Nguy cơ khủng hoảng nhân đạo ở Trung Mỹ

Vòng luẩn quẩn

An ninh biên giới và nhập cư là hai chủ đề chính sách được ông Donald Trump ưu tiên giải quyết trong nhiệm kỳ thứ hai tại Nhà Trắng. Ông Trump cũng không loại trừ phương án xây thêm cơ sở tập trung và trục xuất người nhập cư bất hợp pháp, dù ưu tiên là cho họ hồi hương càng sớm càng tốt, đồng thời cảnh báo áp thuế và không giao thương với những nước từ chối nhận lại những người mà Mỹ trục xuất.

Hiện người di cư sau khi bị trục xuất đang rơi vào một vòng luẩn quẩn, buộc phải quay về các quốc gia đang bị các băng đảng chi phối, đối mặt với bạo lực, đói nghèo và thiếu cơ hội việc làm. Theo Modern Policy, Guatemala, Honduras và El Salvador phải đối mặt với áp lực rất lớn trong việc ngăn chặn dòng người di cư. Mặc dù các nước này đều cam kết hỗ trợ nhưng phần lớn người hồi hương chỉ nhận được sự giúp đỡ rất hạn chế và nhanh chóng rơi vào hoàn cảnh bấp bênh.

Trong khi đó, các tổ chức viện trợ trong khu vực đang trong tình trạng quá tải. Đồng thời, nền kinh tế các nước này, vốn phụ thuộc nhiều vào nguồn kiều hối từ Mỹ, có thể chịu tổn thất nặng nề nếu dòng tiền này bị cắt giảm. Tuy nhiên, bất chấp những rủi ro, nhiều người vẫn tìm cách quay lại Mỹ do không thể chịu đựng được tình trạng nghèo đói, bạo lực.

Theo ông Jose Luis Perez, Trưởng đơn vị hỗ trợ người di cư tại thành phố biên giới Tijuana của Mexico, gần San Diego (bang California, Mỹ), chiến thắng của ông Trump trong cuộc bầu cử vừa qua đã tạo ra rất nhiều lo ngại cho người di cư. Những kẻ buôn người lợi dụng điều đó để gieo rắc sự nghi ngờ, khiến những người xin tị nạn hợp pháp cũng trở nên hoảng loạn.

Hợp tác ngăn di cư bất hợp pháp

Theo báo cáo năm 2023 của Bộ An ninh nội địa Mỹ, ít nhất 80% người vượt biên trái phép đi theo sự dẫn dắt của bọn buôn người. Hoạt động này vốn diễn ra trong nhiều thập niên nhưng gần đây đã phát triển thành một lĩnh vực kinh doanh xuyên quốc gia, có quy mô lớn, liên quan đến các nhóm tội phạm hùng mạnh, với những đội xe đầu kéo, khách sạn và nhà kho có thể chứa hàng trăm người di cư mỗi đêm.

Theo tạp chí Newsweek, Hội đồng Di trú Mỹ ước tính kế hoạch trục xuất của ông Trump có thể ảnh hưởng tới 11-14 triệu người nhập cư bất hợp pháp trên toàn nước Mỹ. Mexico là quốc gia có số lượng người nhập cư không giấy tờ cao nhất tại Mỹ, với khoảng 4,7 triệu người.

Chính phủ mới của ông Trump được dự báo cũng sẽ tăng cường hợp tác với các quốc gia Trung Mỹ và Nam Mỹ để ngăn chặn dòng người di cư. Ông Carlos Trujillo, Đại sứ tại Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS) trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, nhận định chính phủ mới của Mỹ có thể sẽ xem xét nhiều lựa chọn khác nhau để đạt được mục tiêu này. Đó có thể là lựa chọn kinh tế hoặc cũng có thể là các lựa chọn ngoại giao trực tiếp, miễn sao đạt mục đích ngăn dòng người di cư.