Phát triển “nóng” ảnh hưởng tiêu cực tới môi trường du lịch

Nhiều khu du lịch nguy cơ bị xóa sổ do môi trường

Quy hoạch phát triển du lịch đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đã xác định, Việt Nam có 47 khu du lịch quốc gia, trải dài khắp mọi miền đất nước. Trên thực tế, các khu du lịch quốc gia trong những năm qua đã thu hút phần lớn lượng du khách trong nước và quốc tế, góp phần phát triển ngành du lịch Việt Nam và kinh tế tại các địa phương.

Tuy nhiên, một thách thức không nhỏ đối với các khu du lịch quốc gia tại Việt Nam là công tác bảo vệ môi trường, việc phát triển du lịch quá nóng đã ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường du lịch trong những năm qua, nhiều bất cập, khó khăn còn tồn tại. Cụ thể, tại nhiều khu, điểm còn xuất hiện các chất thải rắn, rác thải, nước thải chưa thu hồi, xử lý triệt để nên nguy cơ tiềm ẩn ô nhiễm cục bộ và tái ô nhiễm sau xử lý vẫn xảy ra tại một vài khu vực; nhà vệ sinh tại các khu, điểm du lịch còn thiếu… 

PGS-TS Phạm Trung Lương, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường biển Việt Nam, cho biết: “Kết quả nghiên cứu cho thấy, nhiều khu du lịch ven biển đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí sắp bị “xóa sổ” như khu du lịch Cửa Đại (Hội An - Quảng Nam), khu du lịch Khai Long (Cà Mau)… Đây được xem như những cảnh báo nghiêm túc đối với tác động của biến đổi khí hậu đối với phát triển du lịch ở Việt Nam”.

Phân tích kỹ hơn, TS Trương Sỹ Vinh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch, cho rằng, cùng với sự gia tăng về lượng du khách thì các chất thải từ hoạt động du lịch ngày một tăng nhanh. Sự phát triển du lịch cũng làm gia tăng mức độ tắc nghẽn giao thông, gia tăng ô nhiễm không khí, nước, tiếng ồn, thay đổi cảnh quan thiên nhiên và thay đổi sự quân bình môi sinh đối với môi trường sống của sinh vật.

Các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc vốn rất nhạy cảm của cộng đồng các dân tộc thiểu số đã có những biến đổi nhất định do tiếp xúc thường xuyên với khách du lịch. Nguyên nhân được chỉ ra là bên cạnh công tác bảo vệ môi trường ở các khu, điểm du lịch nói chung và ở các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch nói riêng chưa được quan tâm thỏa đáng thì chính các cơ sở kinh doanh du lịch cũng chưa nhận thức được một cách đúng đắn và đầy đủ về vấn đề môi trường.

Dưới góc độ quản lý nhà nước, ngành du lịch vẫn chưa xây dựng, ban hành các hướng dẫn đầy đủ về tiêu chí, điều kiện, đánh giá tác động môi trường và hệ thống kiểm soát, quản lý các vấn đề về môi trường liên quan đến các hoạt động du lịch, đặc biệt đối với các cơ sở kinh doanh du lịch.

Cần nhiều giải pháp đồng bộ

“Bảo tồn cho phát triển, phát triển để bảo tồn”, đồng thời cần thiết phải nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học nhất là khi du lịch đang phát triển “nóng” như hiện nay; tiếp cận phát triển xanh, tăng trưởng xanh được xác định là nhiệm vụ cấp thiết. Tuy nhiên, để có thể tạo ra những chuyển biến căn bản thì cần nhiều giải pháp đồng bộ vừa tuyên truyền kết hợp với xây dựng các chế tài pháp luật đủ mạnh. 

Chia sẻ về vấn đề này, ông Trịnh Đăng Thanh, Phó Giám đốc phụ trách Sở Du lịch Quảng Ninh, cho biết: “Du lịch được xác định là ngành kinh tế quan trọng, mũi nhọn của Quảng Ninh hiện nay. Chỉ tính riêng phí tham quan trên vịnh Hạ Long đã thu 1.000 tỷ đồng/năm. So với những ngành kinh tế khác như khai thác than, nuôi trồng thủy hải sản, cảng biển thì du lịch phát triển ổn định và bền vững hơn cả. Vì thế, cũng có một số ý kiến đưa ra là có nên đóng cửa mỏ để phát triển du lịch…”. Do đó việc bảo tồn, phát huy, tôn vinh giá trị các di sản cũng được thực hiện theo chiều hướng bền vững, phân đều khách, giảm tải cho khu vực vịnh Hạ Long…

Du lịch là một ngành kinh tế, có định hướng tài nguyên một cách rõ rệt, vì thế để hướng tới sự phát triển bền vững trong du lịch, một trong những nhiệm vụ trọng tâm mà các khu du lịch quốc gia cần thực hiện là việc bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học.

Tại hội thảo, nhiều đại biểu cũng cho rằng cần thực hiện đồng bộ giải pháp để gìn giữ tài nguyên môi trường cho du lịch. Cụ thể như: Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường, chú trọng công tác quy hoạch phát triển các khu du lịch đảm bảo tính khoa học; tăng cường năng lực quản lý môi trường trong các khu du lịch, khu bảo tồn, phân công đầu mối quản lý các khu bảo tồn, vườn quốc gia; đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát về môi trường; phát triển sinh kế cho người dân góp phần bảo vệ và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên và môi trường; tăng cường hợp tác quốc tế trong phát triển du lịch bền vững…