Thông là loại cây nhiều nhựa rất dễ bắt lửa, trong khi thực bì phủ kín không được thu dọn thường xuyên, chỉ cần một tàn lửa là ngọn lửa bùng cháy, hậu quả khôn lường. Khu vực này hiện thông vẫn trồng rất nhiều, về lâu dài nơi đây sẽ còn tiềm ẩn nguy cơ gây cháy rừng.
Rừng thông dễ cháy
Trở lại rừng phòng hộ Hồng Lĩnh, chúng tôi ghi nhận, trên các sườn núi, hốc núi những dãy rừng thông bị lửa thiêu cháy nham nhở, khô héo trải dài nhiều kilômét. Mặc dù sau vụ cháy rừng có mưa lớn, nhưng hiện nay thời tiết đã nắng nóng trở lại nên nguy cơ số lượng cây chết sẽ rất nhiều. Ông Nguyễn Đình Thiện (ở thôn 7, xã Xuân Hồng) cho biết, rừng thông phòng hộ ở núi Hồng Lĩnh do Nhà nước quản lý, được trồng cách đây trên 40 năm. Phía dưới rừng thông, gần nhà dân, họ còn trồng thêm một số cây keo, cây bạch đàn. Trước đây, khi còn dùng bếp củi, người dân thường lên rừng để cào lá, cành củi thông khô đem về sử dụng nên dưới gốc các cây thông rất sạch sẽ. Hiện nay, người dân sử dụng bếp gas, bếp điện... nên không còn ai lên đây lấy lá, cành thông về dùng nữa. Từ đó, rừng thông ngày càng rậm rạp, các lớp thực bì lá, cành củi thông khô rụng xuống gốc phủ dày đặc bình quân 30 - 40cm. Ngoài ra, rừng ở vị trí núi cao, dốc dựng đứng, hiểm trở và không có đường lên. Các đường băng cản lửa cũng bị thực bì bao phủ nên rất dễ bén lửa, không còn tác dụng.
Ông Nguyễn Hồng Khoan, Bí thư Đảng ủy xã Xuân Hồng, cho biết, ngày xưa xã đưa cây thông vào trồng là thành công ngay nên không ai trồng loại cây khác. Rừng thông tạo không khí tốt, chịu được nắng hạn. Sắp đến, địa phương xem xét đổi cây trồng có tính chất giữ nước và giảm nguy cơ cháy. Còn ông Nguyễn Công Tố, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Hà Tĩnh, cho biết, dãy núi Hồng Lĩnh là núi đá pha lẫn đất, trong đó đá là chủ yếu. Khí hậu rất khắc nghiệt, mùa nắng nóng kéo dài, độ ẩm thấp, gió Lào nhiệt độ cao. Về mặt lâm học thì khu vực này chỉ phù hợp với điều kiện phát triển, sinh trưởng của cây lá kim như thông, phi lao, tùng, bách... Trước đây, người dân và chủ rừng đã nhiều lần thử nghiệm trồng loại cây khác nhưng đều thất bại vì khi có gió, bão lớn là cây bị gãy đổ và sinh trưởng, phát triển chậm. Vùng này thường có gió bão rất mạnh, nắng hạn nên không có cây gì trụ vững được ngoài cây thông. Tuy nhiên, về lâu dài các nhà lâm học cũng sẽ nghiên cứu để tìm những cây khác phù hợp với khí hậu cực đoan ở đây, vừa chịu hạn, nóng, gió bão và hạn chế được cháy, như cây phi lao.
Không có kinh phí
Sau vụ cháy rừng, ông Nguyễn Hồng Khoan, Bí thư Đảng ủy xã Xuân Hồng, rút ra bài học truyền thống là phải luôn xử lý sạch các lớp thực bì khô, cải tạo, phát đường băng rộng vừa để cản lửa vừa làm đường để lên ứng cứu rừng thông khi xảy ra sự cố cháy… Làm được như vậy thì nguy cơ cháy rừng sẽ giảm hẳn, nhưng vấn đề này cũng khá nan giải vì phải đòi hỏi nguồn kinh phí và công sức bỏ ra quá lớn, trong khi khả năng của đơn vị quản lý rừng là không đáp ứng được.
Ông Lê Văn Minh, Chủ tịch UBND thị trấn Xuân An, cho biết, sắp đến địa phương sẽ kiến nghị ngành nông nghiệp cần nghiên cứu trồng các loại cây khác phù hợp. Bên cạnh đó, các cấp cần cấp kinh phí để mua sắm thiết bị, dụng cụ phòng cháy chữa cháy cho địa phương bởi hiện nay trang thiết bị phòng cháy chữa cháy rất thô sơ, thiếu, chưa đáp ứng được khi sự cố xảy ra.
Ông Nguyễn Công Tố cho biết, rừng thông ở núi Hồng Lĩnh là loại thông lấy nhựa, dễ cháy và cháy mạnh hơn so với thông lấy gỗ. Hệ thống đường băng cản lửa nhỏ, giữa đường băng vẫn có lá khô. Thực bì phủ dưới gốc cây thông ngày càng nhiều, trong khi đó nguồn kinh phí bố trí để dọn thực bì cả hàng ngàn hécta rừng thì chủ rừng không có. Ngoài ra, tại khu vực này diện tích rừng quá lớn, địa hình phức tạp, xen lẫn vào đó là nhà dân, khu tâm linh, du lịch… trong khi lực lượng bảo vệ rừng lại quá mỏng nên việc quản lý bảo vệ gặp rất nhiều khó khăn. Sắp tới, chi cục sẽ rà soát lại toàn bộ hệ thống để bổ sung các đường băng đáp ứng yêu cầu thực tế; khoanh vùng, phân vùng, đảm bảo an toàn khi cắt vùng nếu cháy xảy ra. Bên cạnh đó, rà soát các công trình phòng cháy cũng như nguồn kinh phí dọn thực bì và trồng xen kẽ một số cây bản địa, như lát, keo… để đa dạng hóa và phòng cháy cho rừng thông.
| Miền Trung nắng nóng trở lại cảnh báo cháy rừng cực cao |
