Cùng dự có Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, hơn 300 thầy giáo, cô giáo, đại diện cho hàng ngàn thầy giáo, cô giáo đã trực tiếp giảng dạy tại các Trường HSMN trên đất Bắc và hơn 3.000 HSMN đã từng học tập ở các Trường HSMN trên đất Bắc.
Năm 1954, sau khi hiệp định Geneva được ký kết, hòa bình được lập lại ở miền Bắc, thực hiện hiệp định Geneva về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình tại Việt Nam, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề ra chủ trương đào tạo cán bộ cho cách mạng miền Nam, cho cả nước. Đây là những "hạt giống đỏ" của miền Nam được đào tạo, bồi dưỡng nhằm phục vụ cho sự nghiệp của đất nước sau này. Thời kỳ đó, HSMN phải mang ba lô, võng nằm vượt Trường Sơn như lớp lớp cha anh. Từ năm 1954 – 1975, có hơn 32.000 học sinh đã học tập trong hệ thống hàng chục trường miền Nam nội trú trên nhiều tỉnh, thành miền Bắc.
Để nuôi dạy học sinh miền Nam, Đảng và Chính phủ đã cho lập các Trường HSMN. Hệ thống trường rất đa dạng, phù hợp với từng lứa tuổi, từng đối tượng từ mẫu giáo cấp 1, cấp 2, cấp 3 và bổ túc văn hóa, có cả trường cho con em đồng bào các dân tộc miền núi… Đội ngũ thầy giáo, cô giáo, cán bộ quản lý, phục vụ được tuyển chọn từ những lực lượng ưu tú của ngành giáo dục và các địa phương.
Có thể nói trong hoàn cảnh miền Bắc còn muôn vàn khó khăn, lại phải tập trung dồn toàn bộ nguồn lực cho sự nghiệp giải phóng miền Nam thì những gì tốt đẹp nhất về nguồn lực trí tuệ, về con người, cơ sở vật chất của miền Bắc thời đó đều ưu tiên dành cho HSMN. Nhiều thế hệ HSMN vừa học xong lớp 10 đã tình nguyện xông pha chiến trường, nhiều người đã anh dũng hy sinh ở lứa tuổi thanh xuân. Sự cống hiến đó đã làm rạng rỡ truyền thống vẻ vang HSMN tuyệt đối trung thành, xả thân, ân nghĩa, tài hoa.
Tiếp nối truyền thống vẻ vang của các thế hệ HSMN đi trước, HSMN lớp sau đã không ngừng phấn đấu rèn luyện được Đảng tin yêu, được nhân dân tín nhiệm. Hàng chục đồng chí nguyên là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng giữ cương vị chủ chốt của các bộ ban ngành ở Trung ương, nhiều đồng chí là thành viên Chính phủ, lãnh đạo tỉnh và thành phố, nhiều nhà khoa học, nhiều văn nghệ sĩ, nhà thơ, nhà báo nổi tiếng.
Đặc biệt ở thời kỳ đổi mới toàn diện đất nước, rất nhiều những hạt giống đỏ HSMN đã khẳng định tên tuổi của mình trên mặt trận phát triển kinh tế, làm giàu cho đất nước. Hiện tại, nhiều HSMN vẫn đang đảm nhận những trọng trách rất quan trọng như Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình...
Phát biểu tại buổi gặp mặt, bày tỏ xúc động được gặp lại các thầy cô, những cán bộ, các anh chị và bạn bè “đã một thời quây quần, gắn bó bên nhau dưới mái trường HSMN trên đất Bắc”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết, nhờ sự yêu thương, chăm nom, nuôi dạy đặc biệt của Đảng, của Chính phủ, của nhân dân và sự phấn đấu rèn luyện không ngừng của bản thân, đội ngũ hơn 32.000 HSMN phần đông đã có những bước trưởng thành vượt bậc, có những đóng góp hết sức xứng đáng cho sự nghiệp giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, thống nhất đất nước và xây dựng Tổ quốc.
Thủ tướng khẳng định, thời gian đã trôi qua sau 65 năm kể từ ngày các HSMN đặt chân lên đất Bắc, đã gần 45 năm kể từ ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, hôm nay nhìn lại, nhưng có thể khẳng định rằng Trường HSMN trên đất Bắc là một trong những mô hình giáo dục thành công của nền giáo dục và đào tạo cách mạng của nước ta. Đó cũng là một trong những tinh hoa quý báu của nền giáo dục nước nhà. Từ thành công của mô hình giáo dục trường thiếu sinh quân, đặc biệt là thành công của các hệ thống Trường HSMN trên đất Bắc đã cho chúng ta nhiều bài học về giáo dục, chăm lo chuẩn bị nguồn lực con người, đào tạo các thế hệ cách mạng cho đời sau. Đó là bài học về tầm nhìn chiến lược, mục tiêu đào tạo và tổ chức điều hành.
Theo Thủ tướng, thực hiện nguyên lý giáo dục toàn diện, học đi đôi với hành, nhà trường gắn liền với xã hội, từ tình thương yêu của người thầy, xây dựng nên tình thầy trò sâu nặng, nhân tố quyết định để dạy tốt, học tốt, chúng ta không thể đòi hỏi ngành giáo dục đào tạo ngày nay phải sao chép mô hình nuôi dạy HSMN cách đây mấy chục năm.
“Nhưng những thành tựu ấy, những bài học ấy gợi mở cho chúng ta cách suy nghĩ để quyết tâm đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI”, Thủ tướng phát biểu.
Từ sự trưởng thành dưới mái trường HSMN, Thủ tướng cho rằng, đối với học sinh, nhân vật trung tâm, nhà trường ngày hôm nay không chỉ cần dạy kiến thức, dạy kỹ năng sống mà còn phải biết truyền cảm hứng, gợi mở tư duy. Ngành giáo dục đào tạo Việt Nam đã có những bước trưởng thành vượt bậc, hiện nay cùng với cải cách sách giáo khoa, phải tập trung xây dựng đội ngũ giáo viên. Chính những phẩm chất đạo đức cao quý, năng lực chuyên môn và lối sống của người thầy có ảnh hưởng vô cùng to lớn đến sự hình thành nhân cách, lối sống của học sinh.
Cùng với đó, phải đổi mới và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý giáo dục. Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý thạo việc, có năng lực điều hành, có tâm trong sáng, đi sát thực tế, lắng nghe đồng nghiệp và nhân dân. Coi trọng tổng kết kinh nghiệm, hết lòng vì sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ. “Cần có hình thức đào tạo sáng tạo, phù hợp, nhất là đội ngũ cán bộ kế cận ở các cấp, đào tạo lực lượng lao động có kỹ năng trong cuộc cách mạng 4.0. Đặc biệt là về phương cách nuôi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc của người Việt Nam”, Thủ tướng gợi mở.
Song song đó, chú trọng công tác thanh tra giáo dục, nhanh chóng khắc phục, xử lý nghiêm các hiện tượng tiêu cực đang gây bức xúc trong xã hội như lạm thu, gian lận trong thi cử, bằng cấp giả, chạy học hàm, học vị…