Số lượng học sinh được thụ hưởng chương trình chỉ chiếm 20% so với mục tiêu, số giáo viên ngoại ngữ đạt chuẩn chỉ hơn 30%, năng lực và nghiệp vụ sư phạm của giáo viên vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu…Học sinh tăng, đầu tư thêm Tại hội nghị tổng kết năm học 2016-2017 và triển khai công tác năm học 2017- 2018, lãnh đạo Bộ GD-ĐT cho biết, năm qua, số học sinh phổ thông học theo chương trình “Tiếng Anh 10 năm” là 4.918.488 em, tăng đáng kể so với năm học 2015-2016. Tiếng Anh tăng cường tiếp tục được triển khai tại một số địa phương và các trường đại học, cao đẳng. Bộ GD-ĐT đã giao 10 đơn vị nòng cốt phối hợp với các sở GD-ĐT triển khai nhiệm vụ bồi dưỡng giáo viên ngoại ngữ các cấp phổ thông với tổng số chỉ tiêu bồi dưỡng là 5.940 giáo viên; xây dựng chương trình bồi dưỡng giáo viên, giảng viên tiếng Anh theo khung năng lực giáo viên tiếng Anh ETCF. Bên cạnh đó, bộ tiếp tục xây dựng các định dạng đề thi, ngân hàng câu hỏi, đề thi đánh giá năng lực tiếng Anh của khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng tại Việt Nam. Bộ GD-ĐT tiếp tục đầu tư trang thiết bị, đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học ngoại ngữ tại một số trường đại học; hệ thống trang thiết bị đáp ứng yêu cầu bồi dưỡng giáo viên, giảng viên ngoại ngữ trực tuyến; phát triển mô hình cộng đồng học tập ngoại ngữ tại các đơn vị - đặc biệt đối với các trường trung cấp, cao đẳng, đại học. Các địa phương và cơ sở đào tạo tiếp tục triển khai đề án “Dạy và học ngoại ngữ” trong hệ thống giáo dục quốc dân; nâng cao chất lượng dạy và học môn tiếng Anh với 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết và triển khai phần tự luận trong các bài kiểm tra viết, vận dụng định dạng đề thi tiếng Anh đối với học sinh học chương trình tiếng Anh theo đề án “Ngoại ngữ quốc gia 2020”; phối hợp với tổ chức, cá nhân, giáo viên nước ngoài tham gia dạy ngoại ngữ ở các trường phổ thông. Hầu hết các cơ sở đào tạo đã xây dựng và công bố chuẩn đầu ra ngoại ngữ cho từng ngành đào tạo. Một số địa phương đã tổ chức các hoạt động để nâng cao chất lượng dạy và học ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh thông qua việc đánh giá năng lực đầu ra bậc 2 (đối với học sinh lớp 9); bậc 3 (đối với học sinh lớp 12). Thí điểm dạy một số môn khoa học tự nhiên bằng tiếng Anh ở một số cơ sở giáo dục phổ thông; tổ chức các cuộc thi hùng biện bằng tiếng Anh để nâng cao chất lượng…Hiệu quả hạn chế Đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn năm 2008 - 2020 do Bộ GD-ĐT đề xuất và Chính phủ phê duyệt triển khai từ năm 2008. Sau 8 năm thực hiện, đến nay nhiều mục tiêu của đề án vẫn chưa đạt được, nếu chỉ học theo chương trình phổ thông. Trọng tâm của chương trình là giai đoạn 2016-2020 với nhiệm vụ triển khai chương trình ngoại ngữ 10 năm trên cả nước, từ lớp 3 đến lớp 12; tăng cường tiếng Anh trong tất cả trường nghề, cao đẳng và đại học. Đến năm 2016, đề án tiêu tốn hơn 9.000 tỷ đồng, nhưng số lượng học sinh được thụ hưởng chương trình chỉ chiếm 20% so với mục tiêu. Số giáo viên ngoại ngữ đạt chuẩn là hơn 30%, thậm chí nhiều địa phương có chưa tới 100 thầy cô. Việc đề xuất đưa tiếng Trung, tiếng Nga trở thành ngoại ngữ thứ nhất bên cạnh tiếng Anh cũng gặp phải nhiều phản ứng của dư luận.
Bộ GD-ĐT cũng thừa nhận việc triển khai chương trình ngoại ngữ mới ở giáo dục phổ thông còn lúng túng; số lượng học sinh học theo chương trình ngoại ngữ mới còn thấp so. Hiện chưa có giải pháp cụ thể trong dạy và học ngoại ngữ ở các vùng miền, địa phương dẫn đến việc nâng cao chất lượng giáo viên đạt chuẩn tại tất cả địa phương trở nên khó khăn. Nhiều sinh viên tốt nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu về năng lực ngoại ngữ.
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ công nhận chất lượng chương trình còn thấp, đặc biệt là tiếng Anh, thể hiện rõ trong kỳ thi THPT Quốc gia. Ở kỳ thi THPT Quốc gia 2017, phổ điểm môn tiếng Anh tuy có nhích lên, đỉnh của đồ thị ở mốc 3 - 4 điểm nhưng khoảng điểm nhiều thí sinh đạt được vẫn ở mức 2,2 - 5. Điểm trung bình của môn tiếng Anh là 4,6 (cùng với môn Lịch sử), thấp nhất trong 9 môn thi THPT Quốc gia.Sửa đổi để nâng chất lượng Bộ GD-ĐT cho biết đã sửa đổi đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, giai đoạn 2008-2020, thành đề án mới với tên gọi “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2017-2025” trình Thủ tướng phê duyệt, ban hành. Trong năm học 2017-2018, Bộ GD-ĐT xác định, nâng cao chất lượng dạy học ngoại ngữ, đặc biệt môn tiếng Anh ở các cấp học và trình độ đào tạo là nhiệm trọng tâm. Ngành giáo dục sẽ hoàn thiện các định dạng đề thi theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam; ban hành quy chế thi và cấp chứng chỉ ngoại ngữ theo khung này. Tiếp theo, hoàn thiện các định dạng đề thi theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam, ưu tiên các định dạng hỗ trợ thi trên máy tính và thi trực tuyến; từng bước hoàn thiện, phát triển ngân hàng đề thi ngoại ngữ quốc gia. Ban hành quy chế thi và cấp chứng chỉ ngoại ngữ theo khung năng lực ngoại ngữ 6 bậc dùng cho Việt Nam. Bên cạnh đó, đa dạng hóa các chương trình, sách giáo khoa, học liệu và hình thức đào tạo, bồi dưỡng nhằm đáp ứng mục tiêu đào tạo và nhu cầu học tập ngoại ngữ của học sinh, sinh viên; quan tâm xây dựng và phát triển môi trường thực hành ngoại ngữ thông qua phát triển các cộng đồng học tập ngoại ngữ. Một giải pháp quan trọng nữa là tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, giảng viên ngoại ngữ; đặc biệt là đội ngũ giáo viên ngoại ngữ phổ thông đáp ứng yêu cầu triển khai chương trình ngoại ngữ hệ 10 năm. Rà soát, thống nhất chương trình, tài liệu, học liệu đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với đối tượng, cấp học; chú trọng phương thức đào tạo, bồi dưỡng trực tuyến; thực hiện công tác khảo thí ngoại ngữ đảm bảo minh bạch, khách quan, công bằng.
4 khó khăn khi triển khai đề án
Trong báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội, Bộ GD-ĐT từng chỉ ra 4 khó khăn khi triển khai đề án; trong đó có một số mục tiêu đặt ra quá cao so với khả năng thực hiện; năng lực và nghiệp vụ sư phạm của người dạy chưa đáp ứng yêu cầu. 4 hạn chế của đề án là:
Thứ nhất, nhận thức về vai trò của ngoại ngữ và sự cần thiết của việc đổi mới dạy học ngoại ngữ chưa đầy đủ. Nhiều bộ ngành, địa phương dù có kế hoạch triển khai nhưng thiếu chủ động, chưa bám sát mục tiêu đề án.
Thứ hai, một số mục tiêu của đề án được đặt ra quá cao so với khả năng thực hiện, chưa phù hợp với xuất phát điểm về năng lực ngoại ngữ của người dạy, người học cũng như thực trạng dạy và học ngoại ngữ của cả nước.
Thứ ba, việc triển khai đề án được thực hiện thống nhất trên toàn quốc, trong khi đang đó có sự khác biệt lớn về nhu cầu và điều kiện tổ chức dạy học ngoại ngữ giữa các vùng, miền và cơ sở đào tạo. Quy mô người học rất lớn, trong khi năng lực và nghiệp vụ sư phạm của người dạy ngoại ngữ chưa đáp ứng yêu cầu.
Thứ tư, đề án chưa đảm bảo về thời gian.
Trong báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội, Bộ GD-ĐT từng chỉ ra 4 khó khăn khi triển khai đề án; trong đó có một số mục tiêu đặt ra quá cao so với khả năng thực hiện; năng lực và nghiệp vụ sư phạm của người dạy chưa đáp ứng yêu cầu. 4 hạn chế của đề án là:
Thứ nhất, nhận thức về vai trò của ngoại ngữ và sự cần thiết của việc đổi mới dạy học ngoại ngữ chưa đầy đủ. Nhiều bộ ngành, địa phương dù có kế hoạch triển khai nhưng thiếu chủ động, chưa bám sát mục tiêu đề án.
Thứ hai, một số mục tiêu của đề án được đặt ra quá cao so với khả năng thực hiện, chưa phù hợp với xuất phát điểm về năng lực ngoại ngữ của người dạy, người học cũng như thực trạng dạy và học ngoại ngữ của cả nước.
Thứ ba, việc triển khai đề án được thực hiện thống nhất trên toàn quốc, trong khi đang đó có sự khác biệt lớn về nhu cầu và điều kiện tổ chức dạy học ngoại ngữ giữa các vùng, miền và cơ sở đào tạo. Quy mô người học rất lớn, trong khi năng lực và nghiệp vụ sư phạm của người dạy ngoại ngữ chưa đáp ứng yêu cầu.
Thứ tư, đề án chưa đảm bảo về thời gian.
