Hỏi: Tại sao tên thành phố Hội An (Quảng Nam) trước đây thường gọi là Faifo?
Vương Thu Lan (Cần Thơ)
Theo Đồ Quang Chính, trong Lịch sử chữ Quốc ngữ 1620-1658 (Sài Gòn, NXB Ra Khơi, 1972, tr.21), gốc của từ đó là Hải Phố (nơi buôn bán ở bờ biển). Tuy nhiên, tác giả chỉ viết “Theo sự hiểu biết của chúng tôi” chứ không đưa ra cứ liệu nào. Ông cho rằng Hải Phố do người Nhật đọc thành Hoaipho và sau thành Faifo.
Còn A. de Rhodes, trong Từ điển Việt – Bồ – La (1651), viết “Hoài Phố: một làng trong xứ Cô-sinh mà người Nhật ở và gọi là Faifò”. Rồi các Từ điển Việt - La tinh (1772-1773) của P.de Béhaine, Từ điển Việt - La tinh (1838) của Taberd, Đại Nam quốc âm tự vị (1895-1896) của Huỳnh Tịnh Của, Từ điển Việt – Pháp (1898) của Génibul đều ghi dạng gốc là Hoài Phố.
Ý kiến thứ hai có lý hơn vì bên cạnh Hội An ngày nay vẫn còn tên sông Hoài. Hoài Phố biến thành Faifo là do hiện tượng đồng hóa trong ngôn ngữ mà thành. “Ph” của từ Phố đồng hóa với “H” của từ Hoài thành “F” (“Ph” và “F” coi như một âm). Còn âm đệm “O” của từ Hoài bị mất là vì trong tiếng Việt, phụ âm môi răng “Ph” không kết hợp với âm đệm tròn môi “W” (được ghi bằng chữ “O”).
LÊ TRUNG HOA
