xăng dầu (VITACO).
Nhằm khôi phục lại trật tự kỷ cương trong việc sắp xếp và xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước, trong đầu tư, giao đất và thuê đất đối với các dự án tại các khu có vị trí trung tâm, sinh lời cao, tạo sự minh bạch trong thực thi pháp luật; tránh được dư luận xấu cho rằng có khuất tất trong việc chỉ định nhà đầu tư tham gia dự án gây ảnh hưởng không tốt đến uy tín của Thường trực UBND TP, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ thu hồi toàn bộ khu đất số 8-12 đường Lê Duẩn để thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định. Đồng thời xem xét bồi thường thiệt hại cho doanh nghiệp.
Đến ngày 6-8-2010, Công ty TNHH MTV Hoa Tháng Năm có văn bản gửi Công ty Quản lý kinh doanh nhà TPHCM đề nghị được hợp tác đầu tư thực hiện dự án. Trên cơ sở đề nghị này, Công ty Quản lý kinh doanh nhà thành phố có công văn đề nghị UBND TPHCM cho phép Công ty Hoa Tháng Năm được tham gia hợp tác đầu tư 30% vốn góp trong phần tỷ lệ vốn góp 50%.
Ngày 17-8-2010, UBND TPHCM có thông báo chấp thuận đề xuất trên. Tại biên bản làm việc với Thanh tra TPHCM ngày 8-4-2013, Công ty TNHH MTV Hoa Tháng Năm xác nhận từ ngày thành lập đến nay chưa tham gia bất cứ dự án nào, về năng lực tài chính cũng không cơ quan nào thẩm định và kết luận công ty này có năng lực về tài chính.
Cùng thời điểm trên, ngày 20-8-2010, cả 4 công ty thuộc Bộ Công Thương (sau này là cổ đông sáng lập CTCP Đầu tư Lavenue) đã ký thoả thuận nguyên tắc với Công ty TNHH Đầu tư Kinh Đô (nay là Công ty TNHH Đầu tư Kido). Theo đó, 4 công ty thuộc Bộ Công Thương (bên A) đồng ý chuyển nhượng và Công ty TNHH Đầu tư Kinh Đô (bên B) đồng ý nhận chuyển nhượng quyền đầu tư phát triển dự án trên khu đất thông qua hợp đồng chuyển nhượng.
Nhằm thực hiện thoả thuận trên, ngày 15-9-2010, 4 công ty trên đã ký hợp đồng vay vốn của Công ty TNHH đầu tư Kinh Đô với khoản vay của mỗi đơn vị có trị giá 12,5 tỷ đồng để góp đủ số vốn cổ đông sáng lập thành lập Lavenue, tương ứng 12,5% vốn điều lệ/mỗi công ty.
Kết luận của Thanh tra Chính phủ về trách nhiệm của UBND TP:
1. Về công tác đấu thầu chọn nhà đầu tư và đấu giá đất: Việc UBND TPHCM không triển khai tổ chức đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư có năng lực và uy tín là vi phạm Điều 54 Luật đầu tư 2005; UBND TPHCM giao đất, cho thuê đất tại số 8-12 Lê Duẩn, quận 1 đối với CTCP Đầu tư Lavenue không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất là trái với quy định.
2. Về xác định đối tượng giao và cho thuê đất: Việc UBND TP ban hành quyết định giao đất và cho thuê đất với 2 khu đất tại số 8 và số 12 Lê Duẩn, quận 1 đối với CTCP Đầu tư Lavenue tại thời điểm CTCP Đầu tư Lavenue đã thay đổi cổ đông sáng lập có 2/3 cổ đông là Công ty TNHH đầu tư Kinh Đô và Công ty TNHH Hoa Tháng Năm, chiếm cổ phần chi phối (80% vốn góp) không phải là tổ chức kinh tế đang được nhà nước cho thuê đất, trả tiền thuê đất hàng năm là không đúng đối tượng.
3. Về việc không xin ý kiến Thường trực UBND TP và báo cáo HĐND tại phiên họp gần nhất trước khi quyết định giá đất để làm căn cứ thu tiền sử dụng đất đối với khu đất số 8 Lê Duẩn là trái với Điểm 3, Khoản 12, Điều 1 Nghị định số 123/2007/NĐ-CP ngày 27-7-2007.
4. Về giao dự án cho doanh nghiệp không đủ năng lực tài chính: Việc UBND TP giao cho Công ty TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà TPHCM và 4 công ty của Bộ Công thương lúc đó tham gia dự án vượt quá khả năng tài chính của mình là vi phạm Điểm 3, Khoản 12 Quy chế quản lý tài chính công ty nhà nước và quản lý vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp khác ban hành theo Nghị định số 09/2009/NĐ-CP ngày 5-2-2009.
5. Về việc chấp thuận Công ty TNHH Hoa Tháng Năm hợp tác đầu tư: Việc UBND TP chấp thuận đề nghị của Công ty TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà TPHCM, cho phép Công ty TNHH Hoa Tháng Năm được tham gia hợp tác đầu tư 30% trong tỷ lệ vốn góp 50% của Công ty TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà TPHCM là không có căn cứ pháp lý.
UBND TP giải thích cho rằng việc góp vốn trên thực chất là "nhượng quyền đầu tư" không được quy định trong pháp luật về đầu tư của Việt Nam hiện hành. Mặt khác, việc hợp tác trên chưa có ý kiến thẩm định của các cơ quan chuyên môn là trái với chủ trương chỉ đạo của Thường trực UBND TP được thể hiện trong Thông báo số 826/TB-VP ngày 20-1-2007, Thông báo số 933/TB-VP ngày 30-12-2009, Văn bản số 5452/VP-ĐTMT ngày 26-7-2010, Thông báo số 142/TB-VP ngày 18-3-2010 của Thường trực UBND TP.
Việc thực hiện sai trái trên nhằm chuyển dịch tài sản 2 khu đất có vị trí trung tâm đang thuộc quyền quản lý sử dụng của nhà nước sang cho tư nhân với giá rẻ là không đúng quy định. Trách nhiệm này thuộc về Thường trực UBND TP; trách nhiệm cá nhân thuộc về ông Nguyễn Thành Tài, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực - người đã ký nhiều, ký nhanh các văn bản chấp thuận cho Công ty TNHH MTV Hoa Tháng Năm tham gia dự án.
6. Về công tác quy hoạch và kiến trúc xây dựng: Việc UBND TP chỉ đạo Sở Quy hoạch Kiến trúc thực hiện điều chỉnh chức năng, các chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc và điều chỉnh một số chỉ tiêu sử dụng đất theo kiến nghị của chủ đầu tư dự án giai đoạn sau năm 2012 là không phù hợp với quy định.
7. Về việc UBND TP không tham khảo ý kiến tham mưu của cơ quan chuyên môn, UBND TP có nhiều văn bản chỉ đạo các cơ quan chuyên môn thẩm định năng lực tài chính, năng lực chuyên môn của các nhà đầu tư tham gia dự án nhưng khi chưa nhận được phản hồi từ các cơ quan chuyên môn, UBND TP đã chấp thuận cho các nhà đầu tư không đủ năng lực tham gia dự án, dẫn đến 4 công ty chuyển nhượng kiếm lời gây giảm nguồn thu cho ngân sách nhà nước, giảm tỷ lệ cổ phần vốn góp cổ đông sáng lập của nhà nước từ 50% xuống còn 20% như đã nêu trên. Việc làm này có dấu hiệu làm trái quy định của nhà nước.
Ngoài ra, kết luận của Thanh tra Chính phủ còn nêu trách nhiệm của các đơn vị: Sở Kế hoạch Đầu tư (trách nhiệm thuộc về Giám đốc sở giai đoạn 2009-2010 và các cá nhân có liên quan đến việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh thay đổi lần 1 cho Công ty Cổ phần Đầu tư Lavenue); Sở Tài nguyên Môi trường (trách nhiệm thuộc về Giám đốc sở giai đoạn năm 2011 và cán bộ tham mưu có liên quan); Sở Tài chính (cần kiểm điểm rút kinh nghiệm nghiêm túc đối với giám đốc sở và cán bộ tham mưu có liên quan đến công tác thẩm định giá tiền sử dụng đất, tiền thuê đất giai đoạn 2011-2012); Sở Quy hoạch Kiến trúc (trách nhiệm thuộc về Giám đốc sở và các cá nhân có liên quan giai đoạn năm 2013 và năm 2016); Công ty TNHH MTV Quản lý kinh doanh nhà TPHCM (trách nhiệm về sai phạm trên hoàn toàn thuộc về Giám đốc Công ty lúc đó là bà Nguyễn Thị Thu Thủy giai đoạn 2010 và 2011).
Đối với 4 công ty thuộc Bộ Công thương trước đây gồm CTCP Thiết bị phụ tùng Sài Gòn, CTCP Kim khí Thành phố, CTCP Hóa chất vật liệu điện TP và CTCP Vận tải xăng dầu (VITACO) kê khai không trung thực để được UBND TP thuận chủ trương ưu tiên cho tham gia góp vốn thực hiện dự án nhưng đã chuyển nhượng cổ phần vốn góp của mình cho Công ty TNHH Đầu tư Kinh Đô. Trách nhiệm này thuộc về giám đốc và kế toán trưởng của 4 công ty tại thời điểm đó.
