Những đồng đôla đánh cắp

Washington vẫn liên tiếp vận động hậu trường để các nước chủ nợ cũ xóa nợ cho Iraq (thời Saddam Hussein) nhưng không đề cập rõ ràng và công khai hóa việc sử dụng hàng tỉ đôla tịch thu được từ chế độ Saddam. Tiến trình chuyển giao quyền lực chớp nhoáng được tiến hành sớm hơn hai ngày (theo dự kiến là 30-6-2004) cũng chẳng nhắc đến vấn đề trên. Cùng lúc, quân đội Mỹ tại Iraq lại bị phanh phui chôm chỉa hàng triệu đôla…

• “Kho tàng” trong những thùng nhôm

Trung tuần tháng 4-2003, hai trung úy quân đội Mỹ tình cờ phát hiện một căn lều ngụy trang tại Baghdad, bên trong chứa đến 650 triệu USD tiền mặt, giấu trong 40 thùng nhôm hàn kín. Cùng lúc, tại một căn lều khác ở bờ sông Tigris, nơi trước kia chỉ dành cho viên chức cấp cao đảng Baath và Vệ binh cộng hòa, lính Mỹ cũng phát hiện 40 thùng nữa, chứa 160 triệu USD tiền mặt. Đến 11g trưa cùng ngày, lính thuộc Sư đoàn ba bộ binh Hoa Kỳ lại phát hiện hai căn lều, giấu ít nhất 84 thùng đựng khoảng 656 triệu USD.

Các thùng tiền được chất lên xe tải, được hộ tống đưa về bộ chỉ huy đoàn Mỹ đóng ở Baghdad. Số tiền khổng lồ này tất nhiên không nằm trong bất kỳ sổ sách ngân hàng nào của Iraq, do các cuộc chuyển khoản của chế độ Saddam Hussein đã bị Liên hợp quốc giám sát từ sau cuộc chiến vùng Vịnh lần một. Các bó tiền bọc trong bao nhựa ghi “Boston series”, “New York series”, “Richmond series”… (tương ứng chi nhánh Ngân hàng dự trữ liên bang Hoa Kỳ tại các thành phố trên). Thế là đã rõ, chế độ Saddam Hussein đã tích cóp được tài sản khổng lồ từ những giao dịch dầu, ngoài tầm kiểm soát Liên hợp quốc. Chuyện đáng nói ở đây là số tiền khổng lồ được quân đội Mỹ tịch thu được sau khi chiếm Baghdad bây giờ ở đâu?

Trung úy Matt Novak thú nhận mình đã “chôm” khá nhiều. Cùng một số lính Mỹ, Matt Novak đã không thể cưỡng lại việc “nhón" một ít đôla sau khi phát hiện gần 200 triệu USD (mệnh giá 100 USD) nằm trong một căn lều ở khu dinh cựu tổng thống Saddam. Trong buổi điều trần trước Cục Điều tra tội phạm quân đội (CID) tại bang Georgia, Matt Novak khai rằng mình cùng một số lính Mỹ đã lận khoảng 12 triệu USD! Novak cũng cho biết không ít lính Mỹ khác cũng chôm tiền nhưng không bị phát hiện.

Lầu Năm Góc và viên chức Bộ Tài chính Mỹ nói rằng số tiền bị phát hiện có lẽ được (chế độ Saddam) rút từ Ngân hàng trung ương Iraq vào vài ngày trước khi Baghdad sụp đổ và được hối hả chia ra giấu khắp nơi. Trên vài thùng tiền, còn có dấu “Ngân hàng quốc gia Jordan” và giấy tờ xuất tiền có chữ ký của chỉ huy lực lượng Vệ binh cộng hòa – trung tướng Mohammed Ibrahim, đề ngày 20-3-2003, tức ngày mà quân đội Mỹ tấn công Iraq. Ngay sau khi có tin phát hiện hàng trăm triệu đôla thời Saddam, Lầu Năm Góc nói rằng khoản tiền trên cũng như các tài sản bị tịch thu khác sẽ được dùng trang trải chi phí tái thiết Iraq. Theo nguồn tin Los Angeles Times (28-5-2004), tính đến trung tuần tháng 5-2004, 348 triệu USD đã được chi cho xây dựng và hỗ trợ nhân đạo; 308 triệu USD cho hoạt động cơ quan cấp bộ; 180 triệu USD cho chương trình phản ứng khẩn cấp; 90 triệu USD cho khí đốt…

Trở lại với Matt Novak. Đương sự cho biết mình tham gia chiến dịch truy lùng tiền Saddam chỉ bởi muốn có mặt trên truyền hình để làm vui lòng và hãnh diện cho gia đình ở Mỹ (!). Theo lời khai, đương sự cùng hai lính ngồi trên chiếc Humvee ôm súng canh phòng, trong khi hai trung úy khác lục tìm vũ khí giết người hàng loạt. Tuy nhiên, họ để ý một căn lều gần bên. Novak cho biết mình cùng trung úy Jamal Mann và binh nhì Jeffrey Moyer dùng xà beng nạy chân tường rồi dùng hòn đá đập vỡ ống khóa cửa. Bên trong, họ phát hiện hàng chục thùng nhôm. Novak tò mò nạy một thùng. Thật bất ngờ, bên trong toàn tiền, với những bó 100 USD cột bằng dây thun.

Trong biên bản khai, Novak viết: “Hàng loạt điều xuất hiện trong tâm trí tôi. Ba đứa con, người vợ, một tương lai khi không còn trong quân đội. Khi cái thùng thứ nhất được mở, tôi có cảm giác mọi thứ đều tuột khỏi sự kiểm soát”. Trong biên bản lời khai, Jamal Mann viết: “Điều đầu tiên tôi nghĩ khi thấy tiền có lẽ là tôi từ nay đã có thể đóng học phí, giúp gia đình bớt khổ và thanh toán một số hóa đơn”. Thế là gần như lập tức, không ai bảo ai, mạnh ai nấy lận tiền vào bụng và chẳng hề nghĩ đến hậu quả.

Công lý được thực thi  như thế nào?

Khi mọi việc xong xuôi, bọn Novak báo về ban chỉ huy, cho biết vừa phát hiện vài thùng tiền của Saddam Hussein. Tuy nhiên, khi đến hiện trường, các sĩ quan chỉ huy nhận ra có sự gian trá. Novak cho biết khi các sĩ quan đến, mình vẫn còn một tờ 100 USD trong túi quần và vội vàng nhét vào khe xe tải. Thật xui cho nhóm Novak, các sĩ quan lục soát khu vực và tìm được 600.000 USD tại gốc cây; 300.000 USD khác trong thùng lạnh xe tải. Trung tá Philip deCamp chất vấn bọn Novak và đọc lệnh bắt giam. Bị nhốt vài ngày, Novak kể rằng mình phải trải qua thời khắc tội lỗi và nhục nhã. “Lương tâm tôi như bị xé nát. Nếu không vì vợ và bọn trẻ, tôi đã kê súng bắn mình vỡ sọ”.

Cuối cùng, Novak viết bản cung khai, thú nhận mọi việc, không quên nêu tên hai sĩ quan Greenley và Wilson như là đồng phạm. Sau đó, Novak dẫn thanh tra CID đến con lạch và người ta vớt lên hai thùng, chứa 8 triệu USD. Họ cũng thu hồi 178.000 USD giấu trong bụi cây.

Trong khi đó, Mann khai rằng mình đã nhanh chóng nhờ người quen chuyển 12 phong bì (mỗi cái chứa 600 - 700 USD) cho mẹ và bốn người thân ở Newark (New Jersey). Nhân viên bưu điện Newark đã kịp tịch thu các phong bì cùng lá thư ngắn gọn với hàng chữ “I love u”. New York Times (28-6-2004) cho biết, ngày 22-4-2003, Darnell Emanuel dẫn thanh tra CID đến cái lỗ mà mình cùng Greenleychôn thùng tiền, chứa 3,8 triệu USD. Nhóm Novak thật ra đã cố hối lộ thanh tra để bưng bít sự việc. Theo thanh tra CID, một túi nhựa thức ăn chứa khoảng 275.000 USD (giấy 100 USD) đã bị ai đó lén đặt trên bàn làm việc của viên sĩ quan điều hành lực lượng phản ứng nhanh, cùng bức thư ghi: “Phần còn lại nằm trong ống cống”…

Công lý đã được thực thi như thế nào đối với nhóm Novak? Hầu hết đều bị phạt không gì hơn là thư khiển trách hoặc tước lon. Với Novak, sự mỉa mai nằm ở điều mà các sĩ quan mình yêu cầu làm trước và sau khi “kho tàng” Saddam Hussein được tìm thấy. Kể với phóng viên Los Angeles Times, Novak cho biết mình từng được yêu cầu hoặc được khuyến khích chôm máy tính, máy in, dụng cụ văn phòng, thiết bị điện… từ tư dinh và công sở Iraq. Thậm chí sau khi bị kết án ăn cắp 12 triệu USD, Novak kể rằng mình vẫn bị yêu cầu thực hiện “chiến dịch” tháo sạch thiết bị điện cũng như thiết bị vệ sinh từ các dinh tổng thống của Saddam Hussein để cung cấp cho đơn vị mình khi nó được thuyên chuyển từ Baghdad đến Fallouja.

Chỉ vài ngày trước khi hàng đống tiền Saddam Hussein được phát hiện nhiều nơi khắp Baghdad, vài lính Mỹ nhận thấy một bức tường trong khu tư dinh Saddam đã bị phá sập và cánh cửa căn lều bị đập vỡ. Liệu có phải nơi này từng giấu hàng triệu đôla? Nếu thế, nó bị ai lấy đi rồi? Novak cho rằng chi tiết trên cho thấy dường như còn có hàng triệu đôla nữa vẫn còn bị “thất lạc”…

LÊ THẢO CHI