Tham dự cuộc họp có đại diện các bộ, ngành, địa phương thuộc ĐBSCL; các tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu, nhà khoa học, chuyên gia đến từ các viện trường khu vực ĐBSCL.
Cuộc họp nhằm thảo luận về đề xuất Dự án kênh giao thông thủy Phù Nam - Techo nối sông Bassac ra cảng Kẹp của Campuchia. Đồng thời, đánh giá tác động của Dự án do Ủy hội sông Mê Công quốc tế tiến hành, các lĩnh vực tác động mà Việt Nam quan tâm, các yêu cầu về kết quả đánh giá tác động và biện pháp giảm thiểu, giám sát tác động.
Tại hội nghị, đại diện Ủy ban sông Mê Công Việt Nam đã trình bày lại thông báo của Campuchia về dự án kênh đào Phù Nam - Techo của Campuchia. Theo đó, Dự án dự kiến sẽ nâng cấp và cải tạo 180km tuyến kênh/sông, bao gồm: đoạn thứ nhất (chiều dài khoảng 20km) nối sông Mê Công với sông Bassac; đoạn thứ 2 tiếp tục chạy dọc theo sông Bassac đến điểm kết nối với kênh giao thông thủy từ sông Bassac ra cảng Kẹp (chiều dài khoảng 30km); đoạn thứ 3 dài 130km nối sông Bassac (tại điểm cách biên giới Việt Nam - Campuchia khoảng 20km) với cảng Kẹp của Campuchia. Theo thông báo của phía Campuchia, các đoạn kênh này được thiết kế với kích thước đủ lớn (bề rộng đáy kênh 50m, bề rộng mặt kênh từ 80-120m và chiều sâu mực nước trong kênh 4,7m) để các tàu tải trọng đến 1.000 tấn có thể đi qua.
Dự án sẽ xây dựng 3 cống (âu thuyền) để điều tiết dòng chảy, duy trì sự ổn định của mực nước trong kênh giao thông thủy và chống xâm nhập mặn. Các cống này có chiều dài 135m, chiều rộng 18m, độ sâu 5,8m. Bên cạnh các hạng mục công trình trên, Dự án cũng tiến hành xây dựng 11 chiếc cầu giao thông (dài 161m, rộng 12m) bắc qua tuyến kênh để phục vụ nhu cầu đi lại của người dân. Dự kiến, dự án sẽ được khởi công trong năm 2024 và hoàn thành vào năm 2027 với tổng lượng hàng hóa lưu thông qua tuyến đường thủy mới này là 7 triệu tấn/năm.
Trên cơ sở nghiên cứu các thông tin thông báo về Dự án cho Ủy hội sông Mê Công quốc tế của Campuchia, Ủy ban sông Mê Công Việt Nam đã trao đổi song phương với phía Campuchia ở các cấp để nêu quan ngại của Việt Nam về tác động của Dự án tới ĐBSCL và đề nghị phía Campuchia: chia sẻ các thông tin chi tiết về dự án, bao gồm Báo cáo khả thi dự án; tiến hành nghiên cứu chung về tác động của dự án; áp dụng Hướng dẫn đánh giá tác động xuyên biên giới của Ủy hội sông Mê Công quốc tế cho dự án nhằm đạt được sự hiểu biết chung về các tác động xuyên biên giới của dự án và các biện pháp giảm thiểu phù hợp. Tại các cuộc tiếp xúc, Ủy ban sông Mê Công Campuchia đã ghi nhận các quan ngại của phía Việt Nam về dự án và thông báo đang làm việc với các bộ, ngành liên quan của Campuchia để chuyển tải các ý kiến của phía Việt Nam.
Ủy ban sông Mê Công Việt Nam đã đề nghị Ban Thư ký Ủy hội hỗ trợ các quốc gia triển khai nghiên cứu về đánh giá tác động xuyên biên giới của dự án. Hiện Ban Thư ký Ủy hội đang khẩn trương tiến hành nghiên cứu độc lập về tác động của dự án, đặc biệt là các tác động xuyên biên giới, đề xuất các biện pháp giảm thiểu và giám sát tác động.
Tại cuộc họp tham vấn, các đại biểu đã nêu các quan ngại về dự án, bao gồm: các tác động của dự án đến tài nguyên nước vùng ĐBSCL, đặc biệt trong bối cảnh hạn mặn diễn ra ngày càng thường xuyên và khắc nghiệt hơn.
Việc kênh Phù Nam-Techo sẽ chuyển nước từ sông Bassac... sẽ gây suy giảm đáng kể tài nguyên nước tới ĐBSCL, gây tác động tiêu cực đến các hoạt động sinh kế, sản xuất của người dân địa phương và các hệ sinh thái tự nhiên; các thông tin chính thức do phía Campuchia thông báo là kênh đào Phù Nam - Techo chỉ phục vụ mục đích giao thông thủy, tuy nhiên theo các thông tin của báo chí Campuchia thì kênh đào còn phục vụ mục đích tưới nông nghiệp và phát triển vùng Tây Nam của Campuchia.
Đồng thời, chưa đủ thông tin về vận hành của 3 cống âu thuyền thuộc dự án và mong muốn Campuchia sẽ sớm chia sẻ các thông tin chi tiết về mục tiêu và về thiết kế, vận hành của dự án. Ủy ban sông Mê Công Việt Nam mong muốn, Campuchia sớm cung cấp các thông tin và tham gia nghiên cứu chung về tác động của dự án và thống nhất các giải pháp giảm thiểu và giám sát tác động phù hợp.
Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ủy ban sông Mê Công Việt Nam sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Ban Thư ký Ủy hội sông Mê Công quốc tế, Campuchia và các quốc gia thành viên Ủy hội để thúc đẩy tiến độ thực hiện nghiên cứu về tác động của dự án, đề xuất các biện pháp giảm thiểu, giám sát tác động và tiếp tục tổ chức các hoạt động tham vấn tại quốc gia.
