Phụ nữ tự tin khởi nghiệp từ nông sản Quảng Ngãi

Giữ gìn đặc sản cá bống sông Trà

Chị Thượng Thị Bình Uyên (33 tuổi, thôn An Phú, xã Hành Thuận, huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi) khởi nghiệp thành công từ đa dạng hóa các sản phẩm từ đặc sản cá bống sông Trà như bánh phồng cá bống, cơm cháy cá bống, cá bống rim, cơm rang sốt cá bống.

Khu nhà sản xuất của chị Uyên phảng phất mùi thơm cá bống, chị Uyên trộn từng mẻ cá rim, chị nói: “Thiên nhiên ban tặng cho dòng sông Trà Khúc một sản vật tự nhiên, nức danh bao đời là cá bống, loại cá bống này chỉ có tại sông Trà Khúc của tỉnh Quảng Ngãi mà không tìm được ở nơi nào trên đất nước Việt Nam. Từ xưa, cá bống được đánh bắt ở sông Trà Khúc, đem về làm sạch, rim cùng với mắm và đường, thêm ớt, tiêu cho keo lại đến khi thơm giòn, gọi là cá bống rim”.

Với mong muốn tạo ra những sản phẩm mới lạ mà vẫn giữ được những đặc trưng của quê hương, chị Uyên đã nghiên cứu, tìm tòi cách chế biến mới. “Tôi nghĩ ra kết hợp cá bống và cơm làm cơm cháy cá bống và phải rất nhiều lần làm hỏng mới có thể rút ra kinh nghiệm để cơm cháy không bị vỡ vụn. Riêng đối với cá bống, thay vì chỉ rim cá và rải lên cơm cháy thì tôi xay nhuyễn và phủ lên bề mặt cơm cháy, tiếp tục sấy ở nhiệt độ cao để hỗn hợp kết dính với nhau, đảm bảo cơm cháy hòa quyện cá bống”, chị nói. Tiếp nối thành công, chị lên ý tưởng làm thêm bánh phồng cá bống từ bột mì, cá bống và gia vị.

Các sản phẩm từ cơ sở sản xuất của chị Uyên đã đạt OCOP 3 sao vào năm 2023, nhận chứng nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp khu vực miền Trung và Tây Nguyên năm 2024; đạt giải Ba toàn quốc cuộc thi "Tìm kiếm ý tưởng, dự án khởi nghiệp" năm 2023 do Trung ương Đoàn và Hội LHTN Việt Nam tổ chức; giải Ba cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Quảng Ngãi, lần thứ 5 năm 2024 do Sở Khoa học công nghệ tổ chức.

Trung bình mỗi tháng, chị bán ra khoảng 1.000 sản phẩm các loại, đạt lãi ròng khoảng 100 triệu/năm.

Chị chia sẻ: “Là phụ nữ khi khởi nghiệp có rất nhiều khó khăn, vừa quán xuyến công việc gia đình, con cái, xã hội, vừa dành thời gian nghiên cứu sản phẩm, tạo ra những sản phẩm khác biệt từ đặc sản Quảng Ngãi. Ngoài ra, sau khi đưa ra sản phẩm, còn tiếp cận thị trường, tự tìm từng nhà bán hàng để hợp tác. Dù sẽ vất vả hơn, nhưng tôi tin rằng mình đang lan tỏa tinh thần khởi nghiệp đến phụ nữ, phát huy tài nguyên bản địa”.

Hướng đi mới cho làng hoa Nghĩa Hiệp

Với mong muốn mở ra hướng đi mới cho làng hoa quê hương, chị Trần Thị Thanh Hà (34 tuổi, xã Nghĩa Hiệp, huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi) chuyển đổi trồng hoa cúc thường sang trồng hoa cúc chi, khởi nghiệp làm trà hoa cúc, loại trà thời xưa thường để “tiến vua”.

Xã Nghĩa Hiệp nổi tiếng với nghề trồng hoa cúc, nơi đây có đến 500 hộ trồng hoa cúc, mỗi năm nghề trồng hoa cúc mang lại nguồn thu nhập 90 triệu đồng/hộ, tuy nhiên, nghề trồng hoa cúc chỉ trồng vụ tết, còn lại đất bỏ trống. Chị Hà tìm kiếm giải pháp nâng cao thu nhập từ trồng hoa cúc, biến những bông hoa cúc nhỏ bé thành nguồn sinh kế bền vững. Ông Trần Quang Trung, cha chị Hà, người có hơn 30 năm gắn bó với nghề trồng hoa cúc, chia sẻ: “Khi nghe về ý tưởng khởi nghiệp, cha con tôi đã tìm kiếm và ra tận Hưng Yên để tìm mua giống cúc chi, tốn hơn 20 triệu mua được 5 bó giống cúc chi”.

Năm 2023, ông Trung bắt đầu trồng thí điểm vào tháng 7, cũng là lúc chuẩn bị xuống giống vụ hoa tết. Đến tháng 11, cúc nở hoa nhưng cây nhỏ, sản lượng thấp, không đạt tiêu chuẩn lấy cúc làm trà. Ông Trung bấm cắt ngọn và sử dụng phương pháp giữ giống cúc như cách người trồng hoa Nghĩa Hiệp vẫn thường làm, cắt ngọn, kích rễ, cắm vào cát, tưới nước bằng giàn phun tự động. Với cách làm này, cây giống tỷ lệ sống cao đến 80-90% và sống tốt khi trồng ra đất tự nhiên, chủ động nguồn giống cúc chi.

Ông Trung nói: “Giống cúc chi ít nấm, sâu bệnh hại, có sức đề kháng tốt, thích hợp vùng đất cao, không ngập lụt, mưa xuống có độ rút nước nhanh, không úng, thời gian trồng song song với vụ hoa tết, thu hoạch cuối năm”.

Năm 2024, lần đầu tiên, cúc chi được trồng tại xã Nghĩa Hiệp với diện tích 2 sào, sản lượng cúc chi thu hoạch đạt khoảng 20 tạ tươi, thành phẩm sấy thăng hoa là 200kg khô. Chị Hà cho biết: “Tuy mới trồng và thu hoạch đợt đầu tiên nhưng chất lượng hoa cúc chi rất tốt. Về mặt sản lượng gần như vượt mong đợi, tôi phải thuê nhiều người thu hoạch hoa cúc liên tục suốt 15 ngày mới kết thúc vụ. Hoa cúc chi được sử dụng công nghệ sấy thăng hoa liên tục trong nhiều giờ, nhờ đó, khi pha trà, hoa cúc sẽ giữ nguyên vẹn như một hoa tươi, giữ chất lượng tốt nhất trong sản phẩm”.

Hiện nay, chị Hà đang đưa ra thị trường 3 dòng sản phẩm là trà hoa cúc sấy thăng hoa, trà túi lọc và trà kết hợp kỷ tử, táo đỏ, cam thảo, long nhãn… mức giá dao động 80.000-120.000 đồng/sản phẩm. Chị cho biết: “Lần đầu tiên tôi khởi nghiệp, vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong tìm đầu ra sản phẩm. Hiện tôi chỉ mới bán ở các quán cà phê, người quen, khi mô hình dần ổn định, tôi mở rộng diện tích và khuyến khích người trồng hoa xã Nghĩa Hiệp cùng tham gia sản xuất giống cúc tiến vua này”.

Ông Phạm Văn Tân, Phó Chủ tịch UBND xã Nghĩa Hiệp, cho biết: “Bước đầu mô hình trà hoa cúc chi của chị Hà đã thành công sản xuất, đưa ra thị trường, mở ra hướng đi mới cho người trồng hoa. Trong hơn 50 năm qua, từ chỗ người dân lấy hoa giống từ Đà Lạt về trồng, đến nay, người dân đã tự nhân mô cấy giống trồng và cung cấp giống cho các nơi”.

Ông Phạm Văn Tân cho biết thêm, năm 2024, làng hoa Nghĩa Hiệp đã được công nhận OCOP 3 sao cho nhãn hiệu “Hoa Nghĩa Hiệp”, thời gian tới xã tập trung xây dựng vùng cây hoa giống ổn định, đẩy mạnh quảng bá thương hiệu, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong các khâu trồng, chăm sóc, song song phát triển trồng giống cúc chi làm trà mới. Địa phương đang lên kế hoạch liên kết các công ty lữ hành mở tour du lịch đưa du khách về thăm làng hoa, nâng cao thu nhập cho người dân.