Sách kỹ năng, sách lịch sử lên ngôi
Từ danh sách 10 cuốn sách bán chạy nhất (best seller) năm 2019 của một số đơn vị như: NXB Trẻ, NXB Tổng hợp, Omega+, Phương Nam, Nhã Nam, Thái Hà, có thể nhận thấy thị hiếu đọc của độc giả trong năm qua đang dồn cho dòng sách kỹ năng. Đứng đầu danh sách sách bán chạy nhất của Thái Hà là Nuôi con không phải là cuộc chiến 2, kế tiếp là Lối sống tối giản của người Nhật, Người nam châm, Ba người thầy vĩ đại… Trong danh sách của Nhã Nam là Buông tay để con bay, Học kiểu Mỹ tại nhà, How Food Works - Hiểu hết về thức ăn, No more plastic, Để con được chích. Còn trong danh sách của NXB Trẻ có Trên đường băng, Đời ngắn đừng ngủ dài, Cà phê cùng Tony, Ngày xưa có một con bò, Từ tốt đến vĩ đại, Đừng bao giờ đi ăn một mình.
Bên cạnh đó, sách về lịch sử, văn hóa cũng là mối quan tâm đặc biệt của độc giả trong năm 2019. Dẫn đầu danh sách của Omega+ là Tâm lý dân tộc An Nam, sau đó lần lượt là Hội kín xứ An Nam, Columbus - Bốn chuyến hải hành, Việt Nam qua tuần san Indochine 1941-1944… Trong danh sách của Nhã Nam có Tâm lý người An Nam. NXB Tổng hợp có Sài Gòn - Chợ Lớn: Đời sống xã hội và chính trị qua tư liệu báo chí (1925 - 1945). Gây ngạc nhiên nhất có lẽ là Những con đường tơ lụa của tác giả Peter Frankopan do Phanbook ấn hành. Xuất bản vào năm 2015, cuốn sách nhanh chóng trở thành một hiện tượng phát hành trên thế giới, khi về đến Việt Nam, tác phẩm cũng được độc giả trong nước săn đón. Mặc dù khá dày (858 trang) và có giá bìa không hề thấp (490.000 đồng - bìa mềm) nhưng chỉ trong thời gian ngắn ra mắt, cuốn sách đã cháy hàng. Hiện tại, Phanbook đã phải tái bản thêm 1.000 cuốn để phục vụ độc giả.
Chia sẻ về thị hiếu đọc của độc giả trong năm 2019, ông Nguyễn Thành Nam, Phó Giám đốc NXB Trẻ, cho biết: “Trong năm 2019, dựa trên số lượng sách phát hành của NXB Trẻ, thị hiếu đọc của độc giả thể hiện đúng thực tế của Việt Nam: đang trong giai đoạn dân số trẻ và sách mà các bạn lựa chọn là những sách kỹ năng, sách cung cấp kiến thức để các bạn làm việc, sống. Song song với đó là một vài tác phẩm văn học để các bạn giải trí”.
Anh Nguyễn Thanh Tùng, đại diện Nhã Nam, cũng bày tỏ: “Mặc dù không hoàn toàn phản ánh một cách chính xác thị hiếu đọc của độc giả, nhưng cũng phần nào nói lên 2 điều, đó là đối tượng độc giả của Nhã Nam đang được mở rộng và sự chuyển dịch từ đọc sách hư cấu (fiction) sang sách phi hư cấu (non-fiction). Qua đây, có thể thấy rằng, độc giả đã có cái nhìn và suy nghĩ thực tế hơn (xét trên một phương diện nào đó), ngoài việc đọc sách văn chương để giải trí và nuôi dưỡng tâm hồn, họ đã quan tâm nhiều hơn đến nâng cao kiến thức, tìm đọc những chủ đề khoa học, lịch sử, kinh doanh, nuôi dạy con cái - những chủ đề sát sườn mà họ quan tâm”.
Nhận diện xu hướng đọc năm 2020
Có một thực tế là danh sách những cuốn sách bán chạy nhất năm 2019 đều là sách dịch. Thể loại sách văn học vẫn còn giữ một vị trí khiêm tốn. Trong 10 cuốn sách bán chạy nhất của Phương Nam, chỉ có duy nhất tác phẩm văn học Lưỡng giới của Jeffrey Eugenides, từng đoạt giải Pulitzer năm 2003. Trong khi đó, vốn được xem là thương hiệu lớn và uy tín về sách văn học, nhưng trong danh sách tốp 10 sách bán chạy của Nhã Nam lại chỉ có 2 cuốn thuộc văn học là Sự cứu rỗi của thánh nữ và Cô gái như em. Hai tác phẩm này cũng thiên về tính giải trí nhiều hơn so với rất nhiều tác phẩm văn học xuất sắc mà đơn vị này đã xuất bản, thậm chí có những tác phẩm đoạt giải thưởng hàn lâm lớn như Nobel, Goncourt, Booker...
Trong 10 cuốn sách bán chạy nhất của NXB Trẻ năm 2019, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh có tới 4 tác phẩm, gồm: Mắt biếc, Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ, Làm bạn với bầu trời, Cảm ơn người lớn. Liệu đây có phải là tín hiệu đáng mừng cho văn học Việt Nam? Ông Nguyễn Thành Nam không cho là như vậy, vì nhà văn Nguyễn Nhật Ánh là trường hợp đặc biệt của văn học Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
“Nếu nói về văn học nói chung thì đúng là hiện nay đang yếu, không có nhiều tác phẩm văn học thực sự xuất sắc để bạn đọc lựa chọn và trở thành best seller trong ngành sách nói chung hay của NXB Trẻ nói riêng”, ông Nam lý giải.
Nhận định về xu hướng đọc của năm 2020, theo anh Nguyễn Thanh Tùng, trong năm 2020 này, tiếp nối làn sóng của năm 2019 có lẽ là dòng sách tản văn, self-help, sách về STEM cho thiếu nhi, sách phổ biến kiến thức, giáo dục sẽ được xuất bản nhiều hơn đáng kể so với các năm trước. Còn ông Nguyễn Thành Nam lại cho rằng, danh sách 10 cuốn sách bán chạy nhất của năm 2019 chỉ là một kênh để tham khảo, thực tế làm sách vẫn là lĩnh vực luôn luôn phải tìm kiếm những điều mới mẻ để mang lại cho bạn đọc.
“Để nói về xu hướng đọc rất khó, vì qua tìm hiểu nhiều nền xuất bản trên thế giới hiện nay thì người ta vẫn chưa định hình được xu hướng. Chẳng hạn ở mảng văn học trước đây, xu hướng trên thế giới là làm truyện trinh thám, nhưng 2-3 năm nay lại không thấy một xu hướng nào cụ thể. Thành ra, tôi thấy cũng khó định hình xu hướng cho năm 2020 ở Việt Nam”, ông Nam chia sẻ.
