Giữa dòng chảy xiết của cuộc sống xô bồ, vừa thúc giục, hối hả, đôi lúc ta cảm thấy giật mình sững sờ trước một nét đẹp dân tộc vọng lại từ sâu thẳm trong trái tim. Khi ấy ta mới chợt nhận ra nhịp sống ồn ào kia đã làm ta quên đi bao điều đáng quý, thanh cao trong cuộc đời này. Tết xưa và tết nay dù có nhiều thay đổi nhưng giá trị về gia đình, tình yêu thương và sự gắn kết sẽ luôn đọng lại trong trái tim mỗi người…
Ngày xưa tụi con nít chúng tôi thường mong ngóng ngày tết để được tha hồ chạy chơi cùng lũ bạn, được ngửi mùi khói bếp từ lò bánh tét đỏ rực lửa bên trái bếp hiên sau mẹ nấu, được ông bà, cha mẹ mừng tuổi bằng những bao lì xì đỏ chót… Ngày nay, trẻ con cũng mong tết mau về nhưng nỗi mong ngóng đã có phần khác xưa.
Tết nay không còn đơn thuần là dịp lễ truyền thống của dân tộc, mà chỉ còn là những chuỗi ngày để được nghỉ ngơi sau một năm dài làm việc vất vả. Dường như trong suy nghĩ của mọi người, ai cũng có đôi chút tiếc nuối những ngày tết xưa cũ. “Tết nay không còn ý nghĩa như ngày tết xưa” là câu nói tôi được nghe nhiều người nhắc đi nhắc lại, vì họ cho rằng nhiều phong tục tốt đẹp ngày xuân đang bị mai một, bị thương mại hoá dần trong thời đại ngày nay. Tụi con nít vì thế mà cũng ít có dịp được trải qua một ngày Tết Việt thực sự.
Ngày nay, chúng ta dễ dàng thấy các công ty du lịch lữ hành luôn có những đợt khuyến mãi để đón làn sóng xu hướng du xuân vào những ngày tết, mọi người cho rằng việc đó nhằm bù đắp lại những ngày làm việc vất vả trong một năm ròng rã, những lời thăm hỏi chúc tết được thực hiện qua những cuộc điện thoại, thư điện tử, qua mạng xã hội Zalo, Facebook... Trong khi tết xưa rộn ràng bằng những lời chúc đầu năm của trẻ con dành cho ông bà, cha mẹ, lũ con nít chúng tôi được mặc quần áo đẹp đi thăm họ hàng và nhận những bao lì xì may mắn.
Tết xưa còn là việc dọn dẹp, vệ sinh, trang hoàng nhà cửa được bắt tay từ sau khi đưa ông Táo về trời, sau đó là đêm giao thừa chờ canh nồi bánh tét nghi ngút. Việc tự tay gói những chiếc bánh tét của các bà, các mẹ đã mang hương Xuân theo từng nếp lá chuối, vị bùi của đậu xanh, của nước cốt dừa và béo của thịt mỡ. Tụi con nít chúng tôi được giao cho việc lặt vặt như lau lá chuối, lột chuối, xúc nếp, kiếm củi khô nấu bánh… mà lòng rộn ràng niềm “vinh hạnh” vì đã đóng góp chút công sức vào thành công của nồi bánh tét ngày xuân, cả nhà lại cùng nhau chuyện trò, chia sẻ công việc năm cũ và ước mong những điều tốt lành cho năm mới. Ngày nay, quanh năm đều có người bán bánh tét chứ không hẳn là dịp tết, bánh được gói và bày bán tại các chợ từ thành thị tới thôn quê, hoặc trong các siêu thị, sự tiện ích đó đã làm vắng hẳn đi những buổi gói bánh truyền thống ngày xuân.
Khó ai dám mạnh miệng tuyên bố bánh tét ngày xưa ngon hơn bánh tét làm sẵn bây giờ. Thậm chí bánh tét làm sẵn còn đầy đủ nếp, đậu, thịt mỡ hơn ngày xưa ấy chứ. Thế nhưng, cái tết có đầm ấm, đáng nhớ hay không đâu nằm ở bao nhiêu thịt mỡ, bao nhiêu đậu, mà lại nằm ở việc cả gia đình cùng nhau tất bật gói bánh, rồi cả gia đình ngồi bên nồi bánh với bao câu chuyện rôm rả. Tết phải gói bánh, vất vả trông chừng nồi bánh, bày biện mâm ngũ quả, làm bao nhiêu việc theo phong tục truyền thống dân tộc thì mới gọi được tết về nhà, mới có được cái không khí xuân tràn qua khắp nẻo.
Tết xưa không thể thiếu tiếng pháo rộn ràng. Trẻ con thì vô cùng hào hứng mong chờ tiếng pháo nổ để chào đón giao thừa. Dẫu biết rõ chuyện cấm đốt pháo là chuyện tất yếu phải thực hiện nhưng trong lòng mỗi người vẫn cứ thấy tiếc, thấy nhớ tiếng pháo nổ ì đùng trước thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Ngày nay, giao thừa được chào đón bằng tiết mục bắn pháo hoa khắp các tỉnh, thành phố.
Việc người ta cứ hoài niệm, thấp thỏm tiếc nuối, so sánh cái bây giờ với cái ngày xưa cũng là một đặc trưng của tết dù cái ngày xưa ấy với một cụ già có thể tính bằng vài thập kỷ, còn với một người trẻ thì có thể chỉ là đôi năm. Chắc hẳn với những người mà tâm trí đã đầy ắp những hoài niệm thì tết xưa đúng là vui hơn tết nay! Trẻ con ngày nay lớn lên với việc tết là đi du lịch, là đồ mua sẵn, được đơn giản hóa hết mức thì đúng là thiệt thòi quá. Đâu rồi những ký ức tết tuổi thơ? Đâu rồi những bài học hay mà trẻ con học được từ tết ?
Nhiều khi người ta chỉ ngồi than thở, tiếc nuối về tết xưa trong khi chỉ cần bỏ ra thêm vài tiếng đồng hồ, cực một chút đi gói bánh, làm lễ tiễn ông Táo cho thật tử tế... là con trẻ có được cái tết trọn vẹn và học được bao điều hay.
LƯU HỒNG TÀI
Chuyên viên Văn phòng Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Sóc Trăng
