Phòng chống té ngã ở người cao tuổi

Tai nạn bất ngờ, hậu quả nghiêm trọng

Mới đây, Bệnh viện (BV) Đại học Y Dược TPHCM tiếp nhận và điều trị cho bệnh nhân tên H.T.N. (76 tuổi, ngụ Vĩnh Long) nhập viện trong tình trạng đau ngực trái nhiều và khó thở. Theo lời kể của người nhà bệnh nhân, trong lúc đang đi lại trong nhà, bà N. không may vấp phải đồ chơi của cháu mình, ngã nhào khiến ngực và gối trái đập xuống sàn nhà. Bà thấy đau và không thể tự đứng dậy được. Sau đó bà N. đau nhiều vùng ngực trái, người nhà cho bà uống thuốc giảm đau nhưng không đỡ, đau hông sườn trái ngày càng tăng, kèm thở mệt làm bà phải nhập viện cấp cứu. Tại BV Đại học Y Dược TPHCM, bà N. bị mệt mỏi, khó thở vì đau nhiều, không thể xoay trở hay tự ngồi dậy được. Qua thăm khám, bác sĩ cho biết bà N. bị gãy xương sườn, gãy lún đốt sống ngực và thắt lưng, kèm bệnh phổi hạn chế do béo phì, viêm gan C và được điều trị bằng kháng sinh kiểm soát nhiễm trùng viêm phổi, kiểm soát đau và tập phục hồi chức năng để có thể xoay trở, sinh hoạt và phòng ngừa biến chứng do nằm lâu. Sau 7 ngày điều trị, bà N. giảm đau và được xuất viện. Tuy nhiên, bà vẫn phải sinh hoạt tại giường, phụ thuộc hoàn toàn vào người chăm sóc. 

Một trường hợp khác cũng được đưa vào BV cấp cứu kịp thời là trường hợp của ông Đ.V.T. (78 tuổi, ngụ quận Bình Thạnh) nhập viện trong tình trạng đau háng trái, gối trái khi cử động, không vận động được do bước hụt và bị ngã khi đi cầu thang. Sau khi làm các xét nghiệm, bác sĩ kết luận bệnh nhân bị gãy cổ xương đùi bên trái. 

Theo TS Thân Hà Ngọc Thể, Trưởng khoa Lão - Chăm sóc giảm nhẹ BV Đại học Y Dược TPHCM, té ngã là một tai nạn bất ngờ rất phổ biến ở người cao tuổi, mỗi tháng có khoảng 17% người bệnh nhập viện do té ngã, hoặc do các biến cố liên quan tới té ngã, được điều trị tại khoa. Tỷ lệ chấn thương do té ngã ở người cao tuổi là 10%-25%, trong đó thương tích nghiêm trọng chiếm khoảng 5%-15%. Trong các chấn thương do té ngã thì gãy xương chiếm tỷ lệ cao nhất với 87%, trong đó hơn 95% trường hợp bị gãy xương hông.  

Cẩn thận không thừa

Bác sĩ Thân Hà Ngọc Thể cho biết té ngã ở người cao tuổi thường xảy ra do nhiều yếu tố kết hợp, trong đó có các yếu tố nội sinh như lão hóa, tiền căn té ngã, có vấn đề bàn chân, yếu cơ, hạ huyết áp tư thế, giảm thị lực, giảm thính lực, đột quỵ, giảm nhận thức, thoái hóa khớp…; các yếu tố ngoại sinh từ môi trường sống như cầu thang không có tay vịn, nhà tắm không có thanh nắm, không gian sống không đủ ánh sáng hoặc quá chói, bề mặt sàn nhà có nhiều chướng ngại vật, nhà tắm trơn trợt hoặc không bằng phẳng… Ngoài ra, tác dụng phụ của một số thuốc chống trầm cảm, chống loạn thần, thuốc ngủ, thuốc điều trị sa sút trí tuệ, parkinson… cũng là nguy cơ gây ra té ngã ở người cao tuổi. “Người cao tuổi có hệ miễn dịch yếu và thường có nhiều bệnh lý khác kèm theo, do đó chấn thương do té ngã thường khó hồi phục hơn so với các lứa tuổi khác”, bác sĩ Ngọc Thể lưu ý.

Chấn thương do té ngã thường dẫn đến những hậu quả lâu dài cho sức khỏe ở người cao tuổi. Do đó, người cao tuổi và những người thân trong gia đình cần trang bị kiến thức, chủ động phòng ngừa té ngã cho người cao tuổi bằng cách đánh giá đúng các yếu tố nguy cơ dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, từ đó có sự điều chỉnh cho phù hợp như điều trị các bệnh lý đi kèm, cải thiện môi trường sống, kiểm soát hạ huyết áp tư thế, khám mắt và điều chỉnh giảm thị lực, thính lực… Người cao tuổi nên được tầm soát nguy cơ té ngã hàng năm, hoặc ngay sau khi bị té ngã, để được phòng ngừa hiệu quả, tránh các chấn thương nguy hiểm ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống sau này. “Để phòng té ngã, trước hết người cao tuổi cần chú ý tới môi trường sinh sống, chủ yếu là nhà ở. Đồ đạc cần sắp xếp ngăn nắp, thu gọn trong mép tường, không cản trở lối đi. Cất những dụng cụ cần thiết ở các tầng tủ vừa tầm tay với tới. Nút mở - tắt đèn nên đặt gần cửa ra vào cho tiện dùng”, bác sĩ Ngọc Thể khuyến cáo.