Trả tiền nợ đọng
Việc nợ đọng, trốn đóng BHXH của nhiều doanh nghiệp diễn ra trong thời gian dài, nhiều tháng, nhiều năm. Trước đó, các doanh nghiệp đã bị thanh tra, rồi bị UBND TPHCM ra quyết định xử lý vi phạm hành chính với số tiền phạt có khi lên tới 150 triệu đồng/doanh nghiệp. Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn chậm khắc phục nợ đọng BHXH; thậm chí, ở nhiều doanh nghiệp, số tiền nợ BHXH ngày một phình ra. Từ thời điểm áp dụng chế tài mới - xử lý hình sự, nhiều chủ doanh nghiệp mới hối hả khắc phục nợ đọng BHXH.
Công ty cổ phần Vận tải tốc hành Mai Linh (quận 10) nợ BHXH của người lao động lên đến 6,4 tỷ đồng. Ngày 31-7-2019, BHXH TPHCM chuyển hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm của Công ty Mai Linh cùng 21 doanh nghiệp khác với tổng số tiền nợ BHXH 44,7 tỷ đồng sang Công an TPHCM, đề nghị xem xét khởi tố. Trước tình thế bị xử lý hình sự, ngay trong tháng 8-2019, Công ty Mai Linh đã mang 6,4 tỷ đồng đi khắc phục toàn bộ số nợ gốc.
Công nhân một công ty may ở huyện Hóc Môn (TPHCM) lao đao, không được đảm bảo quyền lợi vì doanh nghiệp nợ BHXH Tương tự, Công ty cổ phần Sản xuất giày Thượng Thăng (huyện Bình Chánh) đã trả toàn bộ tiền nợ gốc BHXH là 5,1 tỷ đồng. Đồng thời, Công ty Thượng Thăng thực hiện đóng phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH theo quyết định của UBND TPHCM với mức phạt 150 triệu đồng.
Cũng trong tháng 8-2019, Công ty TNHH Kiến trúc N.Q.H. (quận 7) đóng toàn bộ số tiền nợ BHXH là 2,4 tỷ đồng; Công ty TNHH Đầu tư Sản xuất Hà Nam (quận Bình Thạnh) trả toàn bộ 632 triệu đồng tiền nợ BHXH và đóng phạt vi phạm hành chính hơn 68 triệu đồng…
Bà Nguyễn Thị Hằng, Phó trưởng Phòng Thanh tra Kiểm tra (BHXH TPHCM), cho biết cùng với 4 doanh nghiệp đã khắc phục hết số nợ BHXH, trong tháng 9-2019, có 8 doanh nghiệp khác đã khắc phục một phần số tiền nợ đọng, trốn đóng BHXH 30% - 60%; 7 doanh nghiệp khác đã giải trình khó khăn và nêu lộ trình cam kết khắc phục nợ đọng.
Với các doanh nghiệp đã “thức tỉnh” ngay trước ngưỡng cửa bị xử lý hình sự, bằng cách khắc phục số tiền nợ đọng BHXH, theo bà Nguyễn Thị Hằng, BHXH TPHCM đã có văn bản rút kiến nghị khiếu tố tội phạm gửi Công an TPHCM. Cụ thể, BHXH TPHCM đã gửi Công an TPHCM đề nghị rút tên các doanh nghiệp đã khắc phục nợ ra khỏi danh sách kiến nghị khởi tố.
Kéo giảm số nợ BHXH xuống dưới 1.000 tỷ đồng
Về tình hình nợ đọng BHXH trên địa bàn TPHCM, ông Phan Văn Mến, Giám đốc BHXH TPHCM, thông tin các doanh nghiệp, đơn vị đang nợ 1.600 tỷ đồng (chiếm tỷ lệ 2,4% so với số phải thu và giảm 0,6% so với cùng kỳ). Số tiền nợ BHXH giảm so với năm trước, theo ông Phan Văn Mến, là nhờ cơ quan chức năng thực hiện tổng hợp các giải pháp.
BHXH TPHCM đã có thư đôn đốc, nhắc nợ đến các doanh nghiệp nợ trên 6 tháng; phối hợp thanh tra, kiểm tra các doanh nghiệp nợ kéo dài; nêu tên 770 doanh nghiệp nợ BHXH gần 974 tỷ đồng (tính đến ngày 12-8-2019)…
Đặc biệt, từ năm 2018, các hành vi gian lận, trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp sẽ bị xử lý hình sự theo Điều 214, Điều 215, Điều 216 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015. Tiếp đó, ngày 15-8-2019, Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao có Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP hướng dẫn cụ thể việc áp dụng Điều 214, Điều 215, Điều 216.
Như vậy, thay vì chỉ xử lý pháp nhân doanh nghiệp, thì từ ngày 1-9-2019, cá nhân là chủ doanh nghiệp có các hành vi trốn đóng, gian lận BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp của người lao động sẽ bị xử lý hình sự.
Nghị quyết 05/2019/NQ-HĐTP có hiệu lực đến nay mới hơn một tháng, song theo ông Phan Văn Mến, nghị quyết đã tác động tích cực đến việc thực hiện trách nhiệm của doanh nghiệp với người lao động về BHXH. Giám đốc BHXH TPHCM dự báo, đến cuối năm 2019, dự kiến số nợ BHXH trên địa bàn TPHCM sẽ được kéo giảm xuống dưới 1.000 tỷ đồng.
Về việc xử lý nợ đọng BHXH của các doanh nghiệp kéo dài qua nhiều năm, Giám đốc BHXH TPHCM cho hay, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực từ năm 2018 nên các hành vi trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp thực hiện trước 0 giờ 00 phút ngày 1-1-2018 thì không xử lý về hình sự theo quy định tại Điều 216.
Các hành vi này, tùy trường hợp, sẽ bị xử lý hành chính, hoặc khởi kiện ra tòa. Việc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động trước 0 giờ 00 phút ngày 1-1-2018 cũng không được coi là căn cứ để truy cứu trách nhiệm hình sự. Vì thế, cơ quan BHXH TPHCM đã và sẽ tách mốc thời điểm vi phạm của các doanh nghiệp, để có cơ sở xử lý phù hợp.
