Từ năm 2014 đến 2018, cả nước phát sinh 342.710 đơn khiếu nại với 156.071 vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính nhà nước (khiếu nại về đất đai chiếm trên 60% số này), trong đó đã giải quyết 128.646 vụ việc (đạt 82,43%), Chính phủ vừa báo cáo với Quốc hội.
Qua giải quyết khiếu nại, các cơ quan hành chính nhà nước đã kiến nghị thu hồi cho nhà nước, trả lại cho tập thể, công dân 1.398 tỷ đồng, 772 ha đất; kiến nghị xử lý vi phạm hành chính 1.538 người (đã xử lý 1.180 người), chuyển cơ quan điều tra 40 vụ, 36 đối tượng.
Theo kết quả tổng hợp của ngành tài nguyên và môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường và Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh, thành phố), số lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường mà ngành nhận được đã có xu hướng giảm. Các vụ việc đông người, phức tạp, kéo dài chủ yếu phát sinh trước khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực.
Phân tích nội dung đơn thư, Chính phủ cho biết, đa số khiếu nại về đất đai phát sinh do áp dụng chính sách, pháp luật đất đai trước năm 2013, liên quan đến quyết định thu hồi đất (trình tự, thủ tục..); giá bồi thường; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Khiếu nại liên quan đến xử phạt vi phạm hành chính, cho thuê đất tương đối thấp, chỉ khoảng 1%.
Đơn khiếu nại, tố cáo mà Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận được thuộc thẩm quyền giải quyết của Bộ không đáng kể (chiếm 3% số vụ việc, trong đó thuộc thẩm quyền giải quyết là 2% và Thủ tướng giao là 1%), còn lại hầu hết là đơn đang thuộc thẩm quyền giải quyết của địa phương, công dân gửi đơn vượt cấp (chiếm hơn 80%), gửi nhiều lần (đơn trùng chiếm khoảng 50%).
Riêng số lượng đơn thư tranh chấp đất đai có xu hướng giảm, trong 05 năm từ năm 2014-2018, số lượng đơn tranh chấp đất đai tại Bộ là 973 đơn chiếm khoảng 12% tổng số đơn đủ điều kiện xử lý (trung bình mỗi năm khoảng 195 đơn), trong đó đa số là tranh chấp đất đai giữa cá nhân và cá nhân.
Tổng số đơn thư tranh chấp thuộc thẩm quyền và được Thủ tướng Chính phủ giao trong giai đoạn 2014-2018 là 46 vụ việc, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã thẩm tra, xác minh và có văn bản giải quyết 46/46 vụ việc; kết quả: 27 vụ việc thống nhất với kết quả giải quyết của chính quyền địa phương; 13 vụ việc đề nghị địa phương giải quyết lại và hòa giải thành 06 vụ việc.
Nhìn chung, từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực đến nay, tình hình đơn thư khiếu nại về đất đai có xu hướng giảm so với giai đoạn trước (từ 2009 đến năm 2013) nhưng vẫn chiếm tỉ lệ cao trong tổng số đơn thư khiếu nại (trên 60%). Số đơn khiếu nại so với giai đoạn trước giảm 38%; số vụ việc thuộc thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước giảm 58%. Nội dung chủ yếu khiếu nại về giá đất, phương án bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất; khiếu nại đòi lại đất cũ đã qua các thời kỳ thực hiện chính sách cải tạo nông nghiệp, cho thuê, cho mượn… Gần đây phát sinh một số khiếu nại liên quan đến cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, chuyển đổi tài sản công, cải tạo chung cư cũ, quy hoạch đất ở nhưng không thành đơn vị ở.
