Mất đất, mất rừng
Thâm nhập thực tế, chúng tôi ghi nhận tại khoảnh 4, tiểu khu 1064 (khu vực núi Cheng Leng, xã HBông, huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai) có vạt rừng rộng lớn bị đốn hạ, cây rừng nằm chồng chất lên nhau, có cây đường kính gần 40cm.
Theo UBND huyện Chư Sê, khu vực rừng bị phá trên được phát hiện cách đây gần 2 tháng với diện tích 2,5ha, thuộc quy hoạch rừng phòng hộ, do BQLRPH Ayun Pa quản lý. Trên diện tích bị chặt hạ này có tổng cộng 336 cây các loại dầu, cà chít, căm xe, vừng, gòn, gáo… với khối lượng lâm sản thiệt hại 18,7m3. Thời điểm phát hiện, không xác định được đối tượng vi phạm.
Ông Nay Rcom Jem, Trưởng BQLRPH Ayun Pa, thừa nhận ngoài 2,5ha rừng bị phá nói trên, tại núi Cheng Leng còn có hơn 130ha đất do đơn vị quản lý cũng bị người dân lấn chiếm để canh tác nông nghiệp. Việc lấn chiếm đất rừng đã diễn ra từ hàng chục năm trước và kéo dài đến nay.
Ông Nay Rcom Jem còn cho biết, liên quan đến việc để diện tích đất trên đỉnh Cheng Leng bị xâm chiếm, BQLRPH Ayun Pa đã kỷ luật khiển trách 5 viên chức, kiểm điểm rút kinh nghiệm 2 viên chức khác.
Theo các kết luận thanh tra của Thanh tra tỉnh Gia Lai trong thời gian qua, diện tích đất lâm nghiệp do BQLRPH Ia Hội quản lý bị lấn chiếm hơn 882ha; trong đó, đất lâm nghiệp có rừng 166ha, đất chưa trồng rừng hơn 715ha.
Tại BQLRPH Bắc Biển Hồ, diện tích đất lâm nghiệp bị lấn chiếm, mất quyền sử dụng là hơn 2.400ha và thiệt hại 278ha rừng. Tại BQLRPH Ia Grai, đơn vị đã để mất, cháy 360ha và bị chết 119ha rừng. Còn tại thị xã An Khê, diện tích rừng thuộc sự quản lý của BQLRPH Bắc An Khê bị người dân lấn chiếm đến hơn 1.100ha.
Lập khống chứng từ
Tại các BQLRPH còn tồn tại nhiều sai phạm như chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng trên diện tích không có rừng. UBND huyện Chư Sê cho biết, trên khu vực núi Cheng Leng (địa giới xã HBông), trong 2 năm 2015 và 2016, BQLRPH Ayun Pa đã chi trả tiền khoán bảo vệ rừng (200.000 đồng/ha/năm) cho diện tích hơn 35ha đất… không có rừng.
Đến năm 2017, đơn vị này vẫn lên kế hoạch khoán bảo vệ cho diện tích rừng nói trên nhưng chưa kịp chi trả thì bị phát hiện. Trả lời về việc có hay không việc trục lợi khi giao khoán bảo vệ rừng trên diện tích đất không có rừng, ông Nay Rcom Jem cho rằng: “Diện tích rừng giao khoán cho dân nằm xen kẽ với diện tích nương rẫy cũ. Người dân họ tự lấn chiếm cho rộng thêm. Tôi thừa nhận BQLRPH Ayun Pa không cập nhật kịp thời diện tích bị lấn chiếm mới, nhưng đã thu hồi lại số tiền trót chi trả giao khoán cho dân trên diện tích đất không có rừng rồi”.
Ngoài ra, theo kết luận của Thanh tra tỉnh Gia Lai, BQLRPH Ia Grai thực hiện việc giao khoán trồng, chăm sóc rừng không đúng đối tượng với số tiền hơn 4,1 tỷ đồng. Trong khi đó, những người dân được giao khoán lại không hề hay biết họ được giao hoặc biết nhưng không thực hiện công việc theo hợp đồng giao khoán, gây lãng phí ngân sách nhà nước.
BQLRPH Ia Grai cũng lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân để đưa họ ký một số chứng từ hoặc giả mạo chữ ký của họ trên một số phiếu chi thanh toán phí trồng, chăm sóc bảo vệ rừng với số tiền hơn 2,6 tỷ đồng. Hầu hết những người được ban nhờ ký phiếu chi đều không biết rõ nội dung trên phiếu và bản thân họ cũng không được nhận tiền công. Và gần như chữ ký trong danh sách nhận tiền kèm theo phiếu chi chỉ do 1 người thực hiện.
Qua xác minh danh sách nhận tiền ghi tên 16 người dân ở làng Bi (xã Ia O, huyện Ia Grai), Thanh tra tỉnh Gia Lai xác định ở làng Bi không ai có tên trong danh sách nhận tiền trên. Một số danh sách nhận tiền khác cũng ghi địa chỉ người nhận khoán ngụ ở địa phương và được chính quyền xã xác nhận, song khi bị phát hiện, ban mới giải trình đó là người ở nơi khác. Về việc này, ông Ksor Khiếu, nguyên Chủ tịch UBND xã Ia O và là người trực tiếp ký xác nhận một số danh sách, “ngô nghê” nói ông không biết những người trong danh sách có phải là dân tại chỗ hay không, nhưng do ban nhờ xác nhận thì ông… ký xác nhận. Cũng theo kết luận tranh tra, việc làm của BQLRPH Ia Grai có dấu hiệu hợp thức hóa chứng từ, lập khống chứng từ để chiếm đoạt tiền ngân sách.
Còn tại BQLRPH Đắk Đoa, Thanh tra tỉnh Gia Lai vừa có kết luận thanh tra việc thực hiện các quy định về phòng chống tham nhũng giai đoạn 2013-2017, xác định ban này đã quản lý, sử dụng trái quy định; qua đó yêu cầu thu hồi, nộp ngân sách số tiền hơn 5,3 tỷ đồng. Tại BQLRPH Bắc Biển Hồ, nhiều cán bộ là lãnh đạo, viên chức, nguyên lãnh đạo, nguyên viên chức của ban lấn chiếm, sử dụng hàng chục hécta đất rừng thuộc ban này quản lý.
Ngoài ra, từ năm 2012-2016, ban đã vi phạm nguyên tắc quản lý tài chính, để ngoài sổ sách và không chứng minh được việc sử dụng hợp pháp, có dấu hiệu vụ lợi số tiền hơn 1,2 tỷ đồng. Những sai phạm tại ban này đang được công an điều tra, bước đầu đã khởi tố 2 nguyên lãnh đạo và 1 kế toán.
Sắp xếp lại các ban quản lý
Ông Nguyễn Hồng Lâm, Trưởng phòng Phòng Sử dụng và phát triển rừng, Chi cục Kiểm lâm (thuộc Sở NN-PTNT tỉnh Gia Lai), cho biết trước khi tỉnh tiến hành thanh tra và chỉ ra sai phạm ở các BQLRPH Ia Hội, Bắc An Khê, Bắc Biển Hồ, Ia Grai, Chi cục Kiểm lâm đã phát hiện sai phạm ở những đơn vị này. Sau khi thấy có dấu hiệu sai phạm nghiêm trọng, Sở NN-PTNT tỉnh Gia Lai đã báo cáo và đề nghị UBND tỉnh giao Thanh tra tỉnh tiến hành thanh tra. Cũng theo ông Nguyễn Hồng Lâm, hiện sai phạm ở các BQLRPH Ia Hội, Bắc An Khê, Ia Grai thì công an vẫn đang điều tra.
Trước mắt, Sở NN-PTNT tỉnh Gia Lai đã kỷ luật cảnh cáo đối với ông Trương Duy Sinh, Trưởng BQLRPH Ia Hội vì để mất rừng, mất đất; kỷ luật khiển trách ông Đỗ Hữu Long, Phó BQLRPH Bắc An Khê vì thiếu chỉ đạo để đất rừng bị lấn chiếm; đối với BQLRPH Ia Grai, khi có kết quả điều tra của công an tỉnh, tùy theo mức độ sai phạm, sẽ xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân.
Cũng theo ông Nguyễn Hồng Lâm, ở các BQLRPH có sai phạm, Sở NN-PTNT tỉnh Gia Lai đang lên kế hoạch luân chuyển một số lãnh đạo ban. Ngoài ra, thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh Gia Lai, sở đang làm đề án sắp xếp lại các BQLRPH. Theo đề án, nếu trên địa bàn 1 huyện có 2 ban thì gom lại còn 1 ban. Nếu ban nào có lâm phần trải dài qua nhiều huyện thì giải thể ban để trả về địa phương. “Hy vọng sau sắp xếp lại các ban, việc quản lý và bảo vệ rừng sẽ được thực hiện tốt hơn”, ông Nguyễn Hồng Lâm nói.
