Theo CNN, dòng người vô tận hướng về biên giới Mỹ - Mexico bắt đầu từ cuộc sống như địa ngục của người dân ở tam giác phía Bắc gồm Honduras, Guatemala và El Salvador. Con số thống kê của Mỹ cho thấy trong 4 tháng đầu năm nay, số người di cư đến từ tam giác phía Bắc nhiều hơn cả năm 2018. Đây cũng chính là khu vực mà chính quyền ông Trump đã tuyên bố sẽ cắt giảm viện trợ, thay vì tăng để giúp giải quyết những rắc rối nơi việc thoát ly đã trở thành vấn đề sống còn này.
Tam giác phía Bắc là một trong những nạn nhân đầu tiên và sớm nhất của khủng hoảng khí hậu. Theo ước tính của Ngân hàng Thế giới (WB), ít nhất 1,4 triệu người ở Trung Mỹ và Mexico có thể phải di cư vào năm 2050. Tờ The Guardian dẫn nghiên cứu chỉ ra rằng lượng mưa có thể ít hơn ở Honduras, nhưng lũ lụt gia tăng ở một số nơi tới 60%. El Salvador có thể mất tới 28% đường bờ biển vào cuối thế kỷ. Hạn hán có thể lan rộng ở Guatemala và điều này đã làm hỏng cây cà phê trong quá khứ. Nhiệt độ tăng thêm 2 độ vào năm 2050.
Ngoài khí hậu khắc nghiệt, có thể nói gần như mọi phần đời sống ở Trung Mỹ có liên quan, bằng cách này hay cách khác, tới việc cung cấp thuốc từ phía Bắc đến thị trường Mỹ, thu về các khoản tiền khổng lồ. Trên bờ biển Moskitia xa xôi của Honduras, từ sáng sớm, dân làng đi lùng sục khắp bãi biển các gói ma túy trôi giạt để có thu nhập. Khi đám buôn bán ma túy trong khu vực bị phát hiện, chúng ném cocaine xuống biển. Mỗi gói 30kg, được gắn vào một thiết bị nổi. Ai vớt được có thể kiếm tới 150.000 USD - một khoản tiền đủ giúp họ đổi đời.
Giới chính khách chính là một trong những người tiếp tay cho các hoạt động bất hợp pháp đó. Mới đây có thông tin cho biết Cơ quan Phòng chống ma túy Mỹ (DEA) đã mở cuộc điều tra về Tổng thống Honduras, Juan Orlando Hernandez, năm 2013 với cáo buộc dính líu đến “hoạt động buôn bán ma túy quy mô lớn và rửa tiền liên quan đến việc nhập khẩu cocaine vào Mỹ”. Anh trai ông này, Antonio Hernandez Alvarado, đã bị bắt giữ hồi tháng 11 - 2018 tại Miami và bị buộc tội “buôn bán ma túy số lượng lớn”.
Tại Guatemala, ứng cử viên tổng thống, Mario Amilcar Estrada Orellana, gần đây đã bị DEA bắt tại Miami với cáo buộc thông đồng với nhóm Sinaloa ở Mexico đổi lấy viện trợ cho chiến dịch tranh cử. DEA cho biết kế hoạch sẽ là đưa các thành viên băng Sinaloa vào nội các để biến Guatemala thành (nhiều) trục chính chuyển ma túy vào Mỹ. Tại El Salvador, Tổng thống 37 tuổi Nayib Bukele vừa nhậm chức cách đây gần hai tuần, đối mặt với tỷ lệ giết người khoảng 50/100.000 - gấp khoảng 10 lần so với Mỹ. Cựu thị trưởng San Salvador phải tìm cách liên minh với một số đảng cánh hữu để mở các cuộc đàm phán với MS-13, băng đảng hùng mạnh đứng sau nhiều vụ bạo lực ở El Salvador.
Vì những lý do như trên, dễ thấy mối đe dọa về thuế quan có thể đã thuyết phục Mexico cố gắng ngăn chặn dòng người di cư trong thời gian ngắn, nhưng nó sẽ không giải quyết được tận gốc vấn đề. Giới phân tích cho rằng không phải Mexico mà chính Trung Mỹ mới là rắc rối của Tổng thống Mỹ Donald Trump, và nó đang ngày càng tồi tệ hơn.
