Sớm bãi bỏ những quy định lạm dụng hộ khẩu

• Tạm trú trên 1 năm được nhập hộ khẩu thành phố

Vấn đề đáng quan tâm trong Luật Cư trú là việc nới lỏng các điều kiện để đăng ký hộ khẩu thường trú. Luật chia thành 2 trường hợp: đăng ký thường trú tại tỉnh và ở thành phố (TP) trực thuộc Trung ương.

Ở TP, điều kiện để đăng ký thường trú là “có chỗ ở hợp pháp và đã tạm trú liên tục tại TP đó từ 1 năm trở lên”. Trong khi đó, ở các tỉnh, chỉ cần có chỗ ở hợp pháp là được đăng ký hộ khẩu thường trú, không bắt buộc có thêm thời hạn tạm trú liên tục như ở các TP.

Sự khác nhau này là nhằm mục đích kiềm chế sự gia tăng người nhập cư vào các TP lớn. Chỗ ở hợp pháp, theo Luật Cư trú là “nhà ở, phương tiện hoặc nhà khác mà công dân sử dụng để cư trú”.

Chỗ ở hợp pháp có thể thuộc quyền sở hữu của công dân hoặc được cơ quan, tổ chức, cá nhân cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ theo quy định của pháp luật. Trường hợp chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ của cá nhân thì phải được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản.

Thủ tục đăng ký thường trú cũng được đơn giản hóa hơn. Cụ thể, hồ sơ đăng ký thường trú bao gồm 3 loại giấy tờ: (1) phiếu báo thay đổi hộ khẩu, nhân khẩu; bản khai nhân khẩu; (2) giấy chuyển hộ khẩu; (3) giấy tờ và tài liệu chứng minh chỗ ở hợp pháp.

Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, cơ quan có thẩm quyền phải cấp sổ hộ khẩu cho người đã nộp hồ sơ đăng ký thường trú; trường hợp không cấp phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

Theo Thiếu tướng Đặng Văn Hiếu, quy định này sẽ rút ngắn được 50% thời gian làm thủ tục. Một điểm mới nữa của Luật Cư trú là quy định, người dân chỉ cần gọi điện thoại thông báo việc lưu trú với công an xã, phường khi không thể đến gặp trực tiếp.

Theo luật, lưu trú là việc người từ 14 tuổi trở lên ở lại trong thời gian nhất định tại địa điểm thuộc xã, phường, thị trấn ngoài nơi cư trú của mình; và không thuộc trường hợp phải đăng ký tạm trú. Nếu quá 30 ngày, họ phải đăng ký tạm trú.

• Bãi bỏ những quy định lạm dụng hộ khẩu

Theo Luật Cư trú, Chính phủ phải tiến hành rà soát, chỉ đạo cơ quan có thẩm quyền sửa đổi hoặc bãi bỏ những quy định lạm dụng hộ khẩu để hạn chế quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Tuy nhiên, không phải tất cả những quy định liên quan đến hộ khẩu đều bị bãi bỏ.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Vũ Đức Khiển, cũng có trường hợp phải căn cứ vào việc đăng ký thường trú (hộ khẩu) của công dân để thực hiện một số quyền khác như quyền bầu cử, ứng cử, thực hiện chế độ bảo hiểm, giao đất để sản xuất theo hộ gia đình...

Thiếu tướng Đặng Văn Hiếu cho biết, qua khảo sát của Bộ Công an, hiện có trên 420 văn bản, trong đó 380 văn bản còn hiệu lực có quy định liên quan đến hộ khẩu. “Chúng tôi sẽ sớm rà soát, trình Chính phủ bãi bỏ những quy định về hộ khẩu bị sử dụng sai mục đích, làm hạn chế quyền tự do cư trú của công dân” - Thiếu tướng Đặng Văn Hiếu nói. 

BẢO MINH