Mừng và lo
Chưa đầy 2 tháng sau khi giành giải ở hạng mục Camera d’Or (Máy quay vàng) dành cho phim đầu tay xuất sắc nhất tại Liên hoan phim (LHP) Cannes 2023, Bên trong vỏ kén vàng (đạo diễn Phạm Thiên Ân) đã có cơ hội đến với khán giả trong nước. Đạo diễn Phạm Thiên Ân thừa nhận: “Lần ra mắt này tại quê nhà cảm giác không khác gì khi bộ phim công chiếu tại LHP Cannes”.
Đây cũng là bộ phim may mắn tìm được “đường về nhà” khá nhanh, lại nhận được những sự hỗ trợ nhất định từ đơn vị phát hành. Trước đó, phim tài liệu Những đứa trẻ trong sương (Hà Lệ Diễm) mất hàng năm trời, chấp nhận đi đường vòng mới đến được với khán giả.
Hay Memento Mori: Đất (Marcus Mạnh Cường Vũ) và Tro tàn rực rỡ (Bùi Thạc Chuyên) cũng đã trải qua hành trình dài chinh chiến tại các LHP quốc tế trước khi có cơ hội tiếp cận khán giả trong nước. Điều đó cho thấy thị trường điện ảnh đã phần nào cởi mở hơn trong việc hỗ trợ cho các phim độc lập - nghệ thuật ra rạp. Và, khán giả của dòng phim này cũng không phải chờ đợi mỏi mòn như nhiều năm về trước.
Sau 2 tuần ra rạp, Bên trong vỏ kén vàng đạt hơn 1,2 tỷ đồng. Tro tàn rực rỡ và Những đứa trẻ trong sương cũng đạt lần lượt hơn 4,1 tỷ đồng và 2,3 tỷ đồng.
Memento Mori: Đất doanh thu khiêm tốn hơn, chỉ hơn 267 triệu đồng. “Với thời lượng dài cùng nội dung kén khán giả đại chúng, phim mở màn thấp là điều đã được dự đoán” - phân tích của Box Office Vietnam về doanh thu tuần đầu ra mắt không chỉ đúng với trường hợp Bên trong vỏ kén vàng, mà cả phim ngoại nhập Monster - giành giải Kịch bản xuất sắc nhất và giải Queer Palm (dành cho phim về cộng đồng giới tính thứ 3) tại Cannes 2023 cũng chỉ thu về gần 1,6 tỷ đồng sau khi bền bỉ trụ rạp hơn 1 tháng.
Làm sao để cân bằng?
Trong trường hợp của các bộ phim nói trên, có nhiều nguyên nhân dẫn đến doanh thu thấp, nhưng có một nguyên nhân chính mà không ai có thể phủ nhận: đây không phải là những bộ phim dễ chiếu ở các rạp thông thường. Như với Bên trong vỏ kén vàng, bộ phim mang tính triết lý sâu sắc với nhiều ẩn dụ trong từng khung hình. Điều đó dẫn đến một thực tế là dù hình ảnh rất đẹp, cảnh quay công phu nhưng nhiều khán giả sau khi xem phim đã lên mạng chê bai “buồn ngủ, dài dòng và chẳng hiểu phim nói gì”. Thiếu đi khán giả, doanh thu quá thấp, phim nhanh chóng bị loại khỏi danh sách ưu tiên suất chiếu và càng nhanh chóng bị bỏ quên.
Việc cân đối, hài hòa lợi ích hai bên vốn dĩ luôn là bài toán khó, ngay cả với dòng phim độc lập trên thế giới. Một trong những giải pháp ở các nước là xây dựng những rạp phim dành riêng cho dòng phim nghệ thuật, đây sẽ là điểm hẹn cho những người yêu thích dòng phim này. Trong nước, gần 10 năm trước, rạp CGV Art House ra đời cũng chính vì mục tiêu này nhưng rồi không thể tồn tại lâu vì nhiều lý do, trong đó có nguyên nhân do số lượng phim độc lập khá ít ỏi.
Trong bối cảnh hiện nay, việc hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi về kinh phí sản xuất, kế hoạch phát hành, chính sách bảo hộ… để hành trình làm phim bớt đi phần nào sự gian nan, đơn độc là mong mỏi của hầu hết nhà làm phim. Đó cũng là yêu cầu chính đáng. Bởi ai cũng hiểu, dòng phim độc lập - nghệ thuật ngoài việc tạo nên sự đa dạng cho thị trường, còn thể hiện tiếng nói, thể nghiệm sáng tạo, nhãn quan độc đáo và cái tôi cá nhân của nhà làm phim.
Đối với các nhà làm phim trẻ, họ vẫn đang chờ đợi vào quỹ hỗ trợ điện ảnh và các chính sách hỗ trợ đồng bộ. Nếu nhìn ở khía cạnh tích cực thì hành trình gian nan phía trước cũng là thử thách để họ phải vượt qua, tiếp tục nuôi dưỡng đam mê. Và ít nhất, trong khó khăn, rất nhiều nhà làm phim trẻ đang cho thấy hành trình vươn mình ra biển lớn một cách đàng hoàng, tự tin, với toàn bộ sự trân trọng và đón chào của một LHP quan trọng bậc nhất thế giới như cách Bên trong vỏ kén vàng đã đạt được.
Bên trong vỏ kén vàng sẽ tham gia LHP quốc tế Toronto 2023 (từ ngày 7 đến 17-9) ở hạng mục Wavelengths cùng với 15 tác phẩm đến từ nhiều quốc gia. Tiêu chí của hạng mục này là đề cao những tiếng nói táo bạo, tầm nhìn xa và độc lập.
