Theo Bộ NN-PTNT, tính đến giữa tháng 2-2025, Việt Nam chỉ xuất khẩu được khoảng 3.500 tấn sầu riêng, giảm tới 80% so với cùng kỳ năm trước. Sự sụt giảm này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến ngành nông sản mà còn làm giảm kim ngạch xuất khẩu rau quả nói chung.
Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, kim ngạch xuất khẩu rau quả của Việt Nam chỉ đạt 416 triệu USD trong tháng 1-2025, giảm 11,3% so với tháng trước và 5,2% so với cùng kỳ năm 2024.
Nguyên nhân chính được cho là do Trung Quốc tăng cường kiểm tra chất lượng sản phẩm nhập khẩu, đặc biệt liên quan đến dư lượng của chất vàng O và Cadimi trên sầu riêng, sau khi phát hiện những chất này trên sầu riêng Thái Lan.
Kể từ đầu năm 2025, tất cả các lô hàng sầu riêng nhập khẩu vào Trung Quốc đều phải có kết quả phân tích dư lượng Cadimi và chất vàng O, thực hiện tại các phòng thí nghiệm được nước này công nhận. Đây là quy định bắt buộc áp dụng không chỉ với sản phẩm của Việt Nam mà với tất cả các nước xuất khẩu, khiến quy trình xuất khẩu trở nên phức tạp và tốn thời gian.
Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến cho biết các biện pháp kiểm tra này là bước đi cần thiết của Trung Quốc nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, quy định mới đã tạo ra nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu và người trồng sầu riêng.
Bà Phan Thị Mến, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn khoa học và công nghệ Sutech cũng như một số thương nhân, cho biết việc kiểm soát gắt gao đã khiến sản lượng xuất khẩu giảm sút, thậm chí có những ngày không có hàng để giao dịch.
Trong khi đó, ông Đoàn Thanh Sơn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn, thông tin, Trung Quốc đã nhiều lần cảnh báo về việc nâng cao chất lượng nông sản, nhưng một số thương nhân Việt Nam vẫn chưa thích nghi kịp với các tiêu chuẩn mới, góp phần làm gia tăng khó khăn trong việc đáp ứng yêu cầu của thị trường nhập khẩu.
Tình trạng này càng trầm trọng hơn khi các biện pháp kiểm tra bắt buộc áp dụng cho tất cả các lô hàng sầu riêng, tạo áp lực lớn về thời gian và chi phí cho các doanh nghiệp xuất khẩu. Để khắc phục tình trạng này, Bộ NN-PTNT đang khẩn trương tăng cường năng lực xét nghiệm, nhằm đảm bảo không xảy ra tình trạng ùn tắc do thiếu phòng kiểm nghiệm.
Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Hoàng Trung cho biết cơ quan chức năng đã chỉ đạo các cục chuyên ngành phối hợp với cơ quan công an xử lý nghiêm các trường hợp làm giả giấy chứng nhận kiểm dịch và kết quả kiểm nghiệm, đồng thời tăng cường hợp tác với Tổng cục Hải quan Trung Quốc nhằm ngăn chặn các lô hàng vi phạm được thông quan.
Đại diện Bộ NN-PTNT cũng thông tin, hiện tại Việt Nam đã có 9 phòng kiểm nghiệm được Trung Quốc công nhận và đang chờ phê duyệt thêm 6 hồ sơ để mở rộng khả năng xét nghiệm, góp phần giảm bớt áp lực trong quá trình xuất khẩu.
Về lâu dài, Bộ NN-PTNT đang thúc đẩy đàm phán với Trung Quốc để đưa xuất khẩu sầu riêng quay trở lại theo quy định trong nghị định thư đã được hai nước ký kết, nhằm loại bỏ các biện pháp bổ sung gây khó khăn cho doanh nghiệp.
Đồng thời, một chương trình giám sát dư lượng hóa chất đang được triển khai trên toàn quốc nhằm kiểm soát chất lượng ngay từ khâu sản xuất, từ đó đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn khi xuất khẩu. Điều này được kỳ vọng sẽ góp phần củng cố niềm tin của thị trường quốc tế đối với sầu riêng Việt Nam.
