Phát triển nền nông nghiệp hữu cơ Việt Nam: Cần một lộ trình chắc chắn

Xu thế tất yếu

PGS.TS Nguyễn Văn Bộ, nguyên Viện trưởng Viện KHNN Việt Nam khẳng định sản xuất nông nghiệp hữu cơ là một xu thế tất yếu, vì đấy chính là “hệ thống sản xuất duy trì được lâu dài sức khỏe của đất, hệ sinh thái và con người dựa trên việc khai thác hợp lý các quá trình sinh thái, đa dạng sinh thái học và các chu trình khác phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương… kết hợp truyền thống với đổi mới, sáng tạo và KHCN để mang lại cuộc sống tốt hơn cho tất cả mọi người trong cộng đồng”.

Nói theo cách khác, sản xuất nông nghiệp hữu cơ chính là tương lai của nông nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, dù đang có cơ hội nhưng khó khăn, thách thức chờ đón nông nghiệp hữu cơ rất nhiều, nguyên nhân chủ yếu là do quy trình sản xuất rất khắt khe, chặt chẽ, như phải có thời gian khá dài để cải tạo đất; phải có không gian đủ để ngăn sự ô nhiễm nguồn nước, khói bụi trong đó có hóa chất hóa học, chi phí chứng nhận cao và phức tạp trong khi thị trường tiêu thụ chưa ổn định.

Theo GS.TS Võ Tòng Xuân, chuyên gia nông nghiệp thì “Giải pháp nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sạch sẽ góp phần chống biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng gay gắt hiện nay”.

Rất nhiều ý kiến đóng góp từ 300 đại biểu là các nhà quản lý, lãnh đạo các sở, ban, ngành từ Trung ương đến địa phương; lãnh đạo các viện, trường, trung tâm nghiên cứu, hiệp hội, các nhà khoa học, chủ doanh nghiệp, HTX, trang trại sản xuất nông nghiệp hữu cơ, các nhà cung ứng vật tư nông nghiệp… đã được đưa ra tại Diễn đàn phát triển nông nghiệp hữu cơ Việt Nam lần thứ nhất do Công ty Cổ phần phân bón Bình Điền phối hợp cùng Hiệp hội hữu cơ Việt Nam tổ chức trong ngày 27-12 vừa qua.

Diễn đàn đã tập trung vào 4 nhóm vấn đề: “Nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất nông nghiệp hữu cơ”, “Sản xuất, thu hái, chế biến, bảo quản sản phẩm nông nghiệp hữu cơ”, “Thương mại sản phẩm nông nghiệp hữu cơ” và “Đề xuất các chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp hữu cơ”.

Ông Trần Thanh Nam, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, cho biết Bộ đang gấp rút hoàn thành Nghị định 210 về sản xuất nông nghiệp hữu cơ, trong đó tập trung tăng cường hiệu quả của truyền thông, cho cả người sản xuất và sử dụng sản phẩm nông nghiệp hữu cơ; tiến hành đồng bộ các giải pháp: đất đai, công nghệ sinh học, đa dạng hóa sinh học và môi trường sinh thái bền vững; khuyến khích sản xuất sản phẩm hữu cơ đạt tiêu chuẩn, có chứng nhận, nhưng vẫn phải bảo đảm an ninh lương thực quốc gia; trên cơ sở điều kiện thổ nhưỡng, chọn sản xuất sản phẩm bản địa đặc sản, kiên quyết không phát triển tràn lan; đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tích cực học hỏi các nước có nền sản xuất nông nghiệp hữu cơ tiên tiến; tập trung vào các doanh nghiệp, tập đoàn sản xuất lớn như TH True Milk, Vinamilk… đồng thời khuyến khích các nhóm hộ có đủ điều kiện sản xuất; tạo điều kiện hoạt động cho các tổ chức chứng nhận nông nghiệp hữu cơ trong và ngoài nước; nâng cao vai trò của Hiệp hội Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam… Nhưng tất cả đều phải có bước đi, lộ trình phù hợp, cụ thể.

Bình Điền nỗ lực vì nền nông nghiệp hữu cơ

Những năm gần đây, sản xuất nông nghiệp hữu cơ có sự tăng trưởng cao. Nếu như năm 1999 trên thế giới chỉ có 11 triệu hecta đất sản xuất nông nghiệp hữu cơ (chiếm 0,2% đất canh tác toàn cầu), thì đến năm 2015 diện tích canh tác đã tăng lên 50,9 triệu hecta. Australia là quốc gia sản xuất nông nghiệp hữu cơ lớn nhất với 22,7 triệu hecta, Mỹ 3 triệu hecta (chiếm 25% tổng diện tích đất nông nghiệp). 

Ở Việt Nam, đã có 33 tỉnh thành triển khai sản xuất nông nghiệp hữu cơ với diện tích đất canh tác năm 2016 là 77.000 hecta (tăng 3,6 lần so với năm 2010). Nhiều mô hình sản xuất hữu cơ có hiệu quả, như: Trang trại rau củ Organic Đà Lạt; Nhà máy Chế biến dầu dừa Phú Hưng ở Bến Tre; Nhà máy Chè Cao Bồ ở Vị Xuyên - Hà Giang; Nhà máy đường TT ở Tây Ninh; nông trại Viễn Phú sản xuất gạo Hoa Sữa và sản phẩm tự sản xuất ở Cà Mau...

Ông Lê Quốc Phong, Tổng Giám đốc Công ty Bình Điền (Phó Chủ tịch Hiệp hội Hữu cơ Việt Nam) bày tỏ: “Bình Điền là doanh nghiệp sản xuất phân bón vô cơ NPK lớn nhất nước, từ lâu công ty đã tập trung nghiên cứu khoa học, đưa tới bà con nông dân những sản phẩm phân bón chất lượng cao với nhiều hoạt chất như chống thất thoát đạm, tăng hiệu quả sử dụng lân của cây trồng, giúp nhà nông giảm lượng phân bón mà vẫn đạt được hiệu quả kinh tế cao nhất sau mỗi mùa vụ, góp phần bảo vệ môi trường, vì một nền sản xuất nông nghiệp phát triển bền vững. Bình Điền tuy làm vô cơ nhưng lại rất có tấm lòng hữu cơ. Đứng trước xu thế chung của thế giới về sản xuất hữu cơ như hiện nay, Bình Điền không thể đi ngược lại. Bình Điền “sống” bằng phân bón vô cơ nhưng nếu không nghĩ đến hữu cơ và sản xuất nông nghiệp bền vững là vô trách nhiệm. Bình Điền sẽ luôn có trách nhiệm với xã hội, cộng đồng và với tương lai của nền nông nghiệp Việt Nam”.