Thực tế này đã và đang gây ra nhiều hậu quả và hệ lụy: môi trường sống bị ô nhiễm; dòng chảy bị thay đổi, giao thông thủy mất an toàn; gia tăng nguy cơ sạt lở, đe dọa tính mạng và tài sản người dân. Đáng lo ngại là vậy nhưng công tác kiểm tra, xử lý vi phạm của nhiều địa phương lại buông lỏng, phớt lờ, thậm chí có nơi cán bộ có dấu hiệu tiếp tay cho vi phạm tồn tại!
Rạch Bà Lào (huyện Bình Chánh), đoạn qua ấp 1, bị lấn chiếm, san lấp gây tắc nghẽn dòng chảy Ngang nhiên lấp rạch
Rạch Bà Lào đoạn qua ấp 1, xã Bình Hưng (huyện Bình Chánh) dài 500m đang bị “xẻ thịt” vô tội vạ. Từng đoạn của con rạch này bị người dân san lấp, xây dựng nhà trái phép; một số đoạn ngập kín rác thải, xà bần. “Mưa xuống, nước không thoát được, ngập lênh láng cả khu vực. Gặp những trận mưa lớn, nửa tháng sau nước vẫn chưa hết ngập, muỗi mòng phát sinh, không khí ô nhiễm. Quá bức xúc, chúng tôi nhiều lần phản ánh đến chính quyền xã, nêu ý kiến trong các cuộc tiếp xúc cử tri nhưng vi phạm vẫn không bị xử lý, ngược lại con rạch ngày càng bị lấn chiếm nhiều hơn”, ông Trần Hữu Minh, nhà trong hẻm A28 quốc lộ 50 (Bình Hưng), ngán ngẩm.
Tương tự, một đoạn rạch dài hàng chục mét ở rạch Bà Tiếng (phường An Lạc A, quận Bình Tân) cũng bị dãy nhà 532/1/111 - 113 - 115 đường Kinh Dương Vương xây lấn, gây nghẽn dòng chảy, ngập úng thường xuyên. Vi phạm này tồn tại nhiều năm qua và người dân cùng đại biểu HĐND quận Bình Tân đã lên tiếng nhiều lần, song đến nay chính quyền địa phương và ngành chức năng vẫn chưa xử lý?
Theo Sở Tài nguyên - Môi trường TPHCM, qua thống kê chưa đầy đủ, toàn thành phố hiện có hơn 350 điểm, đoạn sông rạch bị lấn chiếm, san lấp trái phép. Trên thực tế, số đoạn, điểm sông rạch bị lấn chiếm có thể cao hơn nhiều do việc xử lý, khắc phục vi phạm của các quận huyện, đơn vị chức năng còn chậm, trong khi vi phạm ngày càng phát sinh nhiều. Địa bàn có sông - kênh - rạch bị lấn chiếm, san lấp trái phép nhiều nhất ở các quận 2, 9, 12, Gò Vấp, Bình Thạnh, Thủ Đức, huyện Bình Chánh và Nhà Bè.
Chỉ tính riêng huyện Bình Chánh hiện có 79 điểm, đoạn sông rạch bị lấn chiếm, san lấp, tập trung chủ yếu ở các xã Bình Hưng, An Phú Tây, Phạm Văn Hai, Vĩnh Lộc A. Trong đó, sông rạch bị lấn chiếm, san lấp để cất nhà trái phép có 29 trường hợp; còn lại làm bến bãi, cầu, đường, các công trình phụ trợ khác.
Đáng chú ý, đối tượng vi phạm không chỉ có người dân mà có cả doanh nghiệp và diện tích san lấp lên đến hàng trăm, thậm chí hàng ngàn mét vuông. Đơn cử tại huyện Bình Chánh, Công ty TNHH Thoát nước môi trường Khải Hân đã san lấp trái phép 4.000m² (4x1.000m) rạch Bà Môn (thị trấn Tân Túc).
Ngoài việc gây tắc nghẽn dòng chảy, ngập úng, ô nhiễm môi trường, việc sông - kênh - rạch bị lấn chiếm, san lấp trái phép tràn lan còn để lại nhiều hậu quả, hệ lụy nghiêm trọng khác. Trong đó, nguy cơ sạt lở cao, uy hiếp mạng sống người dân là vấn đề đáng lo ngại nhất hiện nay. Bờ sông Xóm Củi đoạn qua ấp 4 (xã Bình Hưng), nơi từng xảy ra sự cố sạt lở cuốn trôi 7 căn nhà vào năm 2011, nay tiếp tục có nguy cơ sạt lở do lòng sông bị nhiều trường hợp lấn chiếm cất nhà trái phép.
Có sự tiếp tay?
Lãnh đạo một phòng nghiệp vụ của Sở NN-PTNT TPHCM nhìn nhận, để sông rạch bị lấn chiếm, san lấp trái phép ngày càng nhiều, trách nhiệm trước hết thuộc về chính quyền địa phương. Rõ nhất là công tác theo dõi, giám sát của cơ quan chính quyền, nhất là cấp phường xã trong việc phát hiện, xử lý hành vi lấn chiếm, san lấp sông rạch trái phép gần như bị bỏ ngỏ. “Có nơi, cả con rạch dài hàng trăm mét bị san lấp, vi phạm kéo dài từ tháng này sang tháng khác nhưng không thấy chính quyền, ngành chức năng xử lý! Ở đây có 2 lý do. Một là công tác quản lý địa bàn, lĩnh vực bị buông lỏng; thứ hai, không loại trừ có sự tiếp tay, làm lơ của cán bộ địa phương”, vị đại diện này băn khoăn.
Ông Huỳnh Văn Thanh, Trưởng phòng Quản lý đô thị huyện Bình Chánh, cho biết đối với các hành vi lấn chiếm, san lấp trái phép sông - kênh - rạch, địa phương luôn cương quyết xử lý. Mỗi tháng, các phòng chức năng của huyện có phối hợp với UBND các xã, cảng vụ, cảnh sát giao thông đường thủy, thanh tra giao thông kiểm tra, xử lý các vi phạm.
Theo đó, từ năm 2017 đến nay, phát hiện 114 trường hợp lấn chiếm, san lấp rạch trái phép và đã xử lý 35 trường hợp; số còn lại vẫn đang được huyện Bình Chánh tiếp tục phân loại, xử lý. “Với những trường hợp lấn chiếm, san lấp để xây cất nhà, công trình, huyện cương quyết xử lý nghiêm. Sau khi vận động, nếu người vi phạm không tự khắc phục, UBND huyện sẽ cưỡng chế. Còn với trường hợp lấn chiếm lòng sông, hành lang an toàn sông rạch làm nơi gia cố đề phòng sạt lở, hoặc lắp cống thoát nước, địa phương sẽ xem xét, lấy ý kiến các sở ngành thành phố để có hướng xử lý”, ông Huỳnh Văn Thanh nói.
