Theo quy định tại Điều 10 Nghị định 05, các DN phải thực hiện việc kiểm toán nội bộ bao gồm: công ty niêm yết, DN mà Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ là công ty mẹ hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, DN nhà nước là công ty mẹ hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con.
Trường hợp những DN này không tự thực hiện việc kiểm toán nội bộ thì có thể thuê tổ chức kiểm toán độc lập đủ điều kiện hoạt động kiểm toán để thực hiện. Trong trường hợp tự thực hiện việc kiểm toán nội bộ, DN cần chuẩn bị những việc sau:
Về nhân sự, DN phải tuyển dụng/phân công người làm công tác kiểm toán nội bộ là người trực tiếp thực hiện công tác kiểm toán nội bộ của DN, đáp ứng các tiêu chuẩn quy định tại Điều 11 Nghị định 05. Để xác định người có thẩm quyền bổ nhiệm người phụ trách kiểm toán nội bộ, DN cần căn cứ vào điều lệ của công ty mình. Trường hợp điều lệ không quy định thì DN có thể sửa đổi, bổ sung điều lệ về vấn đề này, hoặc căn cứ vào Luật DN 2014 để xác định thẩm quyền tương ứng với từng loại hình DN.
Về quy trình thực hiện, vấn đề quan trọng nhất là phải xây dựng quy chế và quy trình kiểm toán nội bộ theo các nội dung quy định tại Khoản 1, Khoản 2 Điều 12 Nghị định 05. DN được khuyến khích áp dụng các thông lệ quốc tế về kiểm toán nội bộ, nhưng phải đảm bảo những thông lệ được áp dụng không có mâu thuẫn với các quy định của nghị định này và pháp luật có liên quan.
Ngoài ra, DN cũng cần phải xây dựng quy trình nghiệp vụ, lưu trữ, hoàn thiện hồ sơ của công ty để đảm bảo cung cấp đầy đủ cho việc kiểm toán nội bộ được hiệu quả; trang bị các nguồn lực cần thiết cho bộ phận kiểm toán nội bộ, tạo điều kiện thuận lợi để đảm bảo bộ phận kiểm toán nội bộ thực hiện đầy đủ các quyền hạn và nhiệm vụ theo quy định; tổ chức đào tạo liên tục nhằm nâng cao và đảm bảo năng lực chuyên môn cho người làm công tác kiểm toán nội bộ. Cần có biện pháp kiểm tra nhằm đảm bảo tính độc lập, khách quan của công tác kiểm toán nội bộ ngay trong quá trình thực hiện kiểm toán tại đơn vị, bộ phận được kiểm toán và trong giai đoạn lập, gửi báo cáo kiểm toán.
Trường hợp không thực hiện việc kiểm toán nội bộ theo quy định của pháp luật, DN có thể bị phạt tiền 10 - 20 triệu đồng theo quy định tại Khoản 2 Điều 60 Nghị định 41/2018. Do đó, các DN cần lưu ý chuẩn bị những điều kiện cần thiết nêu trên để đảm bảo cho việc kiểm toán nội bộ được hiệu quả và đúng quy định pháp luật.
