Nhà văn Xuân Đức tên thật là Nguyễn Xuân Đức, sinh năm 1947 tại Vĩnh Hòa, Vĩnh Linh, Quảng Trị. Năm 1965, ông tham gia tiểu đoàn 47 quân địa phương Vĩnh Linh, chiến đấu tại mảnh đất Quảng Trị. Trong thời gian này, ông tham gia viết báo cho báo quân đội của khu đội Vĩnh Linh, Quân khu 4.
Năm 1979, ông theo học Trường Viết văn Nguyễn Du khóa đầu tiên, sau đó công tác tại Đoàn kịch nói Tổng cục Chính trị cho tới khi giải ngũ năm 1990 với hàm trung tá. Ông từng là Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Trị.
Nhà văn Xuân Đức không chỉ thành danh ở văn chương mà ông cũng là một tác giả tên tuổi với nhiều dấu ấn trong lĩnh vực sân khấu Từ năm 1982, ông trở thành Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam khi còn đang công tác tại Đoàn kịch nói Tổng cục Chính trị. Năm 2007, nhà văn Xuân Đức nhận Giải thưởng Nhà nước cho ba tiểu thuyết: Người không mang họ, Cửa gió và Tượng đồng đen một chân. Trong đó, tác phẩm Người không mang họ từng được đạo diễn Long Vân dựng thành phim. Ngoài ra, ông còn là tác giả của nhiều tác phẩm khác như: Hồ sơ một con người, Những mảnh làng, Tổ quốc, Người mất tích, Bến đò xưa lặng lẽ...
Ngoài Giải thưởng Nhà nước, nhà văn Xuân Đức đã được ghi danh ở một số giải thưởng khác, có thể kể đến như: Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam (cho tiểu thuyết Cửa gió, 1982), Giải thưởng Bộ Quốc phòng (Người mất tích, 1990), Giải thưởng văn học Bộ Nội vụ (Người không mang họ, 1995), Giải A cuộc thi tiểu thuyết của Hội Nhà văn Việt Nam 2002-2004 cho Bến đò xưa lặng lẽ.
Không chỉ thành danh ở lĩnh vực văn chương, nhà văn Xuân Đức còn là tác giả của loạt vở kịch như Đối mặt, Đám cưới ly biệt, Ám ảnh, Chứng chỉ thời gian, Chuyện dài thế kỷ, Người mất tích, Đợi đến bao giờ, Cuộc chơi, Cái chết chẳng dễ dàng gì, Ám ảnh, Kìa bên ngõ xa...
Không chỉ thành danh ở lĩnh vực văn chương, nhà văn Xuân Đức còn là tác giả của loạt vở kịch như Đối mặt, Đám cưới ly biệt, Ám ảnh, Chứng chỉ thời gian, Chuyện dài thế kỷ, Người mất tích, Đợi đến bao giờ, Cuộc chơi, Cái chết chẳng dễ dàng gì, Ám ảnh, Kìa bên ngõ xa...
Nhà văn Xuân Đức chụp ảnh cùng một người bạn. Ảnh: Facebook nhà văn Xuân Đức Ngoài duyên văn chương, ông cũng nhận nhiều giải thưởng sân khấu như: Giải thưởng Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam năm 1995 cho kịch bản Cuộc chơi, Giải thưởng cuộc vận động viết về chiến tranh cách mạng, Giải thưởng Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, Huy chương vàng Hội diễn sân khấu kịch nói toàn quốc với Cái chết chẳng dễ dàng gì, Giải thưởng Kịch bản sân khấu năm 2007 cho vở kịch Chuyến tàu tốc hành trong đêm.
Trước đó, sức khỏe của nhà văn Xuân Đức hoàn toàn bình thường. Ông còn cập nhật thông tin trên Facebook cá nhân, ở thời điểm 10 giờ 44 ngày 20-6. Theo một số nguồn tin, ông bị tai nạn, ngã, đã mất lúc 21 giờ tối cùng ngày. Sự ra đi đột ngột của nhà văn Xuân Đức gây không ít đau đớn và bàng hoàng cho không chỉ người thân trong gia đình mà cho cả đồng nghiệp và độc giả.
“Đây là một tổn thất không gì bù đắp được. Xin chia buồn với chị Phú, các cháu và Nhà hát kịch Quân đội cùng bè bạn của anh. Cõi đời thật vô thường. Đau quá. Buồn quá!”, nhà thơ Trần Đăng Khoa bày tỏ trên trang cá nhân của mình.
Sau gần 40 năm ra mắt, tiểu thuyết "Người không mang họ" của nhà văn Xuân Đức tiếp tục đến với độc giả Vào tháng 5 năm ngoái, tiểu thuyết Người không mang họ của nhà văn Xuân Đức được Công ty sách Tri Thức Trẻ và NXB Thanh Niên tái bản trong một diện mạo mới. Tác phẩm được ra đời năm 1983 với nhân vật chính là tướng cướp Trương Sỏi (còn có các tên khác là Hoàng Lạng, Nguyễn Viết Lãm). Khi mới xuất bản lần đầu năm 1983, tiểu thuyết đã gây một cơn sốt với con số xuất bản kỷ lục là 3 vạn bản rồi mười vạn bản.
Tiểu thuyết này cũng được chuyển thể thành bộ phim cùng tên do đạo diễn Long Vân chỉ đạo với nam diễn viên Lý Hùng thủ vai tướng cướp Trương Sỏi. Tác phẩm miêu tả cuộc đời của nhân vật chính là một tướng cướp tên gọi Trương Sỏi. Tiêu đề Người không mang họ là để chỉ xuất thân phức tạp của nhân vật chính: không rõ thực chất cha mẹ là ai, gốc gác họ hàng phức tạp…
