Miền Nam có thể thiếu điện
Nền kinh tế trong nước đang trên đà phát triển với tốc độ cao, kéo theo đó là sự gia tăng mạnh mẽ nhu cầu về nguồn năng lượng. Đây là vấn đề đang đặt ra thách thức rất lớn khi các nguồn năng lượng sơ cấp như than đá, dầu khí… đang cạn kiệt, cung không theo kịp cầu. Theo Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, năm 2017, tổng lượng điện sản xuất và mua đạt 192,45 tỷ USD, tăng 8,6% so với năm 2016; điện thương phẩm đạt 174,05 tỷ kWh, tăng 8,92% so với năm 2016. Trong giai đoạn 2011-2015, tổng công suất đặt nguồn điện toàn quốc tăng bình quân 12,8%/năm, cao hơn mức tăng trưởng phụ tải cực đại cùng giai đoạn là 9,6%/năm; trong đó, công suất đặt nguồn điện năm 2015 đạt 39.350MW, đứng thứ 2 trong các nước ASEAN.
Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) dự báo, trong năm 2019 và 2020, nhìn chung cung ứng điện có thể được đảm bảo, nhưng nguồn nhiệt điện chạy dầu sẽ phải huy động với sản lượng tương ứng khoảng 4,4 tỷ kWh vào năm 2019 và 5,2 tỷ kWh năm 2020. Tuy nhiên, những năm sau đó, Việt Nam có thể đối mặt nguy cơ thiếu điện nghiêm trọng. Cụ thể, trong giai đoạn đến năm 2030, nhu cầu sử dụng điện sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức cao. Theo dự báo, đến các năm 2021-2023, hệ thống không đáp ứng nhu cầu điện và nhiều khả năng xảy ra tình trạng thiếu điện tại miền Nam. Thậm chí, tình trạng thiếu điện ở miền Nam có thể tăng cao hơn và kéo dài ra cả giai đoạn đến năm 2025 nếu như phụ tải tăng cao, lượng nước về các hồ thủy điện kém hơn trung bình nhiều năm; nguồn khí Lô B, khí Cá Voi Xanh chậm tiến độ và các dự án nguồn điện mới tiếp tục bị chậm tiến độ so với cập nhật hiện nay. Theo tính toán, mỗi dự án nhiệt điện than từ 1.000 - 1.200MW tại miền Nam bị chậm tiến độ sẽ làm mức độ thiếu điện ở miền Nam tăng thêm 7,2 - 7,5 tỷ kWh/năm. Chưa kể, thời gian tới sẽ có nhiều rủi ro bởi các nguồn điện đã được khởi công xây dựng để đưa vào vận hành trong 5 năm tới rất thấp so với yêu cầu. Hiện nay chỉ có 7 dự án nhiệt điện than với tổng công suất 7.860MW đã được khởi công và đang triển khai xây dựng. Như vậy, còn trên 18.000MW (trong số 26.000MW) các dự án nhiệt điện than dự kiến đưa vào vận hành trong 5 năm tới, nhưng đến nay chưa được khởi công xây dựng, sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc cung ứng điện các năm tiếp theo. “Bên cạnh hạn chế về nguồn cung năng lượng sơ cấp trong nước, dẫn đến phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu thì tốc độ tăng cao nhu cầu về năng lượng đã gây sức ép lên hạ tầng cơ sở. Thách thức về tác động môi trường của hoạt động cung cấp năng lượng sẽ ngày càng gia tăng, do nhu cầu năng lượng trong nước tăng nhanh”, chuyên gia kinh tế Đặng Văn Sáng, Đại học Quốc gia TPHCM, nhận xét.
Tăng cường quản lý, ứng dụng công nghệ mới
Phó Tổng Giám đốc EVN Ngô Sơn Hải cho biết, trước mắt để đảm bảo nguồn cung, sử dụng điện hiệu quả, ngoài việc kiểm soát phụ tải, cần tăng cường các giải pháp sử dụng điện an toàn, tiết kiệm, hiệu quả và quản lý nhu cầu sử dụng điện (DSM); đặc biệt, ưu tiên đối với khu vực miền Nam. Trong đó, cần có cơ chế của nhà nước để đẩy mạnh chương trình điều tiết phụ tải. Các ngành chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất công nghiệp trong việc áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, định mức về sử dụng năng lượng theo quy định. Đồng thời, lựa chọn áp dụng quy trình và mô hình quản lý sản xuất tiên tiến, biện pháp công nghệ phù hợp và thiết bị công nghệ có hiệu suất cao. Ngoài ra, khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời phân tán và dự án điện mặt trời tại các khu vực khả thi về đấu nối. Đặc biệt, hỗ trợ và khuyến khích khách hàng sử dụng điện (sinh hoạt, khu công nghiệp, thương mại dịch vụ) đầu tư phát triển các dự án điện mặt trời áp mái, nhất là ở khu vực miền Nam. Mặt khác, EVN sớm hoàn thành đúng tiến độ và đưa vào vận hành các công trình nguồn điện, đặc biệt ở phía Nam, như các dự án nhiệt điện Long Phú 1, Sông Hậu 1, BOT Duyên Hải 2...
Các chuyên gia cũng cho rằng, để khắc phục tình trạng thiếu hụt nguồn cung điện, Việt Nam cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như ứng dụng công nghệ, phát triển năng lượng tái tạo, xây dựng và phát triển thị trường điện cạnh tranh. Trong đó, nhanh chóng nâng cao việc ứng dụng công nghệ vào phát triển năng lượng, nhất là những thành tựu của cách mạng công nghiệp 4.0. Bên cạnh đó, đẩy nhanh phát triển năng lượng tái tạo như điện gió, mặt trời… Để phát triển năng lượng tái tạo rất cần sự tháo gỡ về cơ chế, chính sách, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cũng như có những ưu đãi, hỗ trợ cho nhà đầu tư. Đặc biệt, cần sử dụng đa dạng và hợp lý các nguồn năng lượng sơ cấp trong và ngoài nước; đẩy mạnh các hoạt động sử dụng năng lượng và khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng tái tạo nhằm bảo đảm an ninh năng lượng, giảm phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu; từng bước xây dựng thị trường năng lượng cạnh tranh để tăng hiệu quả hoạt động và khuyến khích đầu tư phát triển năng lượng sạch.
Trao đổi tại hội thảo về thực trạng nguồn năng lượng mới đây, TS Michael Braun, Chuyên gia tư vấn công nghệ và chuyển giao công nghệ (CHLB Đức), cho rằng trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam nên chuyển ngay sang việc triển khai lưới điện thông minh, bởi đây được coi là chìa khóa rất quan trọng để giúp nâng cao hơn nữa hiệu quả sử dụng năng lượng tái tạo. Lưới điện thông minh còn là cơ sở hạ tầng lưới điện tiên tiến, trong đó cho phép xử lý kỹ thuật số và truyền thông; cho phép quản lý luồng dữ liệu và thông tin hiệu quả nhằm nâng cao độ tin cậy, an ninh và hiệu quả của lưới điện tự động tối ưu hóa hoạt động lưới điện và tài nguyên với an ninh mạng đầy đủ.
