Đây là đề án thực nghiệm xử lý rác thải thành điện năng do Công ty TNHH Thủy lực - Máy (HMC) và Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị (MTĐT) TPHCM phối hợp đầu tư xây dựng.
Biến 500 tấn rác thành 7MW điện
Báo cáo của Công ty MTĐT TPHCM cho biết, công trường xử lý Gò Cát đã ngưng tiếp nhận rác thải sinh hoạt từ năm 2007. Tổng lượng rác đang chôn lấp 5,3 triệu tấn. Tại công trường này có 3 cấu phần đang thực hiện là kho trung chuyển chất thải công nghiệp không nguy hại, hệ thống xử lý nước rỉ rác với công suất 200m3/ngày và Nhà máy điện rác Gò Cát do Chính phủ Hà Lan hỗ trợ xây dựng từ năm 2001, đến năm 2005 thì hòa lưới điện quốc gia. Mặt khác, để hỗ trợ cho hoạt động xử lý rác thải thành điện năng, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã đầu tư hoàn thiện hệ thống hạ tầng lưới điện để hỗ trợ nhà máy điện rác hòa vào lưới điện quốc gia. Điện của nhà máy hiện đang được EVN thu mua với giá 7,28 cent/kW.
Dựa trên những điều kiện thuận lợi về hạ tầng tại khu xử lý rác Gò Cát, đầu năm 2017, Công ty MTĐT TP đã phối hợp cùng Công ty HMC đề xuất với UBND TPHCM thực hiện đề án thực nghiệm xây dựng Nhà máy điện rác Gò Cát. Đến ngày 22-4-2017, nhà máy đã chính thức đi vào vận hành và đã hòa lưới điện quốc gia. Tính đến cuối tháng 6-2017, nhà máy đã xử lý 500 tấn rác thải công nghiệp, đã phát và hòa vào lưới điện quốc gia 7MW. Với công nghệ điện rác có thể xử lý chất thải rắn mà không cần phân loại trước, đây là yếu tố phù hợp với đặc thù rác thải của Việt Nam và là điểm khác biệt đối với một số công nghệ khác hiện nay. Bản chất của công nghệ điện rác là chuyển hóa các vật chất từ dạng rắn sang dạng khí bằng phương pháp nhiệt hóa trong điều kiện thiếu ôxy nên không phát sinh ô nhiễm thứ cấp.
Tuy nhiên, theo Công ty HMC, do đây là dự án thực nghiệm nên trong quá trình hoạt động còn gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, hệ thống hạ tầng như kho bãi, diện tích để lắp đặt đồng bộ và hoàn chỉnh trang thiết bị, dây chuyền sản xuất hạn chế. Công ty phải sử dụng tạm hệ thống kho, bể chứa khí… của Công ty MTĐT TP nên chưa đúng quy cách cần của nhà máy điện rác, dẫn đến không đảm bảo những yếu tố an toàn. Hệ thống ống dẫn khí do Hà Lan đầu tư đã lâu, nhỏ nên không đảm bảo dẫn khí khi tăng công suất xử lý...
Đẩy nhanh tiến độ đầu tư dự án xử lý rác thải
Đánh giá hiệu quả Nhà máy điện rác Gò Cát, ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP cho biết, trong quá trình thực nghiệm từ ngày 22-4 đến nay, công nghệ trên đã thực hiện đạt mục tiêu đặt ra bước đầu, đó là xử lý rác công nghiệp thành điện, dòng điện thu và phát trên hệ thống lưới điện ổn định. Trong quá trình hoạt động, nhà máy không làm phát sinh ô nhiễm môi trường. Riêng về vấn đề hỗ trợ đơn vị lập dự án đầu tư nhà máy xử lý điện rác quy mô lớn hơn, UBND TPHCM đã chỉ đạo sở và các đơn vị liên quan lập hội đồng khoa học TP đánh giá lại hiệu quả thực nghiệm của nhà máy. Đây cũng là cơ sở hỗ trợ công ty lập dự án đầu tư xử lý rác thải sinh hoạt với công suất 1.000 tấn/ngày, sản xuất 20MW điện, trình UBND TP xem xét. Đại diện các sở Khoa học và Công nghệ, Xây dựng, Quy hoạch và Kiến trúc, Kế hoạch và Đầu tư cũng đánh giá, dự án điện rác không chỉ cải thiện hiệu quả chất lượng môi trường mà còn giúp giải quyết lượng lớn rác thải đang chôn lấp, tái lập quỹ đất sạch cho TP. Vấn đề còn lại là đơn vị đầu tư cần xác định rõ công suất xử lý. Từ đó, xác định các yếu tố khác như quy mô đầu tư, diện tích đất cần cho xây dựng nhà xưởng phù hợp với quy hoạch của TP, lượng rác cung ứng, đơn giá xử lý rác thải sinh hoạt…
Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh, TP rất quan tâm công nghệ xử lý rác thải “made in Viet Nam”. Hiện trung bình mỗi ngày TPHCM đang có 1.500 tấn rác thải công nghiệp, 300 - 600 tấn rác nguy hại và 8.300 tấn rác thải sinh hoạt. Do vậy, Công ty HMC cần liên doanh với Công ty MTĐT TP để đẩy nhanh tiến độ đầu tư dự án điện rác quy mô và công suất lớn hơn; Công ty MTĐT TP lo khối lượng rác đầu vào và hạ tầng đầu tư nhà máy, Công ty HMC vận hành lõi xử lý rác. Ngoài ra cần chuẩn hóa tiêu chuẩn kỹ thuật cho từng loại rác thải đặc thù, xác định đơn giá xử lý từng loại rác thải, đa dạng công nghệ xử lý phù hợp với thải sinh hoạt, công nghiệp và nguy hại. Mặt khác, các đơn vị nghiên cứu công nghệ xử lý rác thải đã qua chôn lấp và thực nghiệm trước với lượng rác thải 5,3 triệu tấn đang chôn lấp tại Gò Cát. Công ty MTĐT TP tính toán đảm bảo an toàn cho hoạt động thực nghiệm của nhà máy, nhất là khu vực lưu trữ khí.
Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân cũng yêu cầu Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ tiến hành đo đạc chất lượng môi trường không khí trong quá trình vận hành nhà máy; phối hợp với Sở Quy họach và Kiến trúc hỗ trợ, tham mưu về việc đầu tư dự án. Song song đó, TP cần có cơ chế hỗ trợ đầu tư cho doanh nghiệp xử lý rác thải độc hại, nhất thiết phải đảm bảo phát triển kinh tế đi đôi bảo vệ môi trường.
Biến 500 tấn rác thành 7MW điện
Báo cáo của Công ty MTĐT TPHCM cho biết, công trường xử lý Gò Cát đã ngưng tiếp nhận rác thải sinh hoạt từ năm 2007. Tổng lượng rác đang chôn lấp 5,3 triệu tấn. Tại công trường này có 3 cấu phần đang thực hiện là kho trung chuyển chất thải công nghiệp không nguy hại, hệ thống xử lý nước rỉ rác với công suất 200m3/ngày và Nhà máy điện rác Gò Cát do Chính phủ Hà Lan hỗ trợ xây dựng từ năm 2001, đến năm 2005 thì hòa lưới điện quốc gia. Mặt khác, để hỗ trợ cho hoạt động xử lý rác thải thành điện năng, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã đầu tư hoàn thiện hệ thống hạ tầng lưới điện để hỗ trợ nhà máy điện rác hòa vào lưới điện quốc gia. Điện của nhà máy hiện đang được EVN thu mua với giá 7,28 cent/kW.
Dựa trên những điều kiện thuận lợi về hạ tầng tại khu xử lý rác Gò Cát, đầu năm 2017, Công ty MTĐT TP đã phối hợp cùng Công ty HMC đề xuất với UBND TPHCM thực hiện đề án thực nghiệm xây dựng Nhà máy điện rác Gò Cát. Đến ngày 22-4-2017, nhà máy đã chính thức đi vào vận hành và đã hòa lưới điện quốc gia. Tính đến cuối tháng 6-2017, nhà máy đã xử lý 500 tấn rác thải công nghiệp, đã phát và hòa vào lưới điện quốc gia 7MW. Với công nghệ điện rác có thể xử lý chất thải rắn mà không cần phân loại trước, đây là yếu tố phù hợp với đặc thù rác thải của Việt Nam và là điểm khác biệt đối với một số công nghệ khác hiện nay. Bản chất của công nghệ điện rác là chuyển hóa các vật chất từ dạng rắn sang dạng khí bằng phương pháp nhiệt hóa trong điều kiện thiếu ôxy nên không phát sinh ô nhiễm thứ cấp.
Tuy nhiên, theo Công ty HMC, do đây là dự án thực nghiệm nên trong quá trình hoạt động còn gặp nhiều khó khăn. Cụ thể, hệ thống hạ tầng như kho bãi, diện tích để lắp đặt đồng bộ và hoàn chỉnh trang thiết bị, dây chuyền sản xuất hạn chế. Công ty phải sử dụng tạm hệ thống kho, bể chứa khí… của Công ty MTĐT TP nên chưa đúng quy cách cần của nhà máy điện rác, dẫn đến không đảm bảo những yếu tố an toàn. Hệ thống ống dẫn khí do Hà Lan đầu tư đã lâu, nhỏ nên không đảm bảo dẫn khí khi tăng công suất xử lý...
Đẩy nhanh tiến độ đầu tư dự án xử lý rác thải
Đánh giá hiệu quả Nhà máy điện rác Gò Cát, ông Nguyễn Toàn Thắng, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP cho biết, trong quá trình thực nghiệm từ ngày 22-4 đến nay, công nghệ trên đã thực hiện đạt mục tiêu đặt ra bước đầu, đó là xử lý rác công nghiệp thành điện, dòng điện thu và phát trên hệ thống lưới điện ổn định. Trong quá trình hoạt động, nhà máy không làm phát sinh ô nhiễm môi trường. Riêng về vấn đề hỗ trợ đơn vị lập dự án đầu tư nhà máy xử lý điện rác quy mô lớn hơn, UBND TPHCM đã chỉ đạo sở và các đơn vị liên quan lập hội đồng khoa học TP đánh giá lại hiệu quả thực nghiệm của nhà máy. Đây cũng là cơ sở hỗ trợ công ty lập dự án đầu tư xử lý rác thải sinh hoạt với công suất 1.000 tấn/ngày, sản xuất 20MW điện, trình UBND TP xem xét. Đại diện các sở Khoa học và Công nghệ, Xây dựng, Quy hoạch và Kiến trúc, Kế hoạch và Đầu tư cũng đánh giá, dự án điện rác không chỉ cải thiện hiệu quả chất lượng môi trường mà còn giúp giải quyết lượng lớn rác thải đang chôn lấp, tái lập quỹ đất sạch cho TP. Vấn đề còn lại là đơn vị đầu tư cần xác định rõ công suất xử lý. Từ đó, xác định các yếu tố khác như quy mô đầu tư, diện tích đất cần cho xây dựng nhà xưởng phù hợp với quy hoạch của TP, lượng rác cung ứng, đơn giá xử lý rác thải sinh hoạt…
Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh, TP rất quan tâm công nghệ xử lý rác thải “made in Viet Nam”. Hiện trung bình mỗi ngày TPHCM đang có 1.500 tấn rác thải công nghiệp, 300 - 600 tấn rác nguy hại và 8.300 tấn rác thải sinh hoạt. Do vậy, Công ty HMC cần liên doanh với Công ty MTĐT TP để đẩy nhanh tiến độ đầu tư dự án điện rác quy mô và công suất lớn hơn; Công ty MTĐT TP lo khối lượng rác đầu vào và hạ tầng đầu tư nhà máy, Công ty HMC vận hành lõi xử lý rác. Ngoài ra cần chuẩn hóa tiêu chuẩn kỹ thuật cho từng loại rác thải đặc thù, xác định đơn giá xử lý từng loại rác thải, đa dạng công nghệ xử lý phù hợp với thải sinh hoạt, công nghiệp và nguy hại. Mặt khác, các đơn vị nghiên cứu công nghệ xử lý rác thải đã qua chôn lấp và thực nghiệm trước với lượng rác thải 5,3 triệu tấn đang chôn lấp tại Gò Cát. Công ty MTĐT TP tính toán đảm bảo an toàn cho hoạt động thực nghiệm của nhà máy, nhất là khu vực lưu trữ khí.
Đồng chí Nguyễn Thiện Nhân cũng yêu cầu Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ tiến hành đo đạc chất lượng môi trường không khí trong quá trình vận hành nhà máy; phối hợp với Sở Quy họach và Kiến trúc hỗ trợ, tham mưu về việc đầu tư dự án. Song song đó, TP cần có cơ chế hỗ trợ đầu tư cho doanh nghiệp xử lý rác thải độc hại, nhất thiết phải đảm bảo phát triển kinh tế đi đôi bảo vệ môi trường.
