Số người bị ngộ độc thực phẩm tăng vọt, lỗi hệ thống hay trách nhiệm địa phương?

Ngày 21-5, dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, Bộ Y tế đã tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc tăng cường công tác đảm bảo an toàn thực phẩm và phòng chống ngộ độc thực phẩm.

Tại hội nghị, ông Nguyễn Hùng Long, Phó Cục trưởng Cục ATTP cho biết, trong 5 tháng đầu năm 2024, cả nước ghi nhận 36 vụ ngộ độc thực phẩm (giảm 4 vụ so với cùng kỳ năm 2023) nhưng số người bị ngộ độc lại tăng hơn 1.000 trường hợp, cho thấy tình hình ngộ độc thực phẩm có chiều hướng diễn biến phức tạp, với những vụ có số người bị ngộ độc phải nhập viện cấp cứu, điều trị ở mức quy mô lớn.

Đặc biệt, trong số các vụ ngộ độc từ đầu năm tới nay, có 3 vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra ở bếp ăn tập thể trong các khu công nghiệp, khu chế xuất làm 518 người bị ngộ độc (tăng 457 trường hợp so với cùng kỳ 2023).

Về nguyên nhân gây ra các vụ ngộ độc thực phẩm, qua xác minh ghi nhận 11 vụ liên quan đến vi sinh vật, khiến 1.241 người bị ngộ độc, không ghi nhận trường hợp tử vong; 2 vụ ngộ độc do hóa chất; 6 vụ do độc tố tự nhiên; 17 vụ không xác định nguyên nhân.

Dẫn chứng thêm về số vụ ngộ độc liên quan tới vi sinh vật, ông Nguyễn Hùng Long cho biết, vụ ngộ độc xảy ra tại quán cơm gà Trâm Anh ở tỉnh Khánh Hòa vào tháng 3 làm 369 người ngộ độc và nhập viện là do vi sinh vật Salmonella trong thịt gà. Qua kiểm tra, quán cơm gà này không thực hiện kiểm thực 3 bước và lưu mẫu thức ăn theo quy định, không cung cấp được các hợp đồng và giấy tờ liên quan đến nguyên liệu thực phẩm.

Tương tự, vụ ngộ độc tại tiệm bánh mì Cô Băng ở tỉnh Đồng Nai xảy ra cuối tháng 4, làm 547 người ngộ độc và nhập viện cũng do vi sinh vật Salmonella trong thịt heo đã qua chế biến, chả lụa. Tiệm bánh mì này cũng không đăng ký kinh doanh, không có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP. Mới đây nhất, vào tháng 5, vụ ngộ độc xảy ra tại bếp ăn tập thể Công ty TNHH Dechang Việt Nam ở tỉnh Đồng Nai làm 95 người nhập viện cũng do vi sinh vật Salmonella trong món mỳ quảng.

“Để dẫn đến tình trạng ngộ độc thực phẩm có cả nguyên nhân khách quan như: thời tiết nóng ẩm, phù hợp cho vi sinh vật phát triển, đặc biệt trong các sản phẩm có nguồn gốc động vật. Và có cả nguyên nhân chủ quan như sự phối hợp giữa các ban ngành, chính quyền địa phương ở tuyến cơ sở chưa tốt. Một số địa phương thiếu nhân lực, vật lực trong công tác ATTP, phòng chống ngộ độc thực phẩm. Bên cạnh đó, do lợi nhuận, thậm chí một số doanh nghiệp định mức khẩu phần ăn cho người lao động ở mức thấp, sử dụng nguyên liệu giá rẻ, không an toàn”, ông Nguyễn Hùng Long chỉ rõ.

Tiếp tục phân tích thêm về nguyên nhân gia tăng số người bị ngộ độc tập thể, ông Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục ATTP thẳng thắn, hiện nay các văn bản quy phạm pháp luật về đảm bảo ATTP, phòng chống ngộ độc thực phẩm đã cơ bản đầy đủ nhưng việc kiểm tra, đôn đốc, giám sát thực thi các quy định pháp luật về ATTP tại nhiều nơi, nhiều lúc chưa chặt chẽ, nhất là tại tuyến cơ sở.

Trong một số vụ ngộ độc vừa qua, có quy định phải lưu mẫu và kiểm định nhưng cơ sở không thực hiện, cùng đó quy định phải có kiểm soát thực phẩm đầu vào; vẫn còn tình trạng các cơ sở không có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP, không đảm bảo điều kiện ATTP vẫn hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Cũng có trường hợp cơ sở có giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP về kinh doanh các sản phẩm nông sản do ngành nông nghiệp cấp nhưng lại thu gom các nguyên liệu trôi nổi ngoài thị trường, không rõ nguồn gốc xuất xứ, không được kiểm soát ATTP.

Hay có cơ sở kinh doanh thịt gia súc, gia cầm ký hợp đồng giết mổ với lò mổ có giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh thú y nhưng thực tế không thực hiện hoặc chỉ thực hiện giết mổ một phần nhỏ trong tổng số lượng thực phẩm cung cấp cho bếp ăn tập thể ở các công ty, khu công nghiệp, khu chế xuất dẫn đến ngộ độc thực phẩm.