Ninh Thuận "phản hồi" về phát triển điện hạt nhân

Từng phá vỡ kịch bản phát triển của địa phương

Theo UBND tỉnh Ninh Thuận, ngày 25-11-2009, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 41/2009/QH12 về chủ trương đầu tư Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 tại huyện Thuận Nam và huyện Ninh Hải (tỉnh Ninh Thuận) với tổng công suất 4.000MW. Đây là dự án trọng điểm quốc gia, tác động lớn và có vai trò động lực quyết định đến phát triển kinh tế của tỉnh. Vì vậy, quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Ninh Thuận giai đoạn 2010-2020 đã được xây dựng xoay quanh trục phát triển của dự án Điện hạt nhân và những tác động lan tỏa của dự án đến các lĩnh vực, ngành nghề trong kịch bản phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đến năm 2020.

Tuy nhiên, ngày 26-11-2016, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 31/2016/QH14 về việc dừng thực hiện chủ trương đầu tư 2 Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2. “Chủ trương này đã phá vỡ các kịch bản tăng trưởng và phát triển của tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt”, văn bản UBND tỉnh Ninh Thuận gửi Bộ Công thương nêu rõ.

Trước bối cảnh này, trên cơ sở xác định tiềm năng, lợi thế, tỉnh Ninh Thuận đã điều chỉnh chiến lược sang phát triển năng lượng tái tạo để thay thế nguồn điện hạt nhân. Đến nay, toàn tỉnh đã có 57 dự án với 3.750MW điện năng lượng tái tạo, tạo động lực thúc đẩy mạnh mẽ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Cũng từ khi 2 dự án Điện hạt nhân tạm ngưng, UBND tỉnh Ninh Thuận đã triển khai Đề án ổn định sản xuất, đời sống nhân dân khu vực dự án và phát triển khu dân cư đối với 2 vị trí xây dựng nhà máy điện hạt nhân. Đến nay, tỉnh đã được cấp 423 tỷ đồng từ nguồn vốn Trung ương và địa phương để thực hiện đầu tư kết cấu hạ tầng; đồng thời, đang triển khai xây dựng 18 hạng mục công trình kết cấu hạ tầng tại vùng ảnh hưởng bởi 2 dự án điện hạt nhân.

Cùng với đó, nhằm đào tạo nguồn nhân lực phục vụ nhu cầu phát triển điện hạt nhân, từ năm 2010, Bộ GD-ĐT đã cử 323 sinh viên (có 87 sinh viên người Ninh Thuận) đi học các chuyên ngành liên quan đến điện hạt nhân tại các trường đại học ở Liên bang Nga. Ngoài ra, từ năm 2016, Bộ GD-ĐT cũng đã làm việc với phía Nhật Bản để đào tạo 100 sinh viên từ trình độ đại học trở lên cho dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận 2. Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng đã triển khai thực hiện dự án đào tạo nguồn nhân lực cho các nhà máy điện hạt nhân cho 31 sinh viên.

Xác định lộ trình phát triển, tránh lãng phí

Theo Quyết định số 1319/QĐ-TTg ngày 10-11-2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tỉnh Ninh Thuận thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050: “Giữ các vị trí đã quy hoạch xây dựng các nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 làm đất dự trữ chiến lược lâu dài cho năng lượng, đảm bảo thuận lợi để thu hồi sau này khi có yêu cầu thực hiện các dự án quan trọng quốc gia. Quy hoạch để khai thác, sử dụng đất dự trữ chiến lược này hiệu quả, phù hợp quy định pháp luật và đảm bảo lợi ích của người dân,... quan tâm đầu tư nâng cấp, xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật thiết yếu, cấp bách phục vụ sản xuất và đời sống nhân dân trong vùng quy hoạch địa điểm xây dựng 2 nhà máy điện hạt nhân, như: giao thông, điện, cấp thoát nước, vệ sinh môi trường, các công trình giáo dục, phúc lợi xã hội,... đảm bảo đồng bộ, kết nối, liên thông với các khu vực xung quanh”.

Với mục tiêu phát triển điện hạt nhân nhằm đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững, đáp ứng mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, tỉnh Ninh Thuận kiến nghị 3 nội dung.

Cụ thể, hiện nay tỉnh Ninh Thuận đang triển khai đầu tư xây dựng 18 hạng mục công trình kết cấu hạ tầng tại 2 vị trí xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2 và có nguồn nhân lực được cử đi đào tạo chuyên sâu về điện hạt nhân nên cần xác định lộ trình phát triển cụ thể, nhằm tránh làm lãng phí nguồn lực đầu tư từ ngân sách nhà nước, nguồn lực đất đai.

UBND tỉnh Ninh Thuận đề nghị Bộ Công thương kiến nghị các cơ quan thẩm quyền Trung ương xem xét, có chủ trương thống nhất để thực hiện hiệu quả, đồng bộ, tạo niềm tin cho nhân dân khi triển khai chủ trương phát triển điện hạt nhân tại Ninh Thuận. Đồng thời, xây dựng, hoàn thiện các quy định pháp luật đầy đủ, chặt chẽ, đồng bộ, thống nhất và ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù để đảm bảo cơ sở pháp lý cho việc phát triển điện hạt nhân.

UBND tỉnh Ninh Thuận cho rằng, địa phương có tiềm năng về phát triển năng lượng, năng lượng tái tạo và được Chính phủ xác định là Trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước. Do đó, đề nghị Bộ Công thương trong quá trình triển khai chiến lược phát triển điện hạt nhân, cần nghiên cứu, đề xuất xây dựng Ninh Thuận thành "Trung tâm công nghiệp xanh, sạch", nhằm tạo lợi thế cạnh tranh cho tỉnh Ninh Thuận cũng như cho quốc gia trong phát triển kinh tế.