Đảo lộn nền tảng kiểm soát vũ khí
Dư luận Mỹ cho rằng, quyết định này có thể gây đảo lộn nền tảng về kiểm soát vũ khí và có thể khởi đầu cho một thời đại sản xuất và sở hữu súng không thể kiểm soát. Phản ứng trước hàng loạt công kích, ông Cody Wilson - nhà sáng lập Công ty Defense Distributed cho biết, lệnh của tòa án trước đó chỉ cấm công bố các bản thiết kế miễn phí trên mạng internet, trong khi ông chỉ cung cấp các bản thiết kế để bán và cam kết sẽ gửi các bản sao vật lý trên ổ đĩa hoặc qua thư điện tử. Kể từ năm 2013, ông Cody Wilson đã bắt đầu công khai các bản thiết kế có thể tải về cho súng in 3D. Khẩu súng này dù bằng vật liệu nhựa với dáng vẻ không tinh tế nhưng vẫn bắn được với độ chính xác vừa phải. Để hoàn thành một mẫu súng in 3D, Defense Distributed đã mất một năm nghiên cứu. Theo quảng cáo của Defense Distributed, công ty đã giúp những người có mong muốn in một khẩu súng nhựa trong khoảng thời gian được rút ngắn đáng kể với một chiếc máy in 3D có thể in xếp lớp dựa trên mẫu mô hình có sẵn và nhựa ABS - loại nhựa khá phổ biến và dễ tìm kiếm nhất từ những khối gạch đồ chơi.
Hồi tháng 2, cũng chính Defense Distributed đã công bố bản chỉ dẫn tạo ra các bộ phận của súng trường AR-15 bằng máy in 3D. Đây là loại súng đã được sử dụng trong vụ thảm sát trường học tại bang Connecticut vào năm 2012 làm 26 người chết. Defense Distributed lập luận rằng, việc để người dân tiếp cận với hướng dẫn chi tiết in vũ khí 3D là tuân thủ quy định trong Hiến pháp Mỹ về việc bảo vệ quyền tự do ngôn luận và quyền chế tạo vũ khí. Đã có hơn 100.000 lượt tải về các bản thiết kế của Defense Distributed, cho tới khi Bộ Ngoại giao Mỹ yêu cầu Defense Distributed ngừng việc này, coi đây là hành vi vi phạm các luật xuất khẩu liên bang do một số người bên ngoài nước Mỹ cũng đã tải về các bản thiết kế. Tuy nhiên, cuối tháng 6 vừa qua, chính quyền Mỹ đã thay đổi quyết định trên, cho phép ông Wilson nối lại việc công khai các bản thiết kế. Bộ Ngoại giao Mỹ giải thích rằng, thỏa thuận với ông Wilson được dàn xếp dựa trên lợi ích của người dân về khía cạnh an ninh và chính sách đối ngoại Mỹ. Bộ này cho hay đã tham vấn với Bộ Tư pháp trước khi ra quyết định, nhưng Bộ Tư pháp lại từ chối xác nhận.
Trước phản ứng dữ dội của dư luận sau khi Defense Distributed được nới lỏng việc công khai các bản thiết kế, vào ngày 31-7, thẩm phán tại thành phố Seattle đã tạm thời ngăn cản việc công khai trực tuyến các bản thiết kế chi tiết súng in 3D. 19 tiểu bang tại Mỹ, trong đó có Washington, Connecticut, Maryland, New Jersey, New York, Oregon, California, Colorado, Delaware và Hawaii đồng loạt đệ đơn yêu cầu tòa án liên bang đưa ra quyết định can thiệp việc Defense Distributed đưa súng in 3D ra ngoài thị trường. Các tiểu bang này cho rằng, việc công bố thiết kế súng in 3D sẽ cho phép bọn tội phạm, khủng bố dễ dàng tiếp cận vũ khí giết người nằm ngoài sự kiểm soát của hệ thống. Hàng chục nghị sĩ Mỹ lên tiếng yêu cầu chính quyền Tổng thống Trump giải trình về thỏa thuận cho phép công khai các bản thiết kế súng tự in 3D. Đến ngày 27-8, thẩm phán tại thành phố Seattle tiếp tục gia hạn lệnh cấm ban hành hướng dẫn chi tiết in súng 3D. Phán quyết mới sẽ giúp kéo dài lệnh cấm tạm thời việc công bố hướng dẫn chi tiết việc in súng 3D trên mạng internet trước đó, vốn sẽ hết hiệu lực vào ngày 28-8. Trong phán quyết có đoạn nêu rõ, việc công bố chỉ dẫn chi tiết về in vũ khí 3D lên mạng mà không có những quy định cụ thể về giấy phép, số serie hay mẫu đăng ký sẽ tạo ra những nguy cơ an ninh cho cộng đồng và có thể bị kẻ gian lợi dụng vì mục đích xấu.
Xung đột giữa các nhóm lợi ích
Phe ủng hộ đưa súng in 3D cho rằng, loại súng này không gây nguy hiểm như những lời “phóng đại”. Lý do nằm ở chi phí cao. Một thiết bị in 3D hiện đại có giá trên 5.000USD mới có thể in ra các mẫu súng sử dụng được. Do vậy, có ý kiến cho rằng dù chịu “bật đèn xanh” cho Cody Wilson nhưng giới chức Mỹ hoàn toàn có thể tìm cách kiểm soát nguồn vật liệu và máy móc để hạn chế hiểm họa từ súng 3D. Tuy nhiên, Defense Distributed cũng không muốn người dùng của mình bị cản trở chỉ vì yếu tố giá cả. Công ty này đã từng rao bán một thiết bị in 3D mang tên Ghost Gunner, với giá chỉ khoảng 1.500USD, cùng vật liệu nhựa để người mua tự in và lắp ráp các thiết bị của súng trường tấn công AR-15 một cách dễ dàng. Súng nhựa nhưng đạn bắn ra là thật. Không ít người tải về không chỉ để mày mò làm theo, mà còn tự cải tiến để cho ra những loại súng in 3D có nhiều tính năng hơn so với thiết kế ban đầu. Thậm chí, một kỹ sư công nghệ giấu tên cho biết, đã chế tạo thành công một khẩu súng 3D có thể bắn 9 phát liên tục bằng đạn thật trước khi vỡ nòng.
Giới quan sát cảnh báo, diễn biến mới sẽ khiến chính quyền các nước phải xem lại toàn bộ các quy định và luật lệ kiểm soát vũ khí. Cuộc tranh cãi gay gắt hiện nay ở Mỹ về siết chặt luật sở hữu súng cá nhân cũng sẽ trở nên vô nghĩa vì chỉ xoay quanh vũ khí truyền thống. Vụ việc lại một lần nữa cho thấy, những tranh cãi về việc kiểm soát súng đạn giữa các nhà lập pháp và chính quyền Mỹ kéo dài nhiều thập kỷ qua vẫn chưa ngã ngũ. Tình trạng bạo lực súng đạn đã trở thành một vấn nạn nhức nhối trong xã hội Mỹ nhiều năm nay. Kết quả một cuộc nghiên cứu gần đây cho thấy, số người Mỹ bị chết bởi súng từ năm 1968 đến nay nhiều hơn số người chết trong tất cả các cuộc chiến tranh trong lịch sử của Mỹ. Trong khi dân số Mỹ chỉ chiếm 5% dân số toàn cầu, thì số vụ xả súng ở Mỹ lại chiếm tới 31%. Điều đáng nói là cho đến nay, nước Mỹ vẫn chưa có động thái chính trị cụ thể nào để ngăn chặn những con số đau lòng trên. Những nỗ lực của các nhà tư pháp Mỹ chỉ như muối bỏ bể khi giới lập pháp chưa thể thông qua luật quản lý súng chặt chẽ do sự xung đột giữa các nhóm lợi ích là quá lớn.
Tại sao luật về súng đạn ở Mỹ không thay đổi? Theo giới phân tích, việc kiểm soát súng đạn tại Mỹ hiện vấp phải những trở ngại lớn từ Hiệp hội Súng trường Mỹ (NRA). Với doanh thu 3,5 tỷ USD mỗi năm từ việc bán súng đạn, chắc chắn NRA không dễ dàng từ bỏ ngành kinh doanh đầy lợi nhuận này. Thậm chí, nhóm này đang tìm cách nới lỏng đạo luật cho phép người dân mang súng từ bang này sang bang khác. Thứ hai là Hạ viện Mỹ, do cách thức phân vùng khu vực bầu cử của hạ viện được vạch ra bởi nhiều cơ quan lập pháp do đảng Cộng hòa kiểm soát, mà đảng Cộng hòa có nhiều ghế hơn so với đảng Dân chủ.
