Giao nộp chìa khóa
Thôn Aroi, xã Ga Ri, cách trung tâm huyện Tây Giang 60km. Những ngày cuối năm, tiết trời se lạnh, mưa lất phất khiến đường vào làng càng thêm trắc trở. Nghe báo có người lạ đến thăm, già làng Alăng Kơơnh (thôn Aroi, xã Ga Ri) vui mừng ra đón khách. Năm nay đã bước sang tuổi 100, nhưng trông ông còn rất khỏe và minh mẫn.
Ngồi trong gươl giữa làng, bên ngoài nhiều xe máy đi lại rộn ràng, có những xe chở củi khô, lá dong, chuối rừng, gạo. Thậm chí có những xe máy từ trung tâm huyện chở đầy hàng hóa về và bà con quanh thôn xúm nhau đến nhận hàng. Như để giải tỏa những thắc mắc của tôi, già làng Alăng Kơơnh nói: “Họ đi mua đồ và chở những thứ cần thiết, để đến Tết là phải mang xe đến gươl và gửi chìa khóa cho công an viên cất giữ”. Thấy tôi chưa rõ, già Alăng Kơơnh cho biết đây là lệ của làng đã thực hiện mấy năm qua. Thông thường, ngày 14 hoặc 15 tháng Chạp, làng sẽ họp dân để nhắc nhở và thông báo việc không chạy xe máy trong những ngày tết. Khoảng 28 Tết, người dân sẽ chạy xe máy đến nhà gươl để đó và gửi chìa khóa cho công an viên hoặc trưởng thôn cất giữ, qua mùng 5 Tết mới được mang xe về sử dụng. Chỉ những trường hợp đau ốm cần thiết thì mới cho sử dụng xe máy.
“Trước đây mình chỉ nhắc nhở hoặc phạt bằng ngày công đi làm, còn bây giờ bà con cũng có ít tiền, nên phạt từ 100.000 - 300.000 đồng, tùy theo mức độ vi phạm. Số tiền này sẽ được dùng làm quỹ của làng, nhưng dân làng đã có ý thức, không ai muốn mất tiền phạt nên họ chấp hành rất tốt”, già Alăng Kơơnh chia sẻ.
Theo ông A Lăng Nhên, người dân thôn Atu 1 (xã Ch’Ơm, huyện Tây Giang), cứ đến 28 tháng Chạp, trưởng thôn hoặc già làng phải đến từng nhà dân để thu chìa khóa xe, nhưng giờ người dân đã tự giác đến nộp. “Ban đầu bà con rất khó chịu khi biết không được chạy xe máy trong những ngày tết, nhưng vì là quy ước của làng nên phải chấp nhận. Giờ thì ai cũng tự nguyện thực hiện. Tôi thấy cách làm này hay, ngày tết sẽ bình yên hơn, mọi người dắt nhau đi bộ từ nhà này qua nhà khác mà không phải lo tai nạn trên đường làng”, ông A Lăng Nhên nhìn nhận.
Vui xuân an toàn
Xã Ga Ri có 5 thôn với hơn 400 hộ dân, hầu hết nhà nào cũng có xe máy để đi làm hoặc vận chuyển hàng hóa. Cùng với đó, do vị trí nằm ở núi cao, đường đi rất khó khăn, đèo dốc quanh co, vực sâu vách núi hiểm trở... nên việc sử dụng xe máy sau khi uống rượu thường rất dễ gây tai nạn giao thông. Ông Zơrâm Nhưng, Chủ tịch UBND xã Ga Ri, cho biết những ngày tết bà con thường uống rượu nhiều, không ít tai nạn giao thông xảy ra do say xỉn. Do đó, từ năm 2016, các trưởng thôn đã bàn với công an viên và đưa ra ý tưởng này.
“Lúc mới phổ biến việc này, có nhiều thanh niên đã phản ứng, bởi ngày tết họ thường lái xe đi chơi xa. Tuy nhiên, thôn đã phân tích và chỉ rõ những vấn đề tai nạn giao thông khi uống rượu khiến một số gia đình mất vui, mà như thế thì cả thôn mất vui. Đồng bào Cơ Tu có tính cộng đồng rất cao, nên họ vận động nhau cùng thực hiện và dần đã trở thành quy ước của thôn. Xã đã mở cuộc họp các thôn với nhau, sau khi trao đổi và quán triệt thì hầu hết các thôn đều chấp hành. Và rồi các xã khác cũng thực hiện theo một cách tự nguyện. Nhiều năm qua, dân làng đón tết trong không khí yên bình, nhà nào cũng vui, không xảy ra những trường hợp gây mất an ninh trật tự an toàn giao thông do lái xe trong tình trạng say rượu, cũng không xảy ra tai nạn giao thông”, ông Zơrâm Nhưng cho hay.
“Không cần tới khi Nghị định 100 của Chính phủ ra đời đâu, mà từ mấy năm nay các thôn của xã nghiêm túc chấp hành đã uống rượu thì không lái xe rồi. Chắc chắn địa phương sẽ duy trì và nhân rộng phong trào ra các thôn, làng của xã để tất cả bà con chấp hành nghiêm chỉnh trong những ngày tết”, ông Zơrâm Nhưng tâm sự.
Đến nay, quy định này đã bắt đầu lan tỏa ra nhiều thôn làng của các xã A Xan, Tr’Hy, xã Dang (Tây Giang)… và hầu như đồng bào đều nghiêm chỉnh chấp hành quy ước này. “Ngày tết không động cơ”, điều không phải địa phương nào cũng thực hiện được. Nhưng với sâu sát của chính quyền và đồng thuận của người dân, đồng bào Cơ Tu các thôn, làng ở Tây Giang đã làm được điều tưởng chừng khó khăn này, vì ai cũng ý thức được mùa xuân, ngày tết chỉ đẹp khi tất cả đều bình an, yên bình.
