Tạo cú hích cho TPHCM trong lĩnh vực đất đai

- PV: Nghị quyết 98/2023/QH15 có những điểm đột phá nào trong lĩnh vực đất đai? Ông có thể phân tích nội dung này?

* Giám đốc Sở TN-MT TPHCM Nguyễn Toàn Thắng: Trên tinh thần thể chế hóa Nghị quyết số 18-NQ/TW tại điểm 2.6 định hướng về hoàn thiện các quy định pháp luật có liên quan đến thị trường bất động sản, trong đó có thị trường quyền sử dụng đất: “Đẩy mạnh thương mại hóa quyền sử dụng đất. Xây dựng hệ thống thông tin thị trường bất động sản gắn với thông tin đất đai; có chính sách khuyến khích phát triển thị trường quyền sử dụng đất, nhất là thị trường cho thuê đất nông nghiệp. Hoàn thiện cơ sở pháp lý và tăng cường thực hiện thanh toán không dùng tiền mặt trong giao dịch bất động sản. Có cơ chế bảo đảm thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, an toàn, bền vững; kiểm soát chặt chẽ, khắc phục tình trạng đầu cơ đất đai” Sở TN-MT TPHCM đã kiến nghị UBND TP các giải pháp về đất đai trong dự thảo Nghị quyết thay thế Nghị quyết số 54, bao gồm 08 cơ chế chính sách về đất đai và 01 cơ chế chính sách về môi trường, đây là những nội dung quan trọng và mang tính đột phá nhằm tạo cơ chế và nguồn thu cho ngân sách Nhà nước. Hơn nữa, những nội dung thí điểm là những điểm mới trong dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đang trình Quốc hội cho ý kiến, Bộ Tài nguyên và Môi trường, cơ quan chủ trì soạn thảo cũng ủng hộ Thành phố trong việc thí điểm này. Tôi xin thông tin đến Quý báo và bạn đọc một số cơ chế, chính sách nổi bật đã được Quốc hội thông qua cho Thành phố tại Nghị quyết 98 như sau:

Thứ nhất, cho phép Hội đồng nhân dân thành phố được thông qua ban hành hệ số điều chỉnh giá đất đối với những trường hợp nhà nước đã cho thuê đất mà trả tiền thuê đất hằng năm. Cơ chế chính sách trên sẽ rút ngắn được thời gian xác định giá đất;

Thứ hai, cho phép một số trường hợp thu hồi đất mà hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu thì được bồi thường bằng tiền hoặc đất khác theo quy định. Tạo cơ chế hoán đổi đất trong công tác bồi thường;

Thứ ba, cho phép tổ chức kinh tế thuê đất trả tiền thuê đất hằng năm mà tiền thuê đất không có nguồn gốc từ ngân sách thì được phép chuyển nhượng, mua bán, thế chấp theo đúng tinh thần của Nghị quyết 18. Thương mại hóa quyền thuê đất đóng tiền hàng năm của các tổ chức, cá nhân trong việc chuyển nhượng, thế chấp..;

Thứ tư, chủ đầu tư mua tài sản phát mãi là quyền sử dụng đất nông nghiệp từ các tổ chức tài chính, tổ chức tín dụng, tòa án, thi hành án, thừa phát lại để thực hiện dự án phi nông nghiệp nhưng chưa thực hiện các thủ tục để Nhà nước giao đất, cho thuê đất mà đã hết thời hạn sử dụng đất hoặc chủ đầu tư các dự án đã nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp để thực hiện dự án phi nông nghiệp đang thực hiện các thủ tục để Nhà nước giao đất, cho thuê đất mà đã hết thời hạn sử dụng đất thì được gia hạn sử dụng đất đến hết ngày 30-6-2024. Giải pháp giải quyết các trường hợp không gia hạn được quyền sử dụng đất nông nghiệp;

Thứ năm, cho phép Thành phố đẩy nhanh tiến độ hơn nữa bằng cách cho thực hiện kiểm đếm, đo đạc, khảo sát các trước đối với các trường hợp có đất thu hồi trong khu vực thu hồi trước khi cơ quan có thẩm quyền ban hành thông báo thu hồi đất đối với một số dự án, công trình trọng điểm thực hiện đầu tư trên địa bàn Thành phố. Rút ngắn thời gian chuẩn bị hồ sơ bồi thường nhằm bảo đảm tiến độ thực hiện các dự án đầu tư trên địa bàn thành phố;

Việc cho phép Thành phố thực hiện thí điểm thực hiện trước đối với chính sách trên giúp tăng được nguồn thu cho ngân sách Nhà nước nói chung và ngân sách Thành phố nói riêng...

Dự án KCN Xuân Thới Thượng (Hóc Môn) vừa được "xóa treo" để phát huy nguồn lực đất đai có hiệu quả hơn

- Một trong những nội dung của Nghị quyết 98 là cho phép Thành phố chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa dưới 500ha phù hợp với quy hoạch, điều này sẽ đem lại những lợi ích gì cho sự phát triển kinh tế, xã hội của Thành phố trong thời gian tới?

* Trước hết, cần phải hiểu rõ đây là cơ chế, chính sách được Thành phố đề xuất tiếp tục kế thừa từ cơ chế, chính sách đã được Quốc hội thông qua cho Thành phố tại Nghị quyết số 54 năm 2017 trước đây. Về mặt bản chất, đây là cơ chế phân quyền đối với thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa của Thủ tướng Chính phủ cho Hội đồng nhân dân Thành phố. Tuy nhiên, theo quy định của Luật Đầu tư được ban hành năm 2020, thì mức trần trong thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư dự án có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất lúa của Thủ tướng Chính phủ được xác định lại về mức dưới 500ha. Vì vậy, cần phải thực hiện điều chỉnh nội hàm của cơ chế trước đây để phù hợp với thẩm quyền được phân cấp tại pháp luật đầu tư.

Sau 05 năm thực hiện thí điểm, Hội đồng nhân dân Thành phố đã quyết định thông qua 32 dự án có chuyển mục đích sử dụng trên 10ha đất trồng lúa với tổng diện tích 1.843,79 ha.

Về mặt lợi ích, nội dung này được ban hành trên cơ sở thể chế hóa các Nghị quyết của Trung ương định hướng việc phát triển kinh tế của Thành phố theo hướng chuyển dịch cơ cấu phát triển kinh tế từ nông nghiệp sang dịch vụ, công nghệ cao, dần đưa Thành phố trở thành thành phố văn minh, hiện đại, nghĩa tình, năng động sáng tạo, có nguồn nhân lực chất lượng cao; là thành phố dịch vụ - công nghiệp hiện đại, đầu tàu về kinh tế số, xã hội số, trung tâm kinh tế, tài chính, thương mại, văn hóa, giáo dục, khoa học - công nghệ của cả nước, hội nhập quốc tế sâu rộng, có vị thế nổi trội trong khu vực Đông Nam Á đến năm 2030 và trở thành trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ của châu Á đến năm 2045. Để có cơ sở thực hiện định hướng trên, việc cho phép Thành phố được thực hiện việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa dưới 500ha phù hợp với quy hoạch là thực sự cần thiết.

- Việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp thường gặp phải những khó khăn vướng mắc gì? Sở đã có định hướng cho lộ trình chuyển đổi này chưa?

* Vướng mắc, khó khăn lớn nhất hiện nay đối với vấn đề này là việc gia hạn quyền sử dụng đất nông nghiệp đối với tổ chức. Cụ thể là tổ chức nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp thực hiện dự án đầu tư sản xuất nông nghiệp nếu hết thời hạn thì được gia hạn và phải chuyển sang thuê đất (Khoản 29 Điều 2 Nghị định số 01/2017/NĐ-CP). Tuy nhiên, đối với tổ chức nhận chuyển nhượng đất nông nghiệp thực hiện dự án đầu tư sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp nếu đất nông nghiệp hết thời hạn sử dụng, pháp luật không quy định việc gia hạn. Trường hợp chủ đầu tư nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp để thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất thực hiện dự án nhưng chưa hoàn thành việc chuyển mục đích sử dụng đất (chưa có Quyết định chuyển mục đích sử dụng đất) thì thời hạn sử dụng đất nông nghiệp đã hết. Việc không có quy định dẫn tới lúng túng trong việc giải quyết thủ tục đất; Việc không gia hạn gây tác động tiêu cực đến thực hiện các thủ tục hành chính, khó khăn cho cơ quan Nhà nước giải quyết các thủ tục đất đai và cả về phía người dân, doanh nghiệp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền của người có quyền sử dụng đất hợp pháp.

Do đó Thành phố đã đề xuất và được Quốc hội thông qua cơ chế, chính sách để giải quyết vướng mắc, khó khăn này tại Nghị quyết số 98 như sau: “Chủ đầu tư mua tài sản phát mãi là quyền sử dụng đất nông nghiệp từ các tổ chức tài chính, tòa án, thi hành án, thừa phát lại để thực hiện dự án phi nông nghiệp nhưng chưa thực hiện các thủ tục để Nhà nước giao đất, cho thuê đất mà đã hết thời hạn sử dụng đất hoặc chủ đầu tư các dự án đã nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp để thực hiện dự án phi nông nghiệp đang thực hiện các thủ tục để Nhà nước giao đất, cho thuê đất mà đã hết thời hạn sử dụng đất thì được gia hạn sử dụng đất đến hết ngày 30-6-2024”.

- Nghị quyết 98 “giao quyền” cho Thành phố có quyền tự quyết nhiều hơn trong lĩnh vực đất đai, vậy đối với Sở Tài nguyên và Môi trường thì việc thay đổi này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến cơ chế quản lý của Sở?

* Các nội dung về lĩnh vực tài nguyên và môi trường tại Nghị quyết 98 được Sở kiến nghị Thành phố đề xuất Chính phủ trình Quốc hội trên cơ sở nghiên cứu, áp dụng định hướng của Trung ương về đẩy mạnh và hoàn thiện cơ chế phân cấp, phân quyền nhằm phân định rõ nhiệm vụ và quyền hạn, thẩm quyền và trách nhiệm giữa Chính phủ với các bộ, ngành; giữa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành với chính quyền địa phương gắn với hoàn thiện hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ thống nhất, kịp thời, khả thi, ổn định, công khai, minh bạch, có sức cạnh tranh quốc tế, lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm, bảo đảm phát huy tính chủ động, sáng tạo, đề cao tinh thần trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, nhất là người đứng đầu.

Đây vừa là cơ hội, vừa là thách thức lớn cho ngành tài nguyên và môi trường của Thành phố, tuy nhiên, với tâm thế chủ động, trên cơ sở các nội dung quán triệt, chỉ đạo và triển khai của Thành phố, Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố sẽ khẩn trương thực hiện các thủ tục cần thiết để đưa Nghị quyết 98 vào cuộc sống theo đúng thời hạn quy định.

* Xin cám ơn ông