Cả nước hiện có khoảng 170.000 lao động thanh niên bị mất việc làm (chiếm 10,7% lực lượng lao động thanh niên); 525.000 người bị tạm ngưng công việc (chiếm 33%); 721.000 người bị cắt giảm giờ làm (chiếm 45,3%); có 1,2 triệu người bị thay đổi thu nhập (chiếm 74,5%)…
Cũng chính trong bối cảnh đại dịch, một vấn đề không mới nhưng đã được bộc lộ rõ hơn bao giờ hết, là chất lượng lao động thanh niên còn thấp. Theo thống kê mới nhất, tỷ lệ chưa qua đào tạo, không có bằng cấp, không chứng chỉ, chiếm trên 70% lực lượng lao động thanh niên. Phần lớn bạn trẻ hiện đang làm các công việc có thu nhập thấp, các điều kiện làm việc nghèo nàn và rất ít cơ hội được đào tạo.
Đây là nguyên nhân gốc rễ cản trở thanh niên nâng cao trình độ kỹ năng, có cơ hội việc làm bền vững, có thể chuyển từ lao động khu vực phi chính thức sang khu vực chính thức. Rõ ràng, với vai trò là nguồn nhân lực chính, là động lực cho phát triển kinh tế - xã hội và đổi mới công nghệ, việc cải thiện chất lượng lao động thanh niên rất cần được Chính phủ và các bộ ngành quan tâm. Trong xu thế hiện nay, nếu không trang bị kỹ năng số, không tham gia đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp thì lực lượng lao động thanh niên sẽ khó chủ động tham gia, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động sau đại dịch.
Để cải thiện tình trạng này, trước hết, Nghị quyết số 68/NQ-CP của Chính phủ về tăng cường hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động cần được thực thi hiệu quả. Theo đó, trong khoảng 1 triệu người lao động dự kiến được hỗ trợ với tổng số tiền là 4.500 tỷ đồng từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp, các cơ quan triển khai cần chú trọng, ưu tiên cho đối tượng lao động thanh niên. Bên cạnh đó, các cơ sở đào tạo, cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần chủ động phối hợp với doanh nghiệp để xây dựng phương án và tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho người lao động phù hợp với hoạt động của doanh nghiệp trong trạng thái bình thường mới.
Đồng thời, hệ thống dịch vụ việc làm, trung tâm dạy nghề của địa phương và đoàn thanh niên, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần tìm kiếm giải pháp thu hút thanh niên và lao động trẻ, nhất là những người đang thất nghiệp vì đại dịch tham gia học tập nâng cao trình độ, kỹ năng. Các cơ quan chức năng cũng cần rà soát, sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật về hỗ trợ đào tạo nghề, tăng cường thông tin, tư vấn hỗ trợ và đơn giản hóa thủ tục hỗ trợ học nghề để khuyến khích thanh niên tham gia.
Việc hỗ trợ đào tạo, chuẩn bị các điều kiện về chất lượng lao động thanh niên càng trở nên cấp bách hơn khi sự thiếu hụt nguồn cung lao động ở các tỉnh, thành phố lớn, các khu công nghiệp, khu chế xuất đang “nhãn tiền”. Nếu không chủ động kết nối, hỗ trợ lao động thanh niên, chúng ta sẽ thiếu đi nguồn nhân lực quan trọng để phục hồi sản xuất kinh doanh trong điều kiện bình thường mới. Bên cạnh việc đào tạo, phổ cập nghề cho người lao động có kỹ năng thấp, rất cần đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao để sẵn sàng cho cuộc cạnh tranh mới, phục vụ cho chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ cao giai đoạn sắp tới.
