Tai nạn lao động gia tăng báo động

Một lần bất cẩn, cả đời ân hận!

Một ngày làm việc cuối tháng 5, anh Lê Thanh Bình (42 tuổi, ngụ quận 9, TPHCM) lên kiểm tra nhóm thợ đang sửa cần cẩu hàng tại Công ty TNHH Quốc Việt thì bất ngờ bị điện giật, té xuống. Rớt từ độ cao 7m, anh Bình lọt ngay giữa đống sắt.

Anh lập tức được đưa vào bệnh viện trong trạng thái mê man không biết gì. Nhớ lại vụ TNLĐ mà phải nhờ vào may mắn mới thoát khỏi lưỡi hái tử thần, 6 năm qua, anh Bình vẫn chưa hết nỗi kinh hoàng. Vụ TNLĐ làm anh Bình lõm hộp sọ, mẻ xương. Những thanh sắt cấn vào 2 đốt sống lưng khiến anh bị liệt nửa người phía dưới. Tỷ lệ thương tật được ghi nhận lên đến 94%.

Hơn 30% thời gian từ khi bị TNLĐ là nối tiếp những ngày anh Bình phải điều trị. Ảnh hưởng của vụ TNLĐ, giờ đây anh Bình còn bị thêm sỏi thận và túi mật. Mọi thứ trong gia đình đảo lộn.

Từ lao động chính trong nhà, anh Bình phải nhờ vợ chăm sóc, người vợ cũng phải bỏ công bỏ việc để sớm tối kề cận lo toan sức khỏe cho anh. Kinh tế gia đình suy sụp. Gần đây, vợ anh mới có thể nhận may gia công tại nhà với thu nhập phập phù, khoảng 1,5 triệu đồng/tháng.

Thu nhập của anh Bình chính là khoản trợ cấp TNLĐ, khoảng 3 triệu đồng/tháng. Gia đình rơi vào diện nghèo. Cả gia đình đang sống trong căn nhà dột nát mà anh thừa nhận “mình không còn khả năng sửa chữa”.

Điều lo lắng nhất của anh Bình không phải là sức khỏe của mình, mà là không biết xoay xở như thế nào để cho con ăn học đến nơi đến chốn khi giờ đây cháu chuẩn bị bước vào đại học.

Tương tự anh Bình, anh Trần Mười (37 tuổi, ngụ quận 9) bị TNLĐ do nổ hóa chất khi vận hành bồn trộn. Anh bị chấn thương não bộ và phỏng toàn thân, thương tật 63%.

Anh Nguyễn Hoàng Khanh (48 tuổi, ngụ quận Bình Thạnh) bị liệt nửa người, thương tật đến 95% do cần cẩu bị đứt cáp, thang sắt giập gãy xương sống.

Anh Huỳnh Minh Thành (45 tuổi, ngụ quận Gò Vấp) té từ trụ điện, bị giập phù não, thương tật 75%. Đây là 4 trong số hàng ngàn công nhân khi bị TNLĐ hàng năm và thường rơi vào cảnh thương tật, mất hoặc giảm khả năng lao động và suy sụp về kinh tế.

Tại TPHCM, tình hình TNLĐ luôn ở mức cao so với các tỉnh, TP khác. Đặc biệt là các vụ TNLĐ nghiêm trọng gây chết người còn nhiều. Chỉ riêng năm 2017, TPHCM xảy ra hơn 1.500 vụ TNLĐ với hơn 1.500 người bị nạn, trong đó có 102 người chết, cao nhất nước. Riêng trong 3 tháng đầu năm 2018, TPHCM xảy ra 17 vụ TNLĐ, làm 16 người chết và 1 người bị thương nặng. 

Đùa với “thần chết”

Tháng 4, TPHCM nắng gay gắt. Khoảng 14 giờ ngày 14-4, tại công trình xây dựng trên đường Trịnh Đình Trọng (phường Phú Trung, quận Tân Phú), 4 công nhân đang đu mình trên bức tường với ánh nắng hơn 38 độ chiếu thẳng vào người để làm việc.

Ở độ cao hơn 10m, họ chỉ đứng trên một tấm ván bắc ngang những giàn giáo tạm bợ bên dưới. Trong điều kiện làm việc khắc nghiệt và nguy hiểm ấy, công nhân không được trang bị một dụng cụ bảo hộ lao động nào.

Đầu họ đội nón tai bèo, chân mang dép, không có dây đeo an toàn. Bên dưới những giàn giáo không có lưới che chắn ấy, một công nhân khác đầu đội nón kết, chân mang dép lào đang ngồi điều khiển chiếc máy để chuyển những thùng xi măng lên cho đồng nghiệp phía trên cao bằng sợi dây cáp mỏng manh.

“Nắng thế này đội nón tai bèo còn che không hết cái mặt, đội cái nón bảo hộ, mang bao tay, đi giày vào thì chịu không nổi đâu”, anh Trần Văn H. lý giải. 

Một công trình xây dựng kế bên số nhà 26 đường Trịnh Đình Trọng, bên dưới những giàn giáo bằng sắt được lắp ráp tạm bợ, 4 công nhân không mang một món đồ bảo hộ lao động đang làm việc tất bật. Phía dưới chân họ sắt, đá ngổn ngang. Phía trên giàn giáo, 3 công nhân đội nón tai bèo đang làm việc trong tư thế cheo leo.

Điều đáng nói, dưới các giàn giáo ấy, buổi tối chính là nơi ngủ, nghỉ của công nhân. Đó là hình ảnh thường thấy tại các công trình xây dựng, nhất là các công trình tư nhân, xây dựng nhỏ lẻ. 

Theo Sở LĐTB-XH TPHCM, thời gian qua, TNLĐ nghiêm trọng gây chết người xảy ra nhiều trong lĩnh vực thi công xây dựng. Trong tổng số 102 vụ TNLĐ chết người, có đến 71 vụ thuộc lĩnh vực thi công xây dựng, làm chết 66 người và bị thương nặng 4 người.

Con số trên phản ánh, một khi đã bị TNLĐ trong lĩnh vực thi công xây dựng thì gần như khả năng sống sót là rất thấp.

“TNLĐ nghiêm trọng gây chết người chủ yếu xảy ra tại các công trình xây dựng dân dụng, nhà ở riêng lẻ do các chủ thầu tư nhân, các công ty xây dựng có quy mô nhỏ nhận thầu thi công, hoặc khoán lại cho các nhóm thợ tự tổ chức thi công, nhưng không hiểu biết và chấp hành đầy đủ các quy định pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động”, ông Nguyễn Văn Lâm, Phó Giám đốc Sở LĐTB-XH TPHCM, nhận xét. Các yếu tố gây chấn thương chủ yếu của các vụ TNLĐ: Do rơi ngã (112 vụ, trong đó 34% vụ có người chết); do điện giật (48 vụ, trong đó 75% có người chết); do vấp ngã, va đập và có 12 vụ TNLĐ do người lao động căng thẳng quá mức…

Các vụ TNLĐ cũng thường xảy ra tại các cơ sở sản xuất công nghiệp như sản xuất giày dép, sản xuất, gia công kim loại, gỗ… Khi chúng tôi đến cơ sở mộc trên đường Lạc Long Quân (quận Tân Bình), anh Nguyễn Văn T. đang đứng máy cưa để cắt nhỏ những tấm ván, bụi cưa bay mù mịt.

Dù 2 tay cầm miếng ván rất gần lưỡi cưa, người cúi rạp và mặt rất gần “lưỡi hái tử thần” nhưng anh không mang kính, khẩu trang, bao tay hay quần áo bảo hộ. “Nó vướng víu lắm, không quen. Chủ có mua cho kính và bao tay bảo hộ, nhưng nóng bức thế này mà mang gì. Mình làm cẩn thận một chút thì cũng an toàn thôi”, anh T. nói. 

Nghiêm túc thực hiện quy định về an toàn lao động

Điều đau xót là nguyên nhân chủ yếu gây ra TNLĐ lại chính từ lỗi của người lao động. Theo Sở LĐTB-XH TPHCM, trong các vụ tai nạn, 634 trường hợp (chiếm 42%) có nguyên nhân từ người lao động. Cụ thể: 557 trường hợp do người lao động vi phạm nội quy, quy trình biện pháp làm việc an toàn (chiếm gần 88%); 77 trường hợp do không sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân.

Trong khi đó, lỗi thuộc về phía người sử dụng lao động là 203 trường hợp (chiếm gần 14%), chủ yếu do không có thiết bị an toàn hoặc thiết bị không đảm bảo an toàn; không có quy trình an toàn hoặc biện pháp làm việc an toàn. 

Theo nhận xét của ông Trần Đăng Minh Hiếu, Giám đốc an toàn sức khỏe môi trường - Công ty cổ phần Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình, nếu quy chụp cho nhận thức của người lao động thì không hoàn toàn đúng. “Chủ đầu tư cần phải thay đổi cả trong nhận thức lẫn thực tế.

Một công trình nếu có hệ thống, quy trình lao động an toàn, trang bị đầy đủ đồ bảo hộ và có quy định chặt chẽ về an toàn lao động, chế tài xử phạt thì người lao động sẽ phải tuân thủ”, ông Hiếu chia sẻ. 

Qua công tác thanh tra, kiểm tra tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, nhà thầu thi công xây dựng trên địa bàn TPHCM, Sở LĐTB-XH ghi nhận vẫn còn nhiều tồn tại, thiếu sót của cả người sử dụng lao động lẫn các cấp quản lý trong việc thực hiện những quy định pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động.

Các vi phạm chủ yếu như: Chưa tổ chức đánh giá nguy cơ rủi ro về an toàn, vệ sinh lao động và tổ chức kiểm soát các yếu tố nguy hiểm, có hại tại nơi làm việc; chưa xây dựng đầy đủ các nội quy, quy định về an toàn, vệ sinh lao động, các quy trình, biện pháp làm việc đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động và hướng dẫn cho người lao động; chưa tổ chức huấn luyện an toàn, vệ sinh lao động…

Để phòng ngừa TNLĐ, ông Nguyễn Văn Lâm cho hay trong năm 2018, Sở LĐTB-XH phối hợp với các sở, ngành, UBND các quận, huyện, Ban quản lý các khu chế xuất - khu công nghiệp, Khu Công nghệ cao tăng cường kiểm tra, hướng dẫn thực hiện đầy đủ các nội dung quy định pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động. Số lượng kiểm tra khoảng 300 cuộc. Trong đó, chú trọng những lĩnh vực có nguy cơ cao về TNLĐ như công trình xây dựng, doanh nghiệp ngành cơ khí và may mặc, da giày.

Riêng lĩnh vực thi công xây dựng, lưu ý đến các công trình xây dựng nhà ở riêng lẻ, công trình sửa chữa, cải tạo, phá dỡ có sử dụng các thiết bị điện, thiết bị hàn, cắt kim loại, sử dụng lao động tự do, lao động làm công việc có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn, vệ sinh lao động.

Đặc biệt, trong các yếu tố sẽ quan tâm đến việc an toàn sử dụng điện. Ông Lâm tin tưởng, khi thực hiện đúng và đủ các biện pháp đồng bộ thì số vụ TNLĐ sẽ được kéo giảm trong thời gian tới.