Những tiết lộ từ quyển Legacy of Ashes: The History of the CIA của nhà báo New York Times Tim Weiner (sẽ phát hành vào ngày mai 31-7) tiếp tục cung cấp thêm nhiều thông tin có thể chưa từng biết về Cơ quan Tình báo trung ương Hoa Kỳ (CIA). Ít người hình dung rằng cơ quan có ngân sách 44 - 48 tỷ USD/năm với 17.000 nhân viên này từng và tiếp tục trong tình trạng bi thảm đến vậy…
Di sản từ đống tro tàn
Nhà báo Tim Weiner đã mất 20 năm để viết Legacy of Ashes
Ngay thời điểm hiện tại, ít nhất hai vụ xử liên quan CIA đang được thực hiện tại Italia và Đức, quy kết một số viên chức CIA tội bắt cóc công dân, đưa đến Ai Cập và Jordan trong những nhà tù mật (nhiều người sau đó “mất tích” vĩnh viễn!). Nhân vật thứ ba trong CIA, Kyle “Dusty” Foggo, cũng đang bị xử tại Mỹ, tội tham nhũng trong các vụ đấu thầu cho CIA.
Chưa hết, Bộ phận giám sát tình báo (IOB, hoạt động độc lập và trực thuộc tổng thống, được Tổng thống Gerald Ford thành lập cách đây 30 năm nhằm theo dõi đạo đức nhân viên - viên chức CIA) hiện gần như chẳng làm gì.
Theo nguyên tắc, IOB phải báo cáo cho Bộ Tư pháp bất kỳ hành vi lạm quyền hoặc sai trái nào từ CIA. Tuy nhiên, trên Washington Post (15-7-2007), tác giả John Solomon cho biết IOB không hề điều tra hoặc báo cáo gì cho Bộ Tư pháp trong 5 năm rưỡi đầu tiên nhiệm kỳ Tổng thống Bush - như tường trình Quốc hội gần đây của đại diện Bộ Tư pháp, trong khi CIA liên tục bị phanh phui hàng loạt xì căng đan bắt cóc người nước ngoài trong cuộc chiến chống khủng bố.
Trong thực tế, mãi đến năm 2003, nội các Bush mới bổ nhiệm thành viên IOB (chủ yếu rút từ Ban cố vấn tình báo đối ngoại trực thuộc tổng thống, nơi tư vấn tổng thống chính sách tình báo hải ngoại). IOB hiện nằm dưới sự chỉ huy của Stephen Friedman (nguyên cố vấn kinh tế của Tổng thống Bush); ba thành viên còn lại gồm Don Evans (nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại, bạn thân Bush), cựu đô đốc David Jeremiah và luật sư Arthur B. Culvahouse.
Nhà báo Tim Weiner đã mất 20 năm để hoàn thành quyển Legacy of Ashes: The History of the CIA (Di sản từ đống tro tàn - lịch sử CIA). Từng đọc hơn 50.000 tài liệu chính phủ - hầu hết từ CIA, Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao, Weiner từng nhiều lần gây sức ép khiến CIA phải tung ra các bộ tài liệu giải mật trong năm 2005 và 2006.
Ông đã đọc hơn 2.000 biên bản ghi âm của các sĩ quan tình báo, giới ngoại giao, thậm chí lính Mỹ và bản thân cũng trực tiếp phỏng vấn hơn 300 viên chức đương nhiệm cũng như nghỉ hưu của CIA, trong đó có 10 cựu giám đốc CIA.
Các tài liệu mật được Weiner tiếp cận đã lần đầu tiên soi rọi nhiều hoạt động CIA gần như chưa từng biết tại Pháp và Italia thập niên 1940-1950; tại Triều Tiên thập niên 1950; tại Indonesia năm 1958; tại Tây Tạng thập niên 1950-1960; tại Congo, CH Dominica và Lào thập niên 1960… Tháng 5-2003, sau thời gian dài trì hoãn, cuối cùng Chính phủ Mỹ đã tung ra tài liệu liên quan Tổng thống Dwight D. Eisenhower trong vụ chính biến Guatemala năm 1954.
Theo Weiner, lịch sử CIA là lịch sử của những vụ “đấm mõm”; bắt đầu từ mùa bầu cử Italia vào tháng 4-1948 (một năm sau khi CIA chính thức được thành lập), khi CIA tung tiền cho kế hoạch tranh cử của các chính trị gia Italia lẫn nhiều linh mục thuộc nhóm Hành động Công giáo - cánh chính trị của Vatican thời điểm đó.
Nhiều va li tiền được bí mật trao tay trong khách sạn bốn sao Hassler. Kết quả, đảng Dân chủ Thiên Chúa giáo Italia thắng cử và thành lập một chính phủ không có thành viên cộng sản. Từ đó, “cuộc tình” với Dân chủ Thiên Chúa giáo (Italia) nảy nở và CIA tiếp tục tài trợ cho nhiều chiến dịch tranh cử khác tại nước này suốt 25 năm sau.
Tổng cộng, CIA chi ít nhất 65 triệu USD cho chính khách Italia. Để tranh thủ ủng hộ Mỹ tại châu Âu, CIA tung tiền cho một số tờ báo, tạp chí như Der Monat (Đức); hoặc Encounter (Anh), khuyến khích và cổ xúy phong trào chủ nghĩa ấn tượng để lấn át chủ nghĩa hiện thực xã hội của Liên Xô. Tổng cộng, CIA tài trợ cho hơn 2,5 triệu quyển sách và tạp chí chuyên ngành tại châu Âu…
Che đậy thất bại
Trong Legacy of Ashes, một trong những thông tin thú vị mà tác giả Tim Weiner thuật lại là những vụ che đậy thất bại của CIA. Khi Trung Quốc bắt đầu có tiếng nói trong cuộc chiến Triều Tiên, CIA đã thả 212 điệp viên vào Mãn Châu. Tuy nhiên, chỉ trong vài ngày, 101 người đã bị giết và 111 người khác bị “thộp”.
Tất nhiên CIA không hề hé môi về thất bại ê hề này. Chánh văn phòng CIA tại Seoul, Albert R. Haney, không bao giờ nghĩ rằng hàng trăm điệp viên tưởng chừng làm việc cho ông lại đang báo cáo mọi chi tiết điệp vụ cho sĩ quan tình báo Bắc Triều Tiên! Và một trong những nhiệm vụ cuối cùng của Haney tại bán đảo Triều Tiên là giám sát cuộc trao đổi tù binh, trong đó có vụ đưa một sĩ quan thủy quân lục chiến Mỹ bị thương về nước.
Cậu lính Mỹ đó chính là con của ngài giám đốc CIA Allen Dulles! Để tỏ lòng biết ơn, Allen Dulles bổ nhiệm Haney làm chỉ huy chương trình chiến dịch mật trong đó có điệp vụ lật đổ Chính phủ Jacobo Arbenz (Guatemala) vào năm 1954. Cần nói thêm, vụ chính biến mà CIA can thiệp đã dẫn đến cái chết của 200.000 thường dân trong 40 năm nội chiến đẫm máu tại Guatemala…
Liên quan Iraq, tác giả Tim Weiner cũng tiết lộ rằng CIA từng móc nối với viên chức Iraq (thời Saddam Hussein) trong khi họ chưa bao giờ thừa nhận điều này. Thông qua kênh trung gian Pháp, CIA từng được Ngoại trưởng Iraq Naji Sabri cho biết Saddam không hề có chương trình vũ khí hóa sinh….
Lê Thảo Chi
