Ở Indonesia có quy tắc là các công ty than phải dành ít nhất 25% sản lượng khai thác của mình cho thị trường nội địa với mức giá 70 USD/tấn, rẻ gấp đôi giá thị trường thế giới. Tuy nhiên, theo cơ quan chức năng, các doanh nghiệp đã không thực hiện yêu cầu này. Kết quả là các nhà máy điện ở Indonesia bị giảm lượng nhiên liệu dự trữ. Vì vậy, chính quyền đã cấm xuất khẩu cho đến cuối tháng 1 này. Động thái của Indonesia khiến giá than lập tức tăng vọt: tại châu Âu tăng 15%, lên tới 135 USD/tấn; ở châu Á tăng lên 197 USD/tấn.
Năm 2020, Indonesia xuất khẩu khoảng 400 triệu tấn than ra thị trường thế giới. Các nước tiêu thụ lớn nhất là Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc - chiếm khoảng 70% kim ngạch xuất khẩu. Indonesia thậm chí còn vượt trội so với đối thủ chính là Australia. Theo ước tính sơ bộ của hãng tin Bloomberg, năm 2021, Jakarta bán được số than nhiều gấp 2 lần Canberra.
Than được coi là một nguồn tài nguyên lỗi thời. Các nước phát triển đã bắt tay vào quá trình khử carbon. Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng năng lượng nổ ra vào năm ngoái cho thấy còn quá sớm để xóa sổ loại nhiên liệu này, vì than là nguồn nhiên liệu không phụ thuộc vào thời tiết, không giống như các tấm pin mặt trời và cối xay gió. Than dễ vận chuyển hơn so với khí đốt tự nhiên. Than cũng không cần xây dựng đường ống, nhà máy hóa lỏng. Do đó, hiện nay thị trường thế giới đang đóng băng chờ cho đến khi nguồn cung của Indonesia sẽ tiếp tục trở lại. Trước hết là các nước khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nơi mà các nhà máy điện chủ yếu dùng than. Sự khan hiếm đang đe dọa Ấn Độ và Trung Quốc với những vấn đề nghiêm trọng, giống như hồi mùa thu năm ngoái. Tình hình nặng nề nhất là ở Trung Quốc. Dự trữ than của nước này đủ để bù đắp cho lượng nhập khẩu bị thiếu, nhưng chỉ khi lệnh cấm xuất khẩu từ Indonesia cuối tháng 1 được dỡ bỏ. Thực tế là không dễ dàng tìm được giải pháp thay thế nhiên liệu rắn trong khoảng thời gian ngắn.
Ông Ivan Belkin, Tổng Giám đốc của Label Home Inc., cảnh báo giá than đang tăng sẽ khiến cho giá các nguồn năng lượng khác cũng tăng theo. Do đó, các sản phẩm hàng hóa được sản xuất ở các nước châu Á - Thái Bình Dương sẽ tăng giá, mà đây là thị phần rất lớn của thị trường hàng hóa thế giới.
Theo giới quan sát, việc Indonesia ngừng xuất khẩu than lại là tin vui cho Nga, nước xuất khẩu các nguồn năng lượng. Theo số liệu sơ bộ của Bộ Năng lượng Nga, trong năm 2021, Moscow đã xuất khẩu 227 triệu tấn nhiên liệu rắn ra nước ngoài, nhiều hơn 7% so với năm 2020. 129 triệu tấn nhiêu liệu đã được bán cho các nước châu Á - Thái Bình Dương, chỉ 50 triệu tấn được bán cho châu Âu. Tuy nhiên, để tăng xuất khẩu cho châu Á cần phải hiện đại hóa và mở rộng cơ sở hạ tầng đường sắt. Và ngoài ra, theo ông Belkin, trong nguy có cơ, Nga có thể sử dụng cơ hội này một cách có lợi trong khuôn khổ đàm phán về việc xây dựng tuyến mới đến Trung Quốc thông qua đường ống dẫn khí Sức mạnh Siberia-2. Bằng cách này sẽ tạo ra giải pháp thay thế cho than đá.
