Nhấn mạnh đến một trong những ý nghĩa quan trọng của việc này, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi đã không ít lần khẳng định, việc sắp xếp khu phố, ấp có vai trò rất lớn trong việc mở rộng dân chủ tại cơ sở.
Không thể phủ nhận những giá trị, hiệu quả mà mô hình bộ máy cũ đã mang lại trong gần 4 thập niên, ở đó các tổ chức khu phố - ấp, tổ dân phố - tổ nhân dân có vai trò quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ chính trị ở địa phương, đặc biệt là lực lượng tổ dân phố - tổ nhân dân đã không quản ngại khó khăn, hiểm nguy để cùng thành phố vượt qua các làn sóng đại dịch Covid-19. Nhưng trên thực tế, việc có hai cấp tổ chức dưới phường, xã, thị trấn đã phần nào hoạt động thiếu hiệu quả, gây nên tình trạng hành chính hóa, lạm quyền, hoạt động không đúng nhiệm vụ, quyền hạn của các cấp. Trong tình hình phát triển của thành phố, mô hình này đã không còn phù hợp.
Sau quá trình sắp xếp, bộ máy hành chính TPHCM từ 25.377 tổ chức xuống còn 3.654 khu phố và 1.207 ấp, không còn tổ dân phố - tổ nhân dân. Đi kèm với đó là kinh phí hoạt động của bộ máy cơ sở này sẽ giảm nhiều, tiết kiệm được vài chục tỷ đồng mỗi năm cho ngân sách thành phố. Nhưng quan trọng hơn hết là bộ máy đạt được mục đích cuối cùng là tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn.
Việc sắp xếp lại tổ chức khu phố, ấp là một bước quan trọng trong việc phát triển đô thị và cải thiện dịch vụ hành chính công lẫn chất lượng sống của người dân. Việc tinh gọn lại chỉ còn một cấp duy nhất là khu phố tại địa phương sẽ giúp bộ máy cấp cơ sở gọn nhẹ, hoạt động hiệu quả.
Qua đó, phát huy tính tự quản, vận động của nhân dân, từ đó tinh giảm hợp lý đầu mối, bỏ cấp trung gian, thúc đẩy xây dựng chính quyền điện tử. Với mô hình tổ chức mới này ở cơ sở, thời gian tới TPHCM sẽ tiếp tục phát huy mô hình khu dân cư tự quản, chung cư tự quản cùng với chính quyền địa phương giữ gìn an ninh, trật tự, chăm lo cho người dân. Đồng thời phát huy vai trò làm chủ của nhân dân, phát huy tinh thần “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.
Khi các khu phố, ấp mới đã dần đi vào hoạt động ổn định và phù hợp với cộng đồng dân cư, tại từng nơi này vẫn có thể tiếp tục xây dựng, phát triển triển khai Không gian văn hóa Hồ Chí Minh để lan tỏa hơn trong cộng đồng dân cư những đặc trưng tính cách, tình cảm, hồn cốt của con người TPHCM. Ở đó, văn hóa Hồ Chí Minh hiện hữu, để bất cứ ai khi đến thành phố sẽ cảm nhận được đây là thành phố vinh dự được mang tên Bác kính yêu.
