Đời thật hơn cả phim
Cuốn sách không chỉ kể về những nhiệm vụ gian truân đầy thử thách mà còn là câu chuyện về lòng can đảm, tình nhân ái, tinh thần nhân văn và ý chí kiên cường của những chiến sĩ mũ nồi xanh Việt Nam tại châu Phi xa xôi.
Trước khi nghỉ công tác, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh đã ấp ủ ý định kể lại câu chuyện về quá trình tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Việt Nam, từ hành trình đầy khó khăn, vượt qua những rào cản tư duy cho đến những thử thách trong việc xây dựng và triển khai lực lượng.
Như tự thuật của Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh trong phần mở đầu cuốn sách: “… từ Nam Sudan, đất nước vẫn còn non trẻ và đầy rẫy bất ổn này, chúng tôi thấy những gam màu ảm đạm: màu vàng của sa mạc, màu nâu của bùn đất, màu đen của những khẩu súng và đặc biệt là hình ảnh vô cùng đáng thương của những đứa trẻ chăn bò. Đây là chuyến đi tiền trạm để lên kế hoạch thành lập lực lượng của Quân đội nhân dân Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ".
Khi còn trên cương vị Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh đã có những đề xuất quan trọng với Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, với Đảng, Nhà nước trong hoạch định chiến lược hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh tại Việt Nam; tham gia các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ...
Cuốn sách Hành trình vì hòa bình không chỉ dừng lại ở những câu chuyện từ châu Phi, mà còn là tâm huyết được dồn nén từ lâu của tác giả về khát vọng hòa bình của dân tộc Việt Nam, về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, bảo vệ bằng cả sức mạnh quân sự và các biện pháp hòa bình. Song hành với “nhìn lại và suy ngẫm”, cuốn sách chứa đựng những trăn trở về hành trình tiếp nối.
Tư duy và tầm nhìn chiến lược của tác giả không chỉ giới hạn trong phạm vi nhiệm vụ tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình (GGHB) LHQ mà còn sâu rộng hơn, đúng như tác giả trao gửi trong lời mở đầu cuốn sách: “Trước những biến đổi nhanh chóng của bối cảnh địa chính trị chiến lược quốc tế và khu vực, đất nước và quân đội ta cần kịp thời đổi mới tư duy bảo vệ Tổ quốc. Trước đây, chúng ta quan niệm rằng để bảo vệ Tổ quốc chỉ cần xây dựng quân đội vững mạnh để chiến đấu và chiến thắng khi có biến động. Trong khi tư duy bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới không còn bó hẹp trong vùng lãnh thổ, lãnh hải và không phận mà còn bảo vệ Tổ quốc trên không gian mạng và các lĩnh vực khác như hợp tác đa phương, đều là những “mặt trận không tiếng súng” để ta thêm bạn, bớt thù…”.
Đại sứ Nguyễn Phương Nga, Trưởng phái đoàn Thường trực Việt Nam tại LHQ (2014-2018), nhận xét: “Từng trang sách thấm đẫm tình yêu Tổ quốc, ý thức trách nhiệm, tinh thần hy sinh và truyền thống nhân nghĩa của những người lính mũ nồi xanh Việt Nam”.
Bà Đặng Thị Minh Ngọc, phu nhân của tướng Vịnh, chia sẻ: “Bản thảo cuốn sách này cơ bản đã hoàn thành vào tháng 6-2023. Rất tiếc, anh đã ra đi mà chưa kịp nhìn thấy đứa con tinh thần của mình đến được tay bạn đọc”. Thể theo nguyện vọng của anh trước khi ra đi, gia đình đã chỉnh lý và xuất bản cuốn sách vào những ngày tháng 12 đầy ý nghĩa.
Vụ án cây bầu nở hoa...
Không chỉ là người đặt nền móng cho sự ra đời lực lượng GGHB, ông còn theo họ trên mỗi chặng đường từ những khó khăn trong việc tuyển nhân lực, những phiên gác tại Nam Sudan phải ngồi trong màn chống muỗi hay câu chuyện hạt giống cây bầu đầu tiên của bệnh viện dã chiến cấp 2.1 đem từ Việt Nam sang đã nở hoa trên đất châu Phi... Mỗi câu chuyện nhỏ dung dị mà đầy cảm xúc ấy là những mảnh ghép nhỏ trên hành trình bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ hòa bình của Tướng Vịnh.
Quân nhân của Quân đội nhân dân Việt Nam ta khi tham gia sứ mệnh quốc tế, chẳng có mấy anh, mấy chị trai xinh gái đẹp như trong phim, thậm chí nhiều lúc còn lấm lem bùn đất. Họ không hề giống tạo hình của các nhân vật trong phim "Hậu duệ mặt trời" nhưng nếu thực sự có ai đó muốn làm phim về lực lượng gìn giữ hòa bình của Việt Nam, tôi tin rằng chất liệu thực tế để viết nên kịch bản còn hấp dẫn và ý nghĩa hơn rất nhiều", Tướng Vịnh viết.
Là người đã đồng hành với Tướng Vịnh ngay từ những ngày đầu tiên thành lập lực lượng GGHB của Việt Nam, Thiếu tướng Hoàng Kim Phụng, Cục trưởng đầu tiên của Cục Gìn giữ hòa bình Việt Nam, nhớ lại: “Phụng ơi, làm sao để đến lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, phải có được một khối mũ nồi xanh trong đội hình duyệt binh nhỉ? - Thủ trưởng Nguyễn Chí Vịnh trầm ngâm nói với tôi như vậy sau khi chứng kiến lễ diễu binh đầy kiêu hãnh của quân đội ta nhân dịp 70 năm Quốc khánh, ngày 2-9-2015.
Cho đến nay tôi vẫn nhớ như in từng lời của câu nói đó. Là cấp dưới nhiều năm của Thủ trưởng Vịnh, tôi hiểu đó không phải là một giấc mơ, lại càng không phải là một lời võ đoán cho vui, mà là một mệnh lệnh buộc những sĩ quan cấp dưới phải tìm ra cách thực hiện...
Những đóng góp của lực lượng mũ nồi xanh đã được tôn vinh bằng sự hiện diện của khối nữ quân nhân mũ nồi xanh trong đội hình duyệt binh, lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ. “Tiếc rằng anh đã không có cơ hội tận mắt chứng kiến ước nguyện của mình”, Thiếu tướng Hoàng Kim Phụng chia sẻ.
Với tâm huyết và sự nhân văn trong từng trang viết Hành trình vì hòa bình, người đọc sẽ có thêm nhiều thông tin làm sáng tỏ những câu hỏi như: tại sao lại chọn triển khai lực lượng GGHB tại Nam Sudan; những người lính mũ nồi xanh của Việt Nam đầu tiên đến châu Phi như thế nào? Tại sao gọi Abyei là xưởng sản xuất chocolate khổng lồ?...
Trong Hành trình vì hòa bình, bạn đọc sẽ cảm nhận được sự nhiệt huyết của một vị tướng sắc sảo về chiến lược và quyết đoán trong hành động; vị thủ trưởng khắt khe, đòi hỏi cán bộ chiến sĩ cấp dưới sự can đảm, dấn thân; song cũng rất sát sao, tỉ mỉ, hài hước mà chân tình, lo lắng từ chỗ ở tới bữa ăn, sự an toàn của cán bộ, chiến sĩ khi phải thực hiện nhiệm vụ ở nơi xa Tổ quốc...
Nhiều năm gắn bó với lực lượng GGHB, chắc chắn sẽ còn nhiều câu chuyện để viết, để kể, song tiếc là Tướng Vịnh đã ra đi trước khi cuốn sách hoàn thiện và ra mắt. Song những câu chuyện về lòng can đảm, tinh thần hy sinh và khát vọng hòa bình của người lính mũ nồi xanh Việt Nam chắc chắn sẽ truyền cảm hứng mạnh mẽ, khơi dậy niềm tự hào dân tộc và tinh thần cống hiến cho những mục tiêu cao cả của đất nước.
