Nhiều người dân tại xã Đại Hiệp (huyện Đại Lộc, Quảng Nam) tỏ ra bất bình trước việc UBND tỉnh Quảng Nam cho phép Công ty TNHH MTV Khoáng sản Hưng Lộc Phát tận thu nguồn đất san lấp, đá tảng tại dự án “Chăn nuôi nông lâm nghiệp kết hợp” của hộ ông Huỳnh Thanh Xuân (tại thôn Phú Hải, xã Đại Hiệp) gây nguy cơ mất an toàn đối với hồ chứa nước Trà Cân.
Lập trang trại để khai thác đất, đá?
Hồ chứa nước Trà Cân được xây dựng theo dạng hồ treo vào năm 1983, có cao độ 100m so với mực nước biển, dung tích hơn 2 triệu m3 nước, đảm bảo nước tưới cho 100ha lúa, hoa màu trên địa bàn xã Đại Hiệp và được giao HTX Dịch vụ nông nghiệp Đại Hiệp quản lý, khai thác. Năm 2009, hồ Trà Cân xảy ra sự cố sạt lở, lũ tràn về hạ du và tốn khoảng 20 tỷ đồng để sửa chữa, nâng cấp đập tràn xả lũ, đập chính và đập phụ nhằm đảm bảo an toàn cho hồ. Các cơ quan chức năng cũng tiến hành giao đất rừng cho các hộ dân sống xung quanh tổ chức trồng rừng, làm kinh tế trang trại cũng để bảo vệ hồ và giữ nguồn nước. Trong số đó, hộ ông Huỳnh Thanh Xuân được giao 40.786m2 tại khu vực cách chân đập Trà Cân khoảng 500m để xây trang trại chăn nuôi bò.
Ngày 30-7-2009, UBND huyện Đại Lộc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AQ284268 cho ông Huỳnh Thanh Xuân. Năm 2014, hộ ông Xuân có nhu cầu mở rộng trang trại và được Phòng NN-PTNT huyện Đại Lộc có văn bản đồng ý cho phép mở rộng quy mô trang trại theo dự án chăn nuôi nông lâm nghiệp kết hợp. Cụ thể, xây dựng khu nuôi gà, bò, dê, cá, trồng cây lâu năm…và năm 2016, dự án được UBND tỉnh Quảng Nam phê duyệt chi tiết đầu tư.
Thực hiện dự án, ông Huỳnh Thanh Xuân ký hợp đồng với Hưng Lộc Phát tiến hành san ủi mặt bằng, xây dựng trang trại. Do lượng đất, đá dư thừa quá lớn nên Công ty Hưng Lộc Phát làm thủ tục xin khai thác, bán cho các đơn vị có nhu cầu. Ngày 16-5-2017, UBND tỉnh Quảng Nam ban hành Quyết định số 1697 cho phép Công ty Hưng Lộc Phát khai thác đất san lấp, đất dư thừa trong quá trình xây dựng dự án của ông Huỳnh Thanh Xuân, với số lượng 138.338m3, thời gian khai thác 21 tháng. Ngày 17-5-2018, UBND tỉnh Quảng Nam tiếp tục ban hành Quyết định số 1560 cho phép Công ty Hưng Lộc Phát được khai thác tảng đá lăn, với khối lượng 20.000m3.
Bất chấp nguy hiểm
Tuy nhiên, người dân xã Đại Hiệp không đồng tình với việc cho phép Công ty Hưng Lộc Phát khai thác đất, đá vì lý do gây mất an toàn đến đập Trà Cân khi mưa lũ xảy ra. Ông Phạm Thành Sự, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Đại Hiệp, cho rằng do vị trí khai thác đất, đá cách chân đập, bờ đập chính, tràn xả lũ khoảng 200m và lượng khai thác quá lớn đã phá vỡ hiện trạng địa hình khu vực bảo vệ hồ chứa. Nếu khai thác theo thực trạng hiện nay thì khi mưa lớn, nước qua tràn xả lũ mạnh sẽ phá vỡ kết cấu dòng suối dẫn nước vào kênh chính của hồ chứa và đất đá sẽ tràn vào nhà cũng như khu vực sản xuất của dân; đồng thời, không thể khắc phục được dòng chảy để đưa nước vào kênh tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp. Về lâu dài, tình trạng sạt lở không thể tránh khỏi, ảnh hưởng đến tràn xả lũ và đập chính của hồ chứa.
Trao đổi với chúng tôi, Phó Chủ tịch UBND xã Đại Hiệp Đỗ Thanh Cảng cho biết, trong thời gian Công ty Hưng Lộc Phát thực hiện dự án, UBND xã đã nhận ý kiến phản ánh của người dân nên tổ chức nhiều đợt kiểm tra, yêu cầu Công ty Hưng Lộc Phát phải chừa taluy, kè đá gia cố phía suối Trà Cân, thực hiện việc thu hồi đất đúng vị trí cho phép và có báo cáo gửi các cơ quan chức năng hướng xử lý. Theo Phòng TN-MT huyện Đại Lộc: “Việc khai thác đất, đá tại dự án chăn nuôi nông lâm nghiệp kết hợp của hộ ông Xuân có vị trí quá gần khu vực suối thoát nước của hồ Trà Cân, gây tiềm ẩn nguy cơ sạt lở đất, bồi lấp khu vực hạ du… và qua kiểm tra đã xác định Công ty Hưng Lộc Phát tổ chức khai thác ra ngoài phạm vi cho phép với diện tích khoảng 3.000m2, yêu cầu dừng ngay khai thác ngoài giới hạn và có biện pháp khắc phục…”
Tuy nhiên, theo ghi nhận của chúng tôi, đến nay, việc tận thu đất san lấp, đá tảng lăn tại dự án trên vẫn tiếp tục diễn ra. Điều này cũng đồng nghĩa với việc hàng ngàn hộ ở phía hạ du đập Trà Cân vẫn phập phồng lo âu trong mùa mưa lũ.
