Mục tiêu Quy hoạch điện VIII hướng đến là huy động mọi nguồn lực trong nước và quốc tế cho phát triển điện lực, bảo đảm cung cấp đủ điện với chất lượng ngày càng cao, giá điện hợp lý.
Cụ thể, tới năm 2030, tổng công suất đặt nguồn điện của Việt Nam đạt 137,2GW, trong đó nhiệt điện than 26%; nhiệt điện khí 21%; thủy điện 18%; điện gió, mặt trời và năng lượng tái tạo khác 29%... Năm 2045, tổng công suất nguồn điện đạt gần 276,7GW, trong đó nhiệt điện than 18%; nhiệt điện khí 24%; thủy điện 9%; điện gió, mặt trời và năng lượng tái tạo khác trên 44%... Qua cơ cấu nguồn điện cho thấy Quy hoạch điện VIII khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo (ngoài thủy điện), từ khoảng 13% năm 2020 lên gần 30% năm 2030 và 44% năm 2045.
Góp ý cho Dự thảo Quy hoạch điện VIII, các chuyên gia trong ngành cho rằng, có nhiều yếu tố kinh tế kỹ thuật khó xác định. Chẳng hạn dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp, có khả năng ảnh hưởng tiêu cực đến cung cầu hệ thống năng lượng nói chung và hệ thống điện nói riêng. Ngoài ra, sự bùng nổ trong đăng ký đầu tư các dự án nguồn điện từ năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời và điện gió… đòi hỏi cách tiếp cận phù hợp hơn trong quy hoạch, thiết kế, đầu tư và vận hành hệ thống điện. Trong đó, cần cơ chế sáng suốt, minh bạch, khách quan, khoa học, khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo.
Thách thức còn đặt ra, để có thể thực hiện tốt Quy hoạch điện VIII trong tình hình hiện nay là nhu cầu điện vẫn tăng trưởng với tốc độ cao nhưng nguồn năng lượng sơ cấp ngày càng khan hiếm. Để đảm bảo cung ứng điện tới năm 2030, Việt Nam dự kiến phải nhập khẩu 1,2 triệu tấn LNG, 35,1 triệu tấn than vào năm 2025, tăng dần 8,5 triệu tấn LNG và 45 triệu tấn than vào năm 2030. Nhu cầu vốn đầu tư hàng năm cho chương trình phát triển nguồn và lưới điện lên tới 13 tỷ USD/năm giai đoạn 2021-2030; trong khi yêu cầu ngày càng cao về môi trường của các tổ chức quốc tế trong xem xét các khoản tín dụng hỗ trợ phát triển nguồn và lưới điện đặt ra nhiều áp lực, thách thức cho việc thực hiện Quy hoạch điện VIII. Điểm mấu chốt cần xem xét nữa là, hiện phần lớn các nguồn điện đã và đang đầu tư xây dựng đều nằm xa trung tâm phụ tải, trong khi xu hướng truyền tải điện thay đổi. Thay vì truyền tải điện từ Bắc vào Nam như những năm qua, truyền tải có xu hướng thay đổi dần theo chiều ngược lại.
Với mong muốn xây dựng bản Quy hoạch điện VIII có hiệu quả, khả thi khi đưa vào thực hiện, cần thiết phải có những cơ chế, chính sách cụ thể và đặc thù để có thể triển khai thành công các dự án điện, đảm bảo cung cấp điện ổn định và an toàn, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn tới.
