Chủ trì tọa đàm là các đồng chí: Phan Nguyễn Như Khuê, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM; Nguyễn Thọ Truyền, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy TPHCM và NSND Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở VH-TT TPHCM.
Phát biểu đề dẫn, đồng chí Nguyễn Thọ Truyền cho biết, sau gần 4 tháng ban hành kế hoạch và gửi thư mời viết tham luận đến các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân, Ban Tổ chức tọa đàm đã nhận được 49 tham luận. Các tham luận tập trung khái quát đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực văn hóa văn nghệ.
Bên cạnh đó, các tham luận còn làm rõ thực trạng công tác LLPB VHNT, tập trung phân tích, làm rõ thực trạng kết quả đạt được và những hạn chế trong công tác LLPB, VHNT TPHCM 50 năm sau ngày đất nước thống nhất và đề xuất những giải pháp nâng cao công tác LLPB VHNT TPHCM trong thời gian tới, góp phần xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Đề cập đến mối quan hệ giữa LLPB với sáng tạo, TS Phí Thị Thu Hà (Văn phòng Chính phủ phía Nam) cho rằng, sáng tạo VHNT đi trước, LLPB hình thành sau và công tác LLPB luôn mang tính định hướng cho các sáng tác.
“LLPB là một thành tố cơ hữu trong đời sống VHNT; có chức năng thẩm định, đánh giá tác phẩm, tác giả; phát hiện các giá trị, các quy luật; dự báo, phát hiện cái mới; tham gia điều chỉnh, định hướng cho sự vận động, phát triển của VHNT; củng cố lập trường tư tưởng chính trị vững chắc đến cả người sáng tác lẫn người thụ hưởng, thưởng lãm”, TS Phí Thị Thu Hà nhận định.
Đồng quan điểm, GS-TS Nguyễn Xuân Tiên, Chủ tịch Hội Mỹ thuật TPHCM, cũng cho rằng, LLPB VHNT đóng một vai trò rất quan trọng trong đời sống VHNT và sự phát triển của xã hội. “Tuy nhiên, thực tiễn thời gian qua cho thấy, bên cạnh những kết quả, thành tựu đã đạt được, LLPB trong lĩnh vực mỹ thuật cũng đồng thời thời bộc lộ những hạn chế, yếu kém, đặc biệt là ở vai trò định hướng hoạt động thực tiễn và hoạt động sáng tạo, cần phải được phân tích, đánh giá, lý giải để tìm ra giải pháp phát triển”, GS-TS Nguyễn Xuân Tiên cho biết.
Đánh giá chung về mối quan hệ giữa LLPB đối với văn học, nhà văn Bích Ngân, Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM, cho rằng, thời gian qua, LLPB chưa đi kịp với đời sống sáng tạo VHNT nói chung, thậm chí còn lùi phía sau. Theo nhà văn Bích Ngân: “Đa số những vấn đề nóng bỏng, gay gắt cần LLPB lên tiếng thì lại e dè, chậm chạp, im ắng. Và như vậy, LLPB và sáng tác chưa thể đồng hành được”.
Ở lĩnh vực điện ảnh, nghệ sĩ Công Hậu mang đến những trăn trở khi có những bộ phim ăn khách với doanh thu hàng trăm tỷ đồng, nhưng những bộ phim ấy đã bảo đảm yếu tố nghệ thuật chưa? Theo anh, cần có LLPB lên tiếng, phân tích để làm rõ, đánh giá bộ phim đó được gì và chưa được gì. Có như vậy mới giúp điện ảnh phát triển.
Bên cạnh đó, tọa đàm còn nhận được nhiều ý kiến cũng như giải pháp của một số đại biểu như: đồng chí Phạm Phương Thảo, nguyên Chủ tịch HĐND TPHCM, PGS-TS Phan Thị Bích Hà, PGS-TS Nguyễn Thế Nghĩa, PGS-TS Võ Văn Nhơn, ThS Phạm Thị Phương Lan… Các ý kiến đều bày tỏ mong muốn LLPB sẽ có thêm nhiều cơ hội để khẳng định mình cũng như có thể sát sao và đồng hành với đời sống sáng tạo VHNT của thành phố.
Phát biểu kết thúc, đồng chí Phan Nguyễn Như Khuê cho biết, kết quả tọa đàm là cơ sở tin cậy để Hội đồng Lý luận, phê bình văn học nghệ thuật TPHCM báo cáo Thường trực Thành ủy việc thực hiện Kế hoạch “Tổng kết 50 năm Văn học, nghệ thuật Thành phố Hồ Chí Minh sau ngày đất nước thống nhất”. Đồng thời là cơ sở để Hội đồng tham mưu lãnh đạo thành phố xây dựng chiến lược phát triển VHNT trong tình hình mới; gợi mở để các cơ quan, đơn vị, các hội VHNT thành phố đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý, có những quyết sách phù hợp nhằm phát triển VHNT, trong đó có công tác LLPB cần đổi mới và phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới.
Trong phần phát biểu kết thúc tọa đàm, đồng chí Phan Nguyễn Như Khuê cho biết, trên cơ sở đánh giá thực trạng, phân tích nguyên nhân, các tham luận và các ý kiến phát biểu tại tọa đàm đều đưa ra nhiều ý kiến, kiến nghị về định hướng, giải pháp, phương pháp xây dựng, phát triển LLPB văn nghệ trong thời kỳ tới. Có thể gom thành 5 nhóm giải pháp chính như sau:
1. Tiếp tục và không ngừng nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của văn hóa, VHNT, của công tác LLPB VHNT trong công cuộc đổi mới, phát triển đất nước hiện nay. Cần thực hiện thật tốt, thật kiên trì, bài bản trong cấp ủy đảng và chính quyền các cấp, nhất là người đứng đầu; trong các cơ quan và đội ngũ lãnh đạo, quản lý văn hóa, văn nghệ.
2. Chủ động mở rộng, nâng cao việc tiếp nhận tư tưởng và lý thuyết từ nước ngoài (qua giao lưu, hội nhập, phiên dịch, giới thiệu, tiếp nhận, thu nạp các nguồn lý thuyết, LLPB tiến bộ, khoa học, hiện đại, phù hợp với truyền thống văn hóa, VHNT dân tộc và nhu cầu xã hội) trong thời đại toàn cầu hóa, văn hóa, VHNT cần gắn chặt với đời sống, với nền kinh tế thị trường, với quá trình toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 để thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của công tác LLPB.
3. Coi trọng việc quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong công tác LLPB. Đội ngũ này phải có nhận thức, trình độ có chuyên môn sâu, am hiểu văn hóa, VHNT dân tộc và các kiến thức, phương pháp hiện đại. Quan tâm xây dựng các cơ sở đào tạo có chất lượng cao. Mở rộng đối tượng tiếp nhận các nội dung LLPB VHNT thông qua các hình thức đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn. Tăng cường định hướng thẩm mỹ cho công chúng VHNT, đặc biệt là thanh thiếu niên, và phát huy vai trò của văn hóa, VHNT trong việc xây dựng và phát triển văn hóa, con người TPHCM.
4. Tiếp tục kế thừa và phát huy những thành tựu, bài học đã đạt được trong 50 năm qua, định hướng thẩm mỹ và công tác LLPB cần bảo đảm cao hơn tính định hướng, tính giáo dục, tính khoa học, tính hiệu quả.
5. Tăng cường nội lực của nhà LLPB bằng sự đổi mới cơ chế, chính sách, chú ý đãi ngộ, tôn trọng tự do sáng tạo, đổi mới, tạo điều kiện cho tác phẩm VHNT phục vụ tốt hơn, hiệu quả hơn đời sống tinh thần của xã hội...
