Trả lời kiến nghị của cử tri nhiều tỉnh thành về công nghệ xử lý và giám sát việc xử lý chất thải tại nhà máy Nhiệt điện Duyên Hải và các nhà máy nhiệt điện than (NMNĐT) đang vận hành ở Việt Nam, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, các NMNĐT hiện nay chủ yếu sử dụng công nghệ là ngưng hơi truyền thống với thông số hơi dưới tới hạn và cận tới hạn, do nguồn than sử dụng trong nước có chất lượng thấp (nhiệt trị, hàm lượng chất bốc thấp).
Trong khi đó, tại các quốc gia phát triển như: Mỹ, Nhật Bản, EU đã triển khai và áp dụng công nghệ lò hơi siêu tới hạn và trên siêu tới hạn, sử dụng các loại than chất lượng tốt, có độ tro từ thấp đến cao, hiệu suất cao. Những điều này mang lại nhiều lợi ích như: giảm chi phí vận hành, giảm phát thải khí CO2 gây hiệu ứng nhà kính, giảm phát thải thông thường, tiết kiệm các nguồn năng lượng nhờ giảm lượng tiêu thụ. Để có thể sử dụng được công nghệ siêu tới hạn và trên siêu tới hạn đối với các NMNĐT ở Việt Nam đòi hỏi chúng ta phải làm chủ được công nghệ, vốn đầu tư lớn và than có hàm lượng chất bốc cao (than nước ta có hàm lượng chất bốc thấp).
Một trong những vấn đề nhức nhối nhất về môi trường hiện nay tại các NMNĐT là xử lý nước thải, khí, bụi thải, xử lý tro xỉ thải, Bộ Tài nguyên và Môi trường nêu rõ.
Cụ thể, đối với nước thải, các nhà máy sử dụng Clo, một số hóa chất để tiêu diệt hà hến và các loài thực vật bám vào đường ống, việc này nếu không kiểm soát chặt chẽ và tối ưu việc cho hóa chất sẽ gây những ảnh hưởng lớn đối với môi trường tiếp nhận; sự cố hư hỏng các thiết bị bơm, thiết bị lọc của các hệ thống xử lý nước thải sẽ gây ảnh hưởng tới môi trường nếu không lưu trữ tạm thời mà thải thẳng ra môi trường. Đáng lưu ý, sự cố rò rỉ dầu trong quá trình sửa chữa thiết bị, rò rỉ tại bồn dầu, dầu rò rỉ có thể hòa lẫn vào nước mưa chảy tràn sẽ gây ô nhiễm môi trường nếu xả thẳng ra môi trường tự nhiên khi chưa có biện pháp xử lý.
Đối với khí thải, bụi thải, trong quá trình khởi động, chạy thử nhà máy nhiệt điện hoặc vận hành nhà máy với công suất nhỏ hơn 40% công suất thiết kế, nhiều NMNĐT sử dụng dầu FO, HFO để đốt nên không đưa được hệ thống lọc bụi tĩnh điện vào hoạt động trong thời gian này, đã gây ô nhiễm bụi và ảnh hưởng tới dân cư khu vực xung quanh và gây ra các khiếu kiện. Bên cạnh đó, bụi phát sinh tại khu vực silo tro bay có thể xảy ra khi hệ thống trộn ẩm tro làm việc không hiệu quả, gây ô nhiễm bụi cục bộ tại khu vực silo tro bay. Đó là chưa kể quá trình bốc dỡ than tại khu vực cảng than bằng gầu ngoạm có thể xảy ra trình trạng than rơi vãi tại khu vực cảng than. Than rơi vãi có thể cuốn vào nước mưa chảy tràn, gây ảnh hưởng tới môi trường nước tại khu vực.
Đối với than và tro, xỉ thải, hầu hết lượng tro xỉ không bán được, thải trực tiếp ra bãi thải tro xỉ. Tác động môi trường có thể xảy ra như chiếm diện tích lớn để lưu giữ, có thể rò rỉ nước từ bãi thải xỉ ra ngoài môi trường (trường hợp thải xỉ ướt), bụi phát sinh trong quá trình vận chuyển từ NMNĐT đến bãi thải xỉ bằng xe tải hoặc tại khu vực bãi thải xỉ nếu không có biện pháp kiểm soát (trường hợp thải xỉ khô). Trong thời gian vừa qua, tại một số trung tâm điện lực (Vĩnh Tân, Duyên Hải) có phát sinh một số vấn đề môi trường liên quan đến việc xử lý tro xỉ. Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 2 thời gian đầu mới đưa vào vận hành thử nghiệm có xảy ra một số sự cố môi trường liên quan vận chuyển tro xỉ thải, bãi xỉ (xỉ thải ở bãi thải xỉ bị gió biển thổi gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến người dân xung quanh bãi thải).
Trong thời gian tới, để kiểm soát vấn đề ô nhiễm môi trường tại các NMNĐT, Bộ Tài nguyên và Môi trường khẳng định sẽ thắt chặt hơn nữa công tác đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đối với các dự án NMNĐT và buộc chủ dự án phải tuân thủ đúng, đầy đủ các nội dung trong báo cáo ĐTM được phê duyệt. Đồng thời, đề nghị Bộ Xây dựng sớm ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn để tái sử dụng tro, xỉ làm vật liệu xây dựng (gạch, xi măng, bê tông, san lấp) theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 1696/QĐ-TTg ngày 23/9/2014 để giải quyết tồn trữ tro xỉ tại của các trung tâm điện lực/NMĐT. Bộ cũng sẽ phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong việc thanh tra, kiểm tra đối với các NMNĐT, kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm về bảo vệ môi trường để chấn chỉnh công tác bảo vệ môi trường tại các cơ sở này.
