Nguy cơ phát tán dịch bệnh từ rác thải

Nguy hại rác thải ở khu vực cách ly

PGS.TS Phùng Chí Sỹ, bày tỏ lo lắng, việc thu gom rác sinh hoạt tại khu dân cư bị phong tỏa do có người nhiễm hoặc nghi nhiễm bệnh nhưng thiếu che đậy, khử khuẩn… dễ dẫn đến nguy cơ phát tán mầm bệnh ra cộng đồng.

Trao đổi về vấn đề này, ông Huỳnh Minh Nhựt, Giám đốc Công TNHH MTV Môi trường Đô thị TPHCM, cho biết, hiện nay toàn bộ rác thải y tế tại các bệnh viện, trung tâm và phòng khám đa khoa đều do công ty thu gom, xử lý theo quy trình nghiêm ngặt của chất thải nguy hại, ước tính khoảng 23 tấn/ngày. Riêng từ đầu năm 2020 đến nay, khi dịch Covid-19 bùng phát, công ty được UBND TPHCM chỉ đạo phụ trách thu gom rác thải sinh hoạt tại khu vực cách ly người mắc Covid-19, ước tính khoảng 12 tấn/ngày.

Các chiến sĩ Trường Quân sự Quân khu 7 (quận 12, TPHCM) cẩn thận thu gom, phân loại rác để vào các thùng màu cam chuyên dụng chứa rác độc hại tại khu cách ly. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Theo đó, quy trình thu gom, xử lý rác thải y tế và rác thải từ khu vực cách ly phải được thực hiện theo tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt. Rác thải được bọc kín trong thùng chứa hoặc túi chuyên dụng màu vàng, dán nhãn cảnh báo nguy cơ nhiễm bệnh. Công nhân thu gom của công ty được trang bị đồ bảo hộ an toàn. Rác trước khi thu gom để đưa lên xe vận chuyển chuyên dụng (thùng kín) phải được phun xịt khử khuẩn.

Rác thải khi vận chuyển về Công trường xử lý rác Đông Thạnh được phun xịt khử khuẩn một lần nữa trước khi đưa vào xử lý bằng công nghệ đốt ở nhiệt độ cao. Tro chất thải sau khi đốt xong phải được hóa rắn và chôn lấp tại bãi chôn lấp an toàn dành riêng cho chất thải nguy hại.

Tuy nhiên, ông Nhựt cũng thông tin, hiện công ty chỉ thu gom rác thải y tế và rác thải sinh hoạt tại khu vực thành phố thực hiện cách ly tập trung người mắc hoặc nghi mắc Covid-19. Còn với rác thải phát sinh từ quận huyện, những khu vực dân cư bị phong tỏa do có người nghi mắc hoặc mắc Covid-19, công ty không phụ trách thu gom. 

Chủ động xử lý chất thải nguy hại

Theo thống kê của Sở TN-MT TPHCM, trung bình mỗi ngày trên địa bàn TPHCM phát sinh khoảng 9.000 - 11.000 tấn rác thải sinh hoạt. Hoạt động thu gom chất thải rắn sinh hoạt hiện nay do 2 nhóm đơn vị thực hiện.

Nhóm 1 là hệ thống công lập do Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị TPHCM và 22 công ty dịch vụ công ích quận huyện thực hiện, thu gom 40% khối lượng rác toàn thành phố. Nhóm 2 là lực lượng thu gom rác dân lập, thực hiện thu gom 60% khối lượng rác thành phố. Tuy nhiên, phương tiện thu gom, vận chuyển của các lực lượng này (ngoại trừ Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị TPHCM) phần lớn không đáp ứng tiêu chuẩn an toàn phòng chống dịch Covid-19.

Đa phần là trang thiết bị dùng để phục vụ hoạt động thu gom rác trong điều kiện bình thường, không có nguy cơ nhiễm bệnh. Thậm chí, lực lượng thu gom rác dân lập còn sử dụng phương tiện xe ba gác tự chế nên rác thải không được che đậy trong quá trình thu gom, vận chuyển. 

Không chỉ vậy, phía Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị TPHCM cho biết thêm, hiện công suất tiếp nhận và xử lý rác thải y tế, rác thải từ khu vực cách ly tập trung đã đạt mức 35 tấn/ngày trong khi công suất xử lý tối đa của công ty là 42 tấn/ngày. Do đó, nếu tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, lượng rác có nguy cơ tăng mạnh sẽ vượt quá khả năng xử lý của công ty. 

Liên quan đến rác thải phát sinh từ khu vực có người mắc hoặc nghi mắc Covid-19, Bộ TN-MT vừa có công văn hỏa tốc khẳng định đây là chất thải y tế và yêu cầu các đơn vị, địa phương phải áp dụng quy trình thu gom, xử lý theo tiêu chí chất thải nguy hại.

Tại công văn số 2743/BTNMT-TCMT ban hành ngày 21-5, Thứ trưởng Bộ TN-MT Võ Tuấn Nhân nêu rõ, bộ đề nghị UBND các địa phương cấp bách chỉ đạo các cơ sở y tế khu vực điều trị và chăm sóc bệnh nhân, khu vực cách ly (bao gồm cách ly tập trung, tại nhà và các khu vực cách ly khác) khẩn trương xây dựng, điều chỉnh và tổ chức thực hiện kế hoạch thu gom, vận chuyển, lưu giữ, xử lý chất thải, đặc biệt đối với chất thải y tế. Việc tổ chức này phải phù hợp với quy định về việc điều chỉnh thời gian cách ly tập trung, thời gian quản lý sau khi kết thúc cách ly tập trung và xét nghiệm phòng chống dịch.

Theo Bộ TN-MT, các địa phương phải tăng cường tổ chức thực hiện và giám sát công tác phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải y tế phát sinh do dịch Covid-19 tại địa phương để đảm bảo thực hiện quy định về quản lý chất thải nguy hại và các quy định của pháp luật có liên quan. Trong đó, ưu tiên xử lý chất thải y tế theo mô hình cụm cơ sở y tế và các cơ sở xử lý chất thải nguy hại có chức năng xử lý chất thải y tế tại địa phương, để đảm bảo khoảng cách thu gom ngắn nhất từ nơi phát sinh tới nơi xử lý. 

Ngoài ra, các địa phương chỉ đạo đơn vị liên quan chủ động liên hệ với các cơ sở xử lý chất thải nguy hại có chức năng xử lý chất thải y tế tại địa phương để xử lý hoặc hỗ trợ xử lý chất thải y tế trong trường hợp địa phương không đảm bảo năng lực hoặc không đủ hạ tầng xử lý chất thải y tế. Các địa phương có cơ sở xử lý chất thải nguy hại cần tạo điều kiện hỗ trợ xử lý chất thải y tế khi có đề nghị từ các địa phương khác, nhưng vẫn phải đảm bảo công tác xử lý chất thải y tế tại địa phương mình.

Riêng các cơ sở xử lý chất thải nguy hại có chức năng xử lý chất thải y tế phải tích cực phối hợp, hỗ trợ việc xử lý chất thải y tế phát sinh do dịch bệnh tại các địa phương theo phạm vi hoạt động đã được cấp phép, nhưng vẫn phải đảm bảo công suất xử lý chất thải đã được cấp phép và công tác xử lý chất thải y tế tại địa phương mình.