Theo bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, đến thời điểm này, chúng ta đã có hành lang pháp lý đầy đủ để thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT và tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động đổi mới. Kinh nghiệm rút ra là phải kiên trì đổi mới và cho đến nay có thể thấy đổi mới đã đi đúng hướng, đây là điểm quan trọng.
Đối với đại học (ĐH), chúng ta đã thực hiện tự chủ ĐH rất mạnh. Lần đầu tiên tư duy tự chủ ĐH đã ngấm được vào đội ngũ lãnh đạo các trường ĐH. Tuy nhiên, vẫn cần có thêm thời gian bởi tự chủ ĐH là một quá trình. Quan trọng là lãnh đạo các trường ĐH thấy được tự chủ là tất yếu. Bên cạnh tự chủ là gắn với trách nhiệm giải trình và thực hiện tốt tự chủ là gắn với chất lượng. Các trường ĐH hiện nay đang thực hiện theo cơ chế cạnh tranh nên chương trình đào tạo phải xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, chất lượng, điều kiện đảm bảo chất lượng phải được công khai, minh bạch.
Trong bối cảnh tự chủ ĐH, Bộ GD-ĐT sẽ tập trung rà soát, ban hành cơ chế, chính sách, tạo môi trường đủ thông thoáng và chặt chẽ cho các cơ sở GD-ĐT hoạt động mang tính cạnh tranh và tăng cường thanh, kiểm tra. Tới đây phải làm mạnh hơn công tác thanh kiểm tra theo hướng không phải để siết lại mà thực chất là để “gỡ khó” cho các trường. Trong môi trường cạnh tranh nếu một số trường ĐH hoạt động không tốt sẽ ảnh hưởng tới các trường khác. Nên thực chất thanh kiểm tra ở đây là xóa bỏ những “u nhọt” để môi trường cạnh tranh thực sự công bằng, dân chủ. Các trường và các ngành đào tạo phải thể hiện được nhu cầu của thị trường.
Bộ GD-ĐT đang triển khai rất mạnh chuẩn chương trình. Tất cả các chương trình phải đáp ứng chuẩn đầu ra còn các cơ sở đào tạo theo điều kiện đảm bảo trên chuẩn đó. Hiện nay, nhiều trường được tự chủ mở ngành và tuyên bố chuẩn đầu ra nhưng chuẩn phải được công khai. Như vậy, những trường không đủ điều kiện không thể tồn tại được. Ở đây không phải sử dụng biện pháp hành chính mà qua công khai, minh bạch và giám sát để người học có quyền lựa chọn. Bộ GD-ĐT có trách nhiệm làm minh bạch và hiện nay đã triển khai hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia của ĐH. Trong 5 năm tới sẽ triển khai mạnh chuyển đổi số đối với ĐH. Một mặt chuyển đổi số để xây dựng tài nguyên số và xây dựng phương thức đào tạo trực tuyến kết hợp với trực tiếp nhưng đẩy mạnh áp dụng công nghệ thông tin để minh bạch hóa điều kiện đảm bảo chất lượng, bởi có nhiều trường có thể quảng cáo rất hay nhưng thực tế không hẳn như vậy.
Hiện nay, một trong những điều kiện để mở mã ngành là đội ngũ giảng viên, khi không minh bạch hoặc chưa minh bạch đầy đủ danh sách giáo viên thì có thể các trường mượn tên của nhau. Nhưng bây giờ minh bạch, giảng viên nào đã ở trường này thì không có tên ở trường kia. Như vậy, những cơ sở giáo dục ĐH, đặc biệt là một số trường tư thục không đảm bảo chất lượng thì thậm chí Bộ GD-ĐT chưa cần thiết phải có biện pháp hành chính mà chỉ cần công khai đã có thể tự điều chỉnh. Thực tế, một số trường tư không tuyển được sinh viên nên sẽ phải điều chỉnh. Bộ GD-ĐT sẽ tăng cường minh bạch, tạo cơ chế cạnh tranh, bảo vệ quyền lợi cho người học, bảo vệ những cơ sở giáo dục ĐH làm tốt, để từ đó sắp xếp trật tự thị trường ĐH.
Bộ GD-ĐT quyết tâm, những cơ sở nào kém chất lượng và có biểu hiện gian dối sẽ xử lý trong thẩm quyền và kiến nghị các cấp có thẩm quyền làm mạnh để tạo ra môi trường minh bạch. ĐH là bậc đào tạo nguồn nhân lực, sự minh bạch sẽ sắp xếp lại các nguồn lực, điều chỉnh lại các trường. Với những nền tảng đó, sẽ có sự chuyển động mạnh mẽ về chất lượng nguồn nhân lực trong những năm tới đây.
