Từ đầu năm đến nay, công an các huyện, thị xã Đại Lộc, Điện Bàn, Duy Xuyên, Thăng Bình (tỉnh Quảng Nam) liên tiếp bắt nhiều vụ khai thác cát trái phép với tổng sản lượng hàng trăm mét khối.
Mới đây nhất, cuối tháng 3-2019, Công an xã Duy Vinh, huyện Duy Xuyên đã bắt quả tang ghe của ông Võ Văn Thương (trú xã Bình Đào, Thăng Bình) khai thác cát trái phép tại khu vực thôn Trà Đông với tang vật 13,5m3 cát.
Người dân thôn Giảng Hòa, xã Đại Thắng, Đại Lộc, Quảng Nam kéo ra bờ sông Thu Bồn, đoạn chảy qua thôn để phản đối doanh nghiệp khai thác cátCách đó vài ngày, lực lượng Cảnh sát đường thủy cũng đã bắt 5 ghe máy khai thác cát trái phép với khối lượng hơn 50m3 cũng trên sông Thu Bồn… Đây chỉ là những con số ít ỏi trong hàng chục vụ khai thác cát trái phép trên hệ thống 2 con sông Vu Gia – Thu Bồn mà các lực lượng chức năng đã hoặc không phát hiện thời gian qua.
Nhiều hộ dân sống ven sông cho biết, tình trạng khai thác cát lén lút chủ yếu ban đêm, thời gian diễn ra rất nhanh khoảng từ 30 – 60 phút, nên một số trường hợp khi người dân báo lực lượng chức năng đến thì ghe đã rời đi.
Trên sông Vu Gia - Thu Bồn chảy qua Đại Lộc, Duy Xuyên, Điện Bàn hiện có 29 mỏ khoáng sản cát, sỏi được cấp phép và khoảng 50 điểm tập kết cát Đến nay, tỉnh Quảng Nam đã cấp, ban hành hơn 50 giấy phép, quyết định hoạt động khoáng sản. Hiện toàn tỉnh còn khoảng 125 giấy phép tham dò, khai thác khoáng sản còn hiệu lực, trong đó, 35 mỏ cát, sỏi xây dựng.
Riêng trên sông Vu Gia - Thu Bồn chảy qua Đại Lộc, Duy Xuyên, Điện Bàn hiện có 29 mỏ khoáng sản cát, sỏi được cấp phép và khoảng 50 điểm tập kết cát. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng giấy phép khai thác không đúng theo phương án được duyệt, khai thác không đúng giờ quy định, không cắm mốc hoặc cắm mốc không đầy đủ, không đảm bảo an toàn khi vận chuyển cát…
Chưa kể, không ít mỏ dù đã hết thời hạn khai thác vẫn lén lút hoạt động. Còn chính quyền địa phương cấp cơ sở một số nơi thì buông lỏng quản lý, thiếu kiên quyết trong kiểm tra, xử lý, kể cả có biểu hiện dung túng, bao che…
Loay hoay tìm giải pháp
Tại cuộc họp báo tháng 3-2019 vừa qua, trong báo cáo tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Nam, lãnh đạo tỉnh Quảng Nam cũng đã nhấn mạnh đến việc quản lý lĩnh vực khai thác tài nguyên khoáng sản. Đồng thời, chỉ đạo các địa phương, sở ngành liên quan tăng cường công tác tuần tra quản lý cũng như siết chặt tình trạng khai thác khoáng sản trái phép.
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Sáu, Chủ tịch UBND xã Duy Vinh (huyện Duy Xuyên), rất khó quản lý tình trạng khai thác cát trái phép trên địa bàn vì hoạt động của các ghe thường xuyên diễn ra vào ban đêm và ở những vùng giáp ranh với các địa phương khác.
“Các đối tượng hút cát dưới nhiều hình thức tinh vi như hoạt động lúc đêm khuya, trong khi lực lượng tuần tra kiểm soát địa phương mỏng, yếu chuyên môn nghiệp vụ… Chưa kể, một số ghe trang bị các thiết bị hỗ trợ giảm thanh, lắp đặt máy móc công suất lớn, kéo dài hệ thống ống hút…”, ông Sáu bất lực.
Thời gian tới, các doanh nghiệp và chủ bến bãi phải lắp đặt camera giám sát tại vị trí mỏ và tại bến bãi tập kết để lưu trữ thông tin, số liệu liên quan phục vụ cơ quan quản lý Nhà nước kiểm tra, giám sát Văn bản nêu rõ: Tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép vẫn chưa chấm dứt trên các địa bàn: Đại Lộc, Điện Bàn, Duy Xuyên. Các đối tượng lợi dụng địa hình sông nước, khu vực giáp ranh, đêm tối khó kiểm soát để hoạt động khai thác cát trái phép và sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi để theo dõi, đối phó với các cơ quan chức năng.
Đặc biệt, tình trạng bao che, tiếp tay của một bộ phận cán bộ chức năng trong bộ máy cơ quan Nhà nước và chủ doanh nghiệp được cấp phép vẫn còn xảy ra, dẫn đến một số bến, bãi không có giấy phép, hồ sơ môi trường, không nằm trong quy hoạch vẫn ngang nhiên hoạt động. Việc đăng ký, đăng kiểm, quản lý người và phương tiện vận tải cát sỏi trên sông còn nhiều bất cập…
Để khắc phục tình trạng này, theo ông Trần Úc, Chủ tịch UBND thị xã Điện Bàn, ngoài công khai các số điện thoại “Đường dây nóng bảo vệ tài nguyên khoáng sản”, địa phương cũng đã tăng cường tập trung kiểm tra khâu chấp hành của chủ bến bãi được cấp phép hoạt động; xử lý đóng cửa bến bãi không phép và chủ bến bãi không tuân thủ nghiêm các quy định.
Theo thống kê, kể từ ngày 15-6-2018 đến hết quý I-2019, các cơ quan chức năng của thị xã đã kiểm tra, phát hiện và xử lý 40 trường hợp tổ chức, cá nhân vi phạm trong hoạt động khai thác khoáng sản, trình cấp thẩm quyền xử phạt nộp ngân sách 505,5 triệu đồng.
Ông Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, ngoài tăng cường tuần tra kiểm soát, thời gian tới, các doanh nghiệp và chủ bến bãi phải lắp đặt camera giám sát tại vị trí mỏ và tại bến bãi tập kết để lưu trữ thông tin, số liệu liên quan phục vụ cơ quan quản lý nhà nước kiểm tra, giám sát.
