Điều hành phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, cho biết mặc dù trình Quốc hội lần đầu, nhưng đây là luật khó, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội, đời sống nhân dân.
Góp ý hoàn thiện dự thảo luật, ĐB Tô Ái Vang (Sóc Trăng) nêu một số tồn tại trong thực hiện chính sách pháp luật về điện lực. Trong khi chờ Luật Điện lực (sửa đổi) được thông qua, ĐB đề nghị Chính phủ cần có chủ trương chấp thuận để tỉnh Sóc Trăng áp dụng khoản 10, điều 2, Thông tư số 02/2024/TT-BCT của Bộ Công thương xác định hành lang bảo vệ an toàn các công trình điện gió làm cơ sở thực hiện bồi thường, hỗ trợ đất, nhà ở, công trình, cây trồng, vật nuôi cho các hộ dân theo quy định của pháp luật về đất đai.
Bên cạnh đó, cần sớm hướng dẫn hoặc quy định rõ việc bồi thường, hỗ trợ hay không bồi thường, hỗ trợ đối với đất, nhà ở, công trình cây trồng vật nuôi, tính từ vị trí ngoài cùng hành lang an toàn của cột tháp gió đến phạm vi 300 mét của công trình điện gió.
ĐB cũng đề nghị Chính phủ phân công bộ, ngành khảo sát thực địa, nghiên cứu về tác động của cánh quạt tua bin điện gió và tiếng ồn của tua bin gió để sửa đổi, bổ sung quy định về khoảng cách của cột tháp gió, nhằm giảm thiểu tác động đến đời sống và sức khỏe của người dân, đảm bảo an toàn đối với công trình điện gió. Đồng thời, bổ sung thêm đối tượng công trình điện là công trình có hành lang bảo vệ an toàn, trong đó có công trình điện gió, bao gồm tua bin gió.
Góp ý về phạm vi điều chỉnh quy hoạch điện, ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp), cho rằng cần nghiên cứu quy định về thời gian định kỳ đánh giá thực hiện quy hoạch, kế hoạch, đảm bảo hài hòa; quy định rạch ròi thẩm quyền của các cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có thẩm quyền chủ trì của Bộ Công thương để đảm bảo công tác quy hoạch điện lực an toàn, hoàn chỉnh, đạt yêu cầu đề ra.
Về tiến độ thực hiện nguồn lực, ĐB Phạm Văn Hòa cho rằng, cần giao Chính phủ quy định chi tiết nhằm giải thích rõ tiến độ thực hiện liên quan đến thời điểm phê duyệt dự án đầu tư, thời điểm thu xếp tài chính, thời điểm khởi công xây dựng nguồn điện và công trình điện. Tương tự, về cơ chế xử lý các dự án nguồn điện chậm tiến độ, ĐB đề nghị bổ sung quy định giao Chính phủ quy định chi tiết, còn luật chỉ quy định chung, các nguyên tắc cơ chế cơ bản, cốt lõi.
Các ý kiến cũng đồng tình với quy định của dự thảo luật về phát điện lưới ở miền núi, nông thôn, hải đảo, vùng kinh tế đặc biệt khó khăn, hộ nghèo, hộ cận nghèo, tuy nhiên cần quy định rõ hơn các chính sách hỗ trợ và hỗ trợ đồng đều ở tất cả các vùng. Cùng với đó, cần thiết quy định trong luật các chính sách phát triển điện tự sản tự tiêu, điện tiêu thụ từ nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới, điện ngoài khơi, đồng thời xem xét, nghiên cứu quy hoạch của các loại hình điện này, đảm bảo nhu cầu, yêu cầu thiết yếu.
Các ý kiến cũng đồng tình quy định để đảm bảo phát triển thị trường điện theo hướng cạnh tranh, minh bạch, giá điện theo cơ chế thị trường là cần thiết, nhưng khi thực hiện giá điện theo cơ chế thị trường, Nhà nước cần có chính sách đảm bảo an sinh xã hội cho những đối tượng yếu thế, đối tượng chính sách…
Các ĐB cũng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ việc sửa đổi luật có chống được độc quyền như hiện nay hay không? “Lĩnh vực viễn thông đã làm rất xuất sắc. Cách đây mấy chục năm, 1 tháng lương dùng điện thoại cũng hết. Còn hiện giờ chúng ta dùng rất thoải mái, rất tốt. Vậy dự án luật sửa đổi lần này có giải quyết được vấn đề không? Nhà nước sẽ độc quyền đến đâu, giao lại cho các ngành kinh tế khác như thế nào?”, ĐB Đinh Ngọc Minh - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đặt vấn đề.
Giải đáp ý kiến của ĐB, Thứ trưởng Bộ Công thương Trương Thanh Hoài, cho biết hiện điều 5 dự thảo đã quy định rõ độc quyền nhà nước gồm những gì, trong đó chủ yếu là độc quyền điều độ hệ thống điện. Còn đầu tư, chỉ độc quyền Nhà nước với các dự án đa mục tiêu, công trình quan trọng, đảm bảo tính vận hành ổn định của hệ thống.
Các lưới điện truyền tải cao áp, về nguyên tắc chỉ độc quyền các lưới điện cao áp, siêu cao áp (trên 220 kV trở lên), còn các đường dây mang tính liên kết sẽ thực hiện xã hội hóa. Thực tế, nguồn điện Tập đoàn điện lực Việt Nam chỉ còn 38% trong tổng công suất hệ thống điện quốc gia, đang từng bước hình thành các thị trường điện cạnh tranh để đảm bảo công khai, minh bạch.
Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, nêu rõ qua thảo luận, các ĐB nhất trí với sự cần thiết phải sửa đổi Luật Điện lực; thống nhất cần có chính sách đột phá để phát triển điện lực phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, đời sống nhân dân, đảm bảo an ninh năng lượng. Các ĐB cũng bày tỏ băn khoăn về chất lượng dự án luật, thời gian tiếp thu hoàn thiện hồ sơ dự thảo luật trình Quốc hội để có thể thông qua tại một kỳ họp; đề nghị nghiên cứu kỹ lưỡng và nên thông qua theo quy trình hai kỳ họp.
