Hành vi khai thác cát lậu không chỉ gây sạt lở mà làm mất đất, mất sinh kế của người dân. Để khắc phục tình trạng này, UBND TPHCM đã chỉ đạo các đơn vị liên quan tăng cường hơn nữa công tác quản lý, thanh kiểm tra các hoạt động khai thác cát trái phép.
Thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) TPHCM cho thấy 6 tháng đầu năm, công an thành phố đã bắt giữ và xử lý 24 vụ liên quan hành vi khai thác cát trái phép, tạm giữ 22 phương tiện, xử phạt gần 80 triệu đồng. Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng TP cũng đã bắt giữ 35 vụ, 53 phương tiện, phạt hành chính 706 triệu đồng.
Nhiều ý kiến cho rằng, công tác kiểm tra hành vi khai thác cát trái phép trên địa bàn thành phố còn gặp nhiều bất cập. Chẳng hạn như, các đối tượng tổ chức khai thác cát khá quy mô, diễn ra rầm rộ, nhất là vào ban đêm, với nhiều thủ đoạn nhằm né tránh sự kiểm tra của các cơ quan chức năng.
Trong khi lực lượng chức năng còn thiếu và mỏng, phương tiện hỗ trợ thanh kiểm tra chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Khai thác cát trái phép không chỉ gây mất an ninh trật tự, ô nhiễm môi trường, nguy cơ sụt lún mà còn làm ảnh hưởng đến tính mạng người dân.
Để ngăn chặn tình trạng này, một số ý kiến cho rằng, bên cạnh việc xử lý thu giữ phương tiện, phạt hành chính, cần xử lý hình sự một số trường hợp vi phạm nghiêm trọng để mang tính răn đe.
Bà Nguyễn Thị Thanh Mỹ, Phó Giám đốc Sở TN-MT TPHCM, cũng nhìn nhận việc phát hiện, xử lý khai thác cát trái phép gặp khó khăn. Theo quy định pháp luật, việc tịch thu tang vật đối với hành vi khai thác cát trái phép phải từ 50m3 trở lên nên khi bị phát hiện, các đối tượng thường điều khiển phương tiện bỏ chạy, xả cát xuống sông, biển nhằm tẩu tán.
Việc tiếp cận và xử lý các trường hợp vi phạm cũng không dễ do thời tiết diễn biến bất thường, nhất là vào ban đêm, lúc sóng to gió lớn nên việc truy bắt rất nguy hiểm.
Để thực hiện hiệu quả công tác phối hợp giữa các địa phương, TPHCM và các tỉnh giáp ranh, cần rà soát các quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực khoáng sản; xem xét, đề xuất bổ sung, sửa đổi theo hướng tăng mức xử phạt đối với hành vi khai thác cát trái phép, kinh doanh, vận chuyển cát không rõ nguồn gốc; tăng cường các biện pháp xử lý, chế tài các phương tiện và người tham gia điều khiển phương tiện khai thác cát trái phép, đảm bảo đủ sức răn đe nhằm phòng ngừa tái diễn.
