Vi khuẩn thường gặp, gây nhiều biến chứng
Đến khám bệnh với thể trạng gầy yếu, ăn uống kém kéo dài, chị Nguyễn Minh Nguyệt (34 tuổi, ngụ quận Bình Tân, TPHCM) tỏ ra lo lắng khi phát hiện bị nhiễm vi khuẩn HP. Chị cho biết, hơn 1 tháng trước, khi xuất hiện triệu chứng đau bụng thượng vị, đau âm ỉ, chán ăn, mệt mỏi…, chị nghĩ mình mắc bệnh tiêu hóa nên đã dùng men vi sinh, nhưng triệu chứng không thuyên giảm. Đến bệnh viện nội soi dạ dày tá tràng, các bác sĩ cho biết, niêm mạc dạ dày của chị bị phù nề, xung huyết với nhiều nốt viêm… Test nhanh cho kết quả dương tính với vi khuẩn HP.
Trước đó, một bé trai (11 tuổi, ngụ tỉnh Đồng Nai) đi khám vì tình trạng nhẹ cân, gầy yếu, ăn nhanh no, thường xuyên đau bụng trên, thỉnh thoảng nôn ói. Gia đình đã thay đổi chế độ ăn uống do nghĩ con biếng ăn, nhưng sức khỏe của bé vẫn không cải thiện. Kết quả xét nghiệm nhanh và nội soi cho thấy bé dương tính với vi khuẩn HP và dạ dày có nhiều nốt viêm.
Theo PGS-TS-BS Bùi Hữu Hoàng, Cố vấn chuyên môn Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, thời gian qua, bệnh viện tiếp nhận nhiều người bệnh đến nội soi, phát hiện viêm dạ dày dạng nốt mức độ trung bình đến nặng do nhiễm vi khuẩn HP. Tại Việt Nam, tỷ lệ nhiễm vi khuẩn HP ở người lớn chiếm tới hơn 70%. Vi khuẩn này sống trong dạ dày, tiết ra một số độc tố có thể làm phá hủy lớp bảo vệ niêm mạc của dạ dày, gây ra nhiều bệnh lý như viêm dạ dày cấp tính, viêm dạ dày mạn tính, loét dạ dày - tá tràng, ung thư dạ dày. Một số nghiên cứu cho thấy, người nhiễm vi khuẩn HP có nguy cơ bị ung thư dạ dày cao gấp 2-6 lần so với người không bị nhiễm. Vi khuẩn HP còn là tác nhân gây ra một dạng ung thư tế bào lympho ở niêm mạc dạ dày, xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch, thiếu máu thiếu sắt không rõ nguyên nhân hoặc mề đay mạn tính, viêm da cơ địa…
TS-BS Trần Thanh Bình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TPHCM, cho hay, tỷ lệ trẻ em viêm dạ dày do vi khuẩn HP khá cao, đặc biệt là trẻ ở giai đoạn ăn dặm và đi nhà trẻ (2-6 tuổi). Ở lứa tuổi này, trẻ em chưa biết vệ sinh khi ăn uống, thường ăn uống chung với người lớn nên có nguy cơ lây nhiễm. “Nếu gia đình có ba hoặc mẹ nhiễm vi khuẩn HP, con cái có nguy cơ lây nhiễm 30%-50%. Trường hợp có ba và mẹ bị nhiễm vi khuẩn HP, tỷ lệ con cái mắc bệnh có nguy cơ lên đến 70%-80%. Ngoài ra, nguồn lây nhiễm còn từ bạn học, người thân khác trong gia đình, do quá trình ăn uống chung với nhau. Các bé trong trường hợp này rất có thể đã bị nhiễm vi khuẩn HP từ sớm từ trong gia đình”, TS-BS Trần Thanh Bình cho biết.
Hiểu để điều trị đúng
PGS-TS-BS Bùi Hữu Hoàng thông tin, dù vi khuẩn HP có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm nhưng không phải người nào bị nhiễm vi khuẩn HP cũng sẽ diễn tiến xấu. Điều này phụ thuộc vào yếu tố di truyền, độc tính của chủng loại vi khuẩn HP và chế độ ăn uống, sinh hoạt của người bệnh. Một số người nhiễm vi khuẩn HP ở dạng tiềm ẩn, ổn định, không gây ra triệu chứng, nhưng thay vì theo dõi định kỳ theo chỉ định của bác sĩ thì lại quá lo lắng, dẫn đến tốn kém trong điều trị, gây nhiều tác dụng phụ không cần thiết. Phác đồ điều trị vi khuẩn HP cho người bệnh có chỉ định bao gồm ít nhất 2 loại kháng sinh và thường điều trị trong vòng 14 ngày, sau đó có thể uống thêm thuốc kháng tiết axít để giúp lành các tổn thương ở dạ dày và giảm triệu chứng. Các thuốc điều trị vi khuẩn HP thường có nhiều tác dụng phụ và cách sử dụng khác nhau, vì vậy người bệnh cần được bác sĩ tư vấn và hướng dẫn cách sử dụng thuốc thật chi tiết, tránh việc tự ý bỏ thuốc làm ảnh hưởng đến kết quả điều trị, tăng nguy cơ xuất hiện các biến chứng nguy hiểm.
Vi khuẩn HP là yếu tố hàng đầu gây ra chứng viêm loét dạ dày - tá tràng. Phụ huynh chú ý phòng ngừa, tập cho trẻ thói quen sử dụng đồ dùng cá nhân riêng; cho trẻ ăn chín, uống sôi, đầy đủ dinh dưỡng. Khi thấy trẻ có triệu chứng nghi ngờ đau bụng, rối loạn tiêu hóa, nôn ói, mệt mỏi kéo dài, cần cho trẻ đến các cơ sở y tế uy tín để thăm khám, kịp thời phát hiện và có phác đồ điều trị. Trong quá trình điều trị, cần cho trẻ nghỉ ngơi, tránh căng thẳng, lo âu và khám lại theo lịch hẹn của bác sĩ.
“Để phòng ngừa bệnh do vi khuẩn HP gây ra, người dân cần tuân thủ các biện pháp vệ sinh ăn uống như ăn chín, uống sôi, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, không sử dụng chung các vật dụng ăn uống. Cần chọn lựa các quán ăn, thực phẩm đảm bảo vệ sinh. Khi phát hiện bị nhiễm vi khuẩn HP, phải đến gặp bác sĩ để được tư vấn và tuân thủ đúng phác đồ điều trị để đạt kết quả diệt trừ vi khuẩn HP; đồng thời tầm soát, điều trị cho những người sống chung, ăn chung để tránh nhiễm lại sau khi đã điều trị thành công”, PGS-TS-BS Bùi Hữu Hoàng khuyến cáo.
Thống kê của Bộ Y tế cho thấy, có khoảng 10%-20% trường hợp nhiễm vi khuẩn HP có nguy cơ loét dạ dày tá tràng và 1%-2% có nguy cơ ung thư dạ dày. Tác nhân lây nhiễm vi khuẩn HP qua nhiều con đường khác nhau, như: miệng - miệng (do tiếp xúc với nước bọt, hay dịch tiêu hóa của người mang virus), phân - miệng (thói quen sinh hoạt, ăn uống không đảm bảo vệ sinh), dạ dày - miệng (lây nhiễm từ các thiết bị y tế như dụng cụ nội soi dạ dày, dụng cụ nha khoa do không đảm bảo quy trình khử khuẩn).
