Khi bệnh tiến triển, người bệnh không thể tự chăm sóc bản thân, không thể sinh hoạt bình thường nếu không có người thân hỗ trợ. Người bệnh có thể không nhận biết được người thân, có các triệu chứng rối loạn hành vi tâm thần: cáu gắt, nghi ngờ, kích động dẫn đến không hợp tác trong quá trình điều trị.
Bệnh là hội chứng lâm sàng do nhiều nguyên nhân gây nên. Trong đó, bệnh lý thoái hóa thần kinh - Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất. Tiếp đến là các bệnh lý liên quan đến mạch máu, cụ thể là đột quỵ. Ngoài ra, một số nhóm bệnh như nhiễm trùng thần kinh, thiếu vi chất dinh dưỡng cũng mang đến những biểu hiện tương tự bệnh lý SSTT.
Người thuộc nhóm tuổi trung niên (40-60 tuổi) có nguy cơ SSTT tăng cao nếu rơi vào các trường hợp giảm thính lực, chấn thương đầu, tăng huyết áp, béo phì, uống nhiều rượu bia. Ở giai đoạn cao niên, các bệnh lý như đái tháo đường, đột quỵ, trầm cảm hoặc thói quen hút thuốc lá, lối sống thụ động, ít tiếp xúc xã hội sẽ làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức.
SSTT không phải là hiện tượng lão hóa tự nhiên, các biểu hiện của hội chứng này đều mang tính chất bệnh lý. Để nhận biết sớm, người bệnh và người nhà người bệnh có thể dựa vào 10 dấu hiệu cảnh báo sau: giảm trí nhớ; khó khăn khi thực hiện các công việc quen thuộc; khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ để biểu đạt ý; mất định hướng về thời gian và nơi chốn; giảm khả năng đánh giá tình huống; thay đổi về thái độ và hành vi; khó khăn trong việc hiểu thông tin về thị giác và không gian; thu rút khỏi công việc và các hoạt động xã hội.
Phát hiện và điều trị sớm SSTT mang ý nghĩa rất quan trọng, có ảnh hưởng đến cả người bệnh và người chăm sóc. Phát hiện sớm sẽ hỗ trợ người bệnh kiểm soát tình trạng và duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn trong giai đoạn đầu. Đồng thời có thời gian để lập kế hoạch, đưa ra lựa chọn phương pháp điều trị và chăm sóc phù hợp. Bên cạnh đó, người thân, người chăm sóc sẽ có thời gian thích nghi dần với những thay đổi của người bệnh về nhận thức và hành vi.