Phát biểu khai mạc, Đại lão Hòa thượng Thích Thanh Nhiễu, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Trị sự GHPGVN, nhấn mạnh, ngay từ những ngày đầu du nhập, ánh sáng từ bi và trí tuệ của Đức Phật đã hòa quyện cùng tín ngưỡng bản địa và lòng yêu nước nồng nàn của người dân Việt Nam, hình thành nên bản sắc Phật giáo Việt Nam độc đáo với tinh thần “Nhập thế” và sứ mệnh “Hộ quốc an dân”.
Từ thời Lý - Trần, các bậc quốc sư và Phật hoàng Trần Nhân Tông đã để lại dấu ấn sâu đậm, thể hiện sự gắn kết giữa đạo và đời. Truyền thống ấy tiếp tục hun đúc tinh thần yêu nước của Phật giáo Việt Nam, để rồi khi đất nước lâm nguy, nhiều tăng ni, phật tử đã “cởi áo cà sa, khoác chiến bào”, cùng toàn dân chống giặc ngoại xâm. Nhiều ngôi chùa cổ kính cũng trở thành những “pháo đài cách mạng”, che chở cán bộ, in ấn tài liệu, cất giữ vũ khí, nuôi dưỡng niềm tin vào thắng lợi của cách mạng.
Báo cáo đề dẫn của PGS-TS Nguyễn Văn Chiều, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn khẳng định, hội thảo không chỉ mang ý nghĩa học thuật, mà còn là một sự kiện chính trị - xã hội quan trọng nhằm làm sáng tỏ mối quan hệ giữa Phật giáo và cách mạng Việt Nam. Hơn 170 tham luận gửi về, trong đó có nhiều công trình của học giả quốc tế, đã góp phần khẳng định vai trò lịch sử cũng như giá trị thời đại của Phật giáo trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và phát triển đất nước.
Các tham luận cũng tập trung phân tích sự gặp gỡ giữa tư tưởng Hồ Chí Minh và triết lý nhập thế của Phật giáo. Tinh thần từ bi, vô ngã, vị tha của đạo Phật đã song hành cùng lý tưởng độc lập, tự do, hạnh phúc cho nhân dân, trở thành động lực tinh thần to lớn, quy tụ sức mạnh đại đoàn kết dân tộc.
Phát biểu bế mạc, Thượng tọa Thích Đức Thiện nhấn mạnh, hội thảo đã làm sáng tỏ hai chủ đề lớn: vai trò của Phật giáo trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và trong công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Ông khẳng định tinh thần "Đạo pháp - Dân tộc - Chủ nghĩa xã hội" sẽ tiếp tục là kim chỉ nam, định hướng để Phật giáo Việt Nam đồng hành cùng dân tộc trong giai đoạn mới.
